I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

(1) Văn hóa ứng xử từ lâu đã trở thành chuẩn mực trong việc đánh giá nhân cách con người. Cảm ơn là một trong các biểu hiện của ứng xử có văn hóa. Ở ta, từ cảm ơn được nghe rất nhiều trong các cuộc họp: cảm ơn sự có mặt của quý vị đại biểu, cảm ơn sự chú ý của mọi người… Nhưng đó chỉ là những lời khô cứng, ít cảm xúc. Chỉ có lời cảm ơn chân thành, xuất phát từ đáy lòng, từ sự tôn trọng nhau bất kể trên dưới mới thực sự là điều cần có cho một xã hội văn minh. Người ta có thể cảm ơn vì những chuyện rất nhỏ như được nhường vào cửa trước, được chỉ đường khi hỏi… Ấy là chưa kể đến những chuyện lớn lao như cảm ơn người đã cứu mạng mình, người đã chìa tay giúp đỡ mình trong cơn hoạn nạn… Những lúc đó, lời cảm ơn còn có nghĩa là đội ơn.

(2) Còn một từ nữa cũng thông dụng không kém ở các xứ sở văn minh là “Xin lỗi”. Ở những nơi công cộng, người ta hết sức tránh chen lấn, va chạm nhau. Nếu có ai đó vô ý khẽ chạm vào người khác, lập tức từ xin lỗi được bật ra hết sức tự nhiên. Từ xin lỗi còn được dùng cả khi không có lỗi. Xin lỗi khi xin phép nhường đường, xin lỗi nhờ ai đó bấm hộ một kiểu ảnh… Tóm lại, khi biết mình có thể làm phiền đến người khác dù rất nhỏ, người ta cũng đều xin lỗi. Hiển nhiên, xin lỗi còn được thốt ra trong những lúc người nói cảm thấy mình thực sự có lỗi. Từ xin lỗi ở đây đi kèm với một tâm trạng hối lỗi, mong được tha thứ hơn là một cử chỉ văn minh thông thường. Đôi khi, lời xin lỗi được nói ra đúng nơi, đúng lúc còn có thể xóa bỏ biết bao mặc cảm, thù hận, đau khổ… Người có lỗi mà không biết nhận lỗi là có lỗi lớn nhất. Xem ra sức mạnh của từ xin lỗi còn lớn hơn cảm ơn.

(3) Nếu toa thuốc cảm ơn có thể trị bệnh khiếm nhã, vô ơn, ích kỉ thì toa thuốc xin lỗi có thể trị được bệnh tự cao tự đại, coi thường người khác. Vì thế, hãy để cảm ơn và xin lỗi trở thành hai từ thông dụng trong ngôn ngữ hàng ngày của chúng ta.

(Theo http://tin.tuyensinh247.com/de-thi-thpt-quoc-gia-mon-van)

(0,5 điểm) Xác định câu chủ đề của đoạn (1).

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Giải thích vấn đề

+ “Cảm ơn”: lời bày tỏ sự biết ơn, trân trọng trước sự giúp đỡ, chia sẻ, tử tế của người khác.

+ “Xin lỗi”: lời thừa nhận lỗi lầm, bày tỏ sự hối hận, mong muốn được tha thứ và thể hiện sự tôn trọng người khác.

→ Đây là hai biểu hiện cơ bản của văn hóa ứng xử văn minh.

- Vai trò, ý nghĩa

+ Giúp duy trì mối quan hệ tốt đẹp, tạo sự gắn kết giữa người với người.

+ Nuôi dưỡng lối sống nhân ái, tôn trọng lẫn nhau, hạn chế xung đột, hiểu lầm.

+ “Cảm ơn” giúp ta trở nên biết ơn, khiêm nhường; “Xin lỗi” giúp ta rèn luyện sự chân thành, trách nhiệm.

+ Hai lời nói nhỏ bé nhưng góp phần xây dựng một xã hội văn minh, nhân văn.

- Dẫn chứng – minh họa

+ Trong đời sống: một lời “cảm ơn” khi được chỉ đường, một lời “xin lỗi” khi vô tình va phải ai đó, tuy nhỏ nhưng khiến con người thêm gần gũi.

+ Nhiều tấm gương người nổi tiếng, lãnh đạo, nghệ sĩ… được ngưỡng mộ không chỉ vì tài năng mà còn nhờ thái độ ứng xử văn minh, biết cảm ơn và xin lỗi đúng lúc.

- Phản đề

+ Một số người coi nhẹ hai từ này, sống vô ơn hoặc ngại nhận lỗi → dễ đánh mất niềm tin, sự tôn trọng từ người khác.

- Bài học, liên hệ

+ Mỗi người, đặc biệt là giới trẻ, cần tập thói quen sử dụng lời “cảm ơn” và “xin lỗi” chân thành trong mọi tình huống để hoàn thiện nhân cách, xây dựng xã hội tốt đẹp hơn.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Viết bài luận về bản thân

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài

- Dẫn dắt: Trong cuộc sống, ai cũng khao khát được sống hạnh phúc.

- Nêu vấn đề: Tuy nhiên, mỗi người lại có một cách nhìn nhận khác nhau về hạnh phúc. Vậy hạnh phúc là gì? Và quan niệm đúng đắn về hạnh phúc là như thế nào?

2. Thân bài

- Giải thích khái niệm

+ Hạnh phúc là trạng thái cảm xúc tích cực, thể hiện sự mãn nguyện, vui vẻ, hài lòng với cuộc sống.

+ Quan niệm hạnh phúc có thể khác nhau ở mỗi người: với người nghèo là đủ ăn đủ mặc; với người cô đơn là có người bên cạnh; với người đang cố gắng là đạt được mục tiêu.

- Bàn luận về các quan niệm khác nhau

+ Có người cho rằng hạnh phúc là sở hữu vật chất, danh vọng, tiền bạc.

+ Có người cho rằng hạnh phúc là những giá trị tinh thần như tình cảm, sự bình an, sự cống hiến.

+ Một số người quan niệm hạnh phúc là hành trình, không phải đích đến.

- Quan niệm đúng đắn về hạnh phúc

+ Hạnh phúc không chỉ đến từ những điều lớn lao, mà còn nằm ở những điều nhỏ bé, giản dị: một bữa cơm ấm áp, một nụ cười thân thương, sự bình yên trong tâm hồn.

+ Hạnh phúc không nên phụ thuộc hoàn toàn vào hoàn cảnh bên ngoài, mà đến từ nội tâm an lành và thái độ sống tích cực.

+ Người biết trân trọng hiện tại, sống biết đủ, sống có mục tiêu, có tình yêu thương là người dễ cảm nhận được hạnh phúc.

- Dẫn chứng minh họa

+ Người sống giản dị, yêu thương gia đình dù không giàu có vẫn cảm thấy hạnh phúc.

+ Một người khuyết tật như Nick Vujicic vẫn truyền cảm hứng và tìm thấy hạnh phúc trong hành trình sống có ý nghĩa.

- Phản đề

+ Có người mải mê theo đuổi tiền bạc, địa vị mà đánh mất những giá trị cốt lõi, dẫn đến cảm giác trống rỗng, cô đơn.

+ Lối sống so sánh, ganh đua khiến con người khó cảm nhận được hạnh phúc thật sự.

3. Kết bài

- Khẳng định lại: Hạnh phúc là một giá trị quan trọng, không cố định mà phụ thuộc vào cách nhìn và lựa chọn của mỗi người.

- Bài học: Hãy sống tích cực, biết yêu thương, biết ơn và trân trọng những gì đang có – đó là con đường dẫn đến hạnh phúc bền vững.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.