Văn bản nghị luận

MỘT SỐ CÂU TỤC NGỮ VIỆT NAM (5)

1. Hay thì khen, hèn thì chê.

2. Con hát mẹ khen hay.

3. Khen người thì tốt, giột người thì xấu.

4. Cười người ba tháng, ai cười ba năm.

5. Lời khen như gió, lời chê như dao.

6. Gièm nên xấu, khen nên tốt.

7. Ba năm ở với người đần, chẳng bằng một lúc đứng gần người khôn.

8. Người cười trước, làm chước cho kẻ cười sau.

(Nguồn sưu tầm)

Chủ đề chung của các câu tục ngữ trên là gì?

Dùng hình ảnh cụ thể, so sánh, đối lập, vế đối xứng, cách diễn đạt ngắn gọn, giàu tính gợi hình gợi cảm.

Phê phán sự khen chê thiên vị, thiếu khách quan, không công bằng trong đánh giá.

Biện pháp so sánh. Hình ảnh gợi liên tưởng sinh động, nhấn mạnh tác động trái ngược của lời khen và lời chê: khen thì nhẹ nhàng, chê thì dễ làm tổn thương.

Nhắc nhở con người không nên chê cười người khác vì chính mình có thể sẽ bị chê cười lâu hơn, hãy sống khiêm nhường, tôn trọng nhau.

Lời gièm pha có thể gây hại cho người khác, trong khi lời khen đúng lúc giúp con người thêm tự tin và tiến bộ.

Khuyên con người nên chọn bạn tốt, môi trường tốt để học hỏi; sự khôn ngoan, sáng suốt của người giỏi ảnh hưởng tích cực mạnh mẽ hơn nhiều so với môi trường tiêu cực.

Con hát mẹ khen hay.

Lời nói có ảnh hưởng lớn, có thể khích lệ, an ủi hoặc làm tổn thương, gây hại cho người khác. Vì vậy cần cẩn trọng, khách quan và tế nhị trong khen chê.

Cần công bằng, khách quan khi khen chê; tránh gièm pha, chê cười người khác; dùng lời nói tích cực để động viên; sống khiêm nhường, học hỏi từ người khôn ngoan và tránh xa thói xấu.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: bài học về lời nói và cách ứng xử trong cuộc sống.

c. Hệ thống ý

- Ý nghĩa lời nói trong cuộc sống

+ Lời nói có thể động viên, khích lệ, gắn kết con người.

+ Nhưng cũng có thể gây tổn thương, làm mất đi tình cảm.

- Bài học rút ra

+ Cần khen – chê công bằng, khách quan, không thiên vị.

+ Dùng lời nói chân thành, tích cực để khích lệ người khác.

+ Tránh gièm pha, chế giễu, chê bai ác ý.

+ Biết khiêm nhường, cẩn trọng trong ứng xử.

+ Học hỏi từ người khôn ngoan, tránh xa cái xấu.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Trong cuộc sống, lời nói có sức mạnh vô cùng lớn lao: nó có thể xoa dịu nỗi đau, mang lại niềm vui nhưng cũng có thể gây tổn thương sâu sắc cho người khác. Từ xưa, ông cha ta đã khuyên răn qua những câu tục ngữ giản dị mà thấm thía về khen – chê, cười – gièm, khôn – dại. Những lời dạy ấy nhắc nhở mỗi người cần khách quan, công bằng trong đánh giá, tránh thiên vị và gièm pha ác ý. Một lời khen đúng lúc giống như làn gió mát tiếp thêm động lực, trong khi một lời chê cay nghiệt có thể như nhát dao làm người khác đau lòng. Bởi vậy, con người cần học cách dùng lời nói chân thành, tế nhị để khích lệ và cảm thông. Đồng thời, không nên chế giễu hay cười nhạo người khác, bởi ai cũng có thể vấp ngã, sai lầm. Biết khiêm nhường, biết chọn bạn tốt để học hỏi, biết trao nhau những lời hay ý đẹp chính là chìa khóa để xây dựng tình cảm bền chặt và một xã hội ấm áp tình người.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Lan tỏa yêu thương sẽ được hạnh phúc.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Giới thiệu bằng dẫn dắt: Trong xã hội hiện đại, yêu thương và sẻ chia là sợi dây kết nối con người.

- Dẫn vào vấn đề: Câu chuyện về bé Andy Đào Nguyên là minh chứng cho nhận định “Lan tỏa yêu thương sẽ được hạnh phúc.”

- Nêu luận điểm: Lan tỏa yêu thương thực sự mang đến niềm hạnh phúc cho cả người trao đi và người nhận.

* Thân bài

- Giải thích ý kiến

+ “Lan tỏa yêu thương”: là việc chia sẻ tình cảm, giúp đỡ, quan tâm để tình thương được nhân rộng.

+ “Được hạnh phúc”: cảm thấy vui vẻ, an yên, mãn nguyện trong tâm hồn khi làm việc tốt.

→ Ý kiến khẳng định: sống yêu thương, lan tỏa sự tốt đẹp sẽ mang lại hạnh phúc cho bản thân và cộng đồng.

- Phân tích – chứng minh

+ Trong câu chuyện: Andy dùng số tiền mình có để phát khẩu trang cho cộng đồng, cảm thấy hạnh phúc khi hành động tử tế của mình lan tỏa.

+ Trong thực tế:

·        Yêu thương giúp người khác vượt qua khó khăn (người nghèo, người bệnh, người gặp hoạn nạn).

·        Người trao đi yêu thương cảm thấy lòng mình thanh thản, vui vẻ.

·        Lan tỏa yêu thương khiến cộng đồng gắn bó, xã hội nhân văn hơn.

- Bàn luận, mở rộng

+ Ý nghĩa: Yêu thương không chỉ dừng lại ở một hành động, mà có sức lan truyền, khơi dậy những tấm lòng khác.

+ Phê phán: những người sống ích kỉ, vô cảm, chỉ biết đến bản thân.

+ Bài học:

·        Hãy tập yêu thương từ những việc nhỏ (quan tâm gia đình, bạn bè, giúp đỡ người khó khăn).

·        Biết nhân rộng điều tốt đẹp, góp phần xây dựng xã hội giàu tình người.

* Kết bài

- Khẳng định lại giá trị: Lan tỏa yêu thương chính là chìa khóa để con người tìm thấy hạnh phúc đích thực.

- Liên hệ bản thân: Em mong muốn biết sống yêu thương, sẻ chia để mỗi ngày đều trở nên ý nghĩa hơn.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Trong cuộc sống hiện đại, con người phải đối diện với nhiều khó khăn, thử thách. Thế nhưng, giữa dòng chảy bộn bề ấy, tình yêu thương vẫn luôn là ngọn lửa sưởi ấm trái tim, gắn kết con người gần nhau hơn. Đã có rất nhiều câu chuyện nhỏ bé mà lay động lòng người, minh chứng rằng tình thương khi được lan tỏa sẽ mang đến niềm hạnh phúc. Câu chuyện về cậu bé 11 tuổi Andy Đào Nguyên dùng số tiền mình có để mua khẩu trang phát miễn phí cho người dân là một minh chứng đầy xúc động cho nhận định: “Lan tỏa yêu thương sẽ được hạnh phúc.”

Yêu thương vốn là bản năng, nhưng lan tỏa yêu thương lại là một lựa chọn đầy ý thức. Lan tỏa yêu thương nghĩa là chia sẻ, giúp đỡ, quan tâm để điều tốt đẹp không dừng lại ở một cá nhân mà trở thành giá trị chung cho cộng đồng. Khi ấy, người trao đi không mất mát gì mà còn nhận lại sự hạnh phúc, an nhiên trong tâm hồn. Như Andy, chỉ bằng việc phát khẩu trang miễn phí, em đã gieo vào lòng người xung quanh niềm tin và sự ấm áp, đồng thời chính bản thân em cũng cảm thấy hạnh phúc.

Thực tế cho thấy, lan tỏa yêu thương mang lại nhiều ý nghĩa sâu xa. Với người nhận, đó là điểm tựa tinh thần, là nguồn động lực để vượt qua nghịch cảnh. Một em bé nghèo được tặng sách vở, một cụ già neo đơn được sẻ chia bữa cơm, một bệnh nhân nghèo được giúp tiền chữa trị – tất cả đều là ánh sáng xoa dịu nỗi buồn. Với người trao đi, hành động tử tế nuôi dưỡng niềm vui, giúp họ cảm thấy mình sống có ích. Hơn nữa, khi tình thương lan rộng, xã hội trở nên nhân văn, gắn bó hơn, con người tin tưởng và đồng cảm với nhau nhiều hơn.

Tuy nhiên, trong cuộc sống vẫn còn có những người thờ ơ, vô cảm, chỉ biết nghĩ cho bản thân. Họ dửng dưng trước nỗi đau của người khác, vô tình làm cho xã hội trở nên lạnh lẽo. Chính vì vậy, chúng ta càng phải trân trọng và nhân rộng những hành động tốt đẹp. Lan tỏa yêu thương không nhất thiết là việc lớn lao, mà có thể bắt đầu từ những điều nhỏ: một lời hỏi thăm, một sự động viên, một nụ cười khích lệ. Khi những điều nhỏ bé ấy được cộng hưởng, chúng sẽ tạo thành sức mạnh lớn lao để thay đổi cuộc đời.

Mỗi người, đặc biệt là thế hệ trẻ hôm nay, cần biết rèn luyện trái tim nhân ái. Hãy mở lòng để lắng nghe và thấu hiểu, hãy sẵn sàng chìa tay giúp đỡ để yêu thương không chỉ dừng lại trong ý nghĩ mà biến thành hành động cụ thể. Khi tình thương được trao đi, nó sẽ trở về gấp bội, làm cho cuộc sống thêm phần ấm áp và có ý nghĩa.

Lan tỏa yêu thương chính là con đường để con người tìm thấy hạnh phúc thật sự. Hạnh phúc không phải là có thật nhiều của cải hay địa vị, mà là được sống trong sự gắn bó, sẻ chia cùng nhau. Và có lẽ, một trái tim biết yêu thương chính là tài sản quý giá nhất mà mỗi chúng ta nên giữ gìn và trao tặng cho đời.