I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Nhà tâm lí học Angela Lee Duckworth đã bỏ ra nhiều năm tìm hiểu về chìa khoá để thành công. Sau thời gian nghiên cứu, bà chỉ ra rằng: Điều cơ bản làm nên thành công của con người là sự bền bỉ. Bà nói: “Bền bỉ là sự đam mê, tính kiên trì cho những mục tiêu dài hạn. Bền bỉ là có khả năng chịu đựng khó khăn. Bền bỉ là tập trung vào tương lai của mình một cách liên tục, không phải tính theo tuần, theo tháng mà là năm. Bền bỉ là làm việc thật chăm chỉ để biến tương lai thành hiện thực. Bền bỉ là việc sống một cuộc đời như thể nó là một cuộc chạy marathon, chứ không phải là một cuộc đua nước rút”. Không phải chỉ số IQ, không phải ngoại hình, hay sức mạnh thể chất, hay kỹ năng xã hội. Sự bền bỉ là yếu tố quyết định để thành công.

Sân vườn nhà tôi có bày những cái ghế đá, trên một trong những cái ghế ấy có khắc dòng chữ: “Cây kiên nhẫn đắng chát nhưng quả nó rất ngọt.” Nếu không có những giờ ngồi kiên trì từ ngày này qua ngày khác trong phòng suốt nhiều năm liền của những con người bền bỉ cống hiến như thế, chúng ta đã không có Hesman, One Piece, Sherlock Holmes, Tarzan, Doraemon. Không có sự bền bỉ, sẽ không có bất cứ thứ gì vĩ đại được sinh ra trên đời. Bóng đèn điện, định luật bảo toàn năng lượng, thuyết tương đối, máy bay và nhiều phát minh khác. Nếu không có những giờ kiên tâm hy sinh thầm lặng hay nhẫn nại làm việc của con người, nhân loại sẽ tổn thất biết bao.

Hôm trước một anh bạn gửi cho tôi câu danh ngôn: “Những người đứng đầu trên thế giới đều là những người bình thường với ý chí phi thường.” Nên ta làm gì không quan trọng. Quan trọng là ta có làm cho đến khi ra được kết quả mong muốn hay không. Người ta thường nhấn mạnh tới việc sống phải có ước mơ, hoài bão nhưng theo tôi cái khó là kiên trì từng ngày vươn tới nó.

(Trích Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu - Rosie Nguyễn, NXB Nhã Nam, 2017)

(0,5 điểm) Chỉ ra vấn đề nghị luận của đoạn trích?

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Tình cảm của chàng trai đối với quê hương trong bài thơ Chân quê.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài

- Giới thiệu ngắn về nhà thơ Nguyễn Bính – một gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ mới, nổi bật với phong cách mộc mạc, dân gian, thấm đẫm hồn quê.

- Giới thiệu bài thơ "Chân quê" – bài thơ thể hiện nỗi niềm yêu thương, trân trọng vẻ đẹp quê mùa, mộc mạc.

- Nêu vấn đề nghị luận: Tình cảm đối với quê hương của chàng trai được thể hiện sâu sắc, chân thành và đầy tinh tế qua hình ảnh người con gái và nỗi tiếc nuối trước sự đổi thay.

2. Thân bài

- Khái quát nội dung bài thơ

+ Chàng trai kể lại cảm xúc khi người con gái quê lên tỉnh rồi trở về trong dáng vẻ khác biệt: hiện đại, thành thị, lạ lẫm.

+ Qua đó, bộc lộ tâm trạng: ngỡ ngàng, tiếc nuối, lo lắng và thiết tha giữ gìn nét đẹp quê mùa của người con gái và cũng là của quê hương.

- Tình cảm với quê hương thể hiện qua sự yêu quý vẻ đẹp chân quê

+ Hình ảnh so sánh:

→ “Nào đâu cái yếm lụa sồi... cái quần nái đen?” → cho thấy sự nuối tiếc, trân trọng cái giản dị, mộc mạc.

→ “Cái khăn mỏ quạ, cái áo tứ thân” là biểu tượng của văn hóa làng quê Bắc Bộ truyền thống.

+ Tình cảm ấy được thể hiện đầy dịu dàng, không trách móc, mà chỉ là lời van xin nhẹ nhàng, đầy tha thiết:

→ “Van em! Em hãy giữ nguyên quê mùa...”

+ Yêu quê hương không chỉ là yêu cảnh vật mà còn là yêu con người, yêu những giá trị văn hóa dân gian bình dị.

- Tình cảm với quê hương thể hiện qua sự lo lắng trước sự đổi thay

+ Sự thay đổi trong trang phục người con gái là biểu tượng cho sự mai một bản sắc quê hương khi tiếp xúc với văn minh đô thị.

+ Câu thơ kết:

→ “Hôm qua em đi tỉnh về, / Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều” → vừa là lời nhận xét, vừa là nỗi buồn tiếc nuối.

→ “Hương đồng gió nội” là hình ảnh thơ mộng của làng quê, giờ đây đã phai nhạt → nỗi lo của chàng trai cũng là nỗi lo chung cho sự mất dần bản sắc truyền thống.

- Giọng điệu và ngôn ngữ góp phần thể hiện tình cảm chân thành

+ Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian → phù hợp với chủ đề quê hương.

+ Giọng điệu tâm tình, gần gũi như lời thủ thỉ của một người con quê hương yêu tha thiết mái làng, nếp sống.

+ Câu thơ sáu tám truyền thống, nhịp nhàng, nhẹ nhàng càng làm nổi bật chất “chân quê” trong tâm hồn người viết.

3. Kết bài

- Khẳng định: Qua bài thơ "Chân quê", chàng trai thể hiện một tình cảm sâu nặng, chân thành với quê hương – yêu vẻ đẹp truyền thống, lo lắng trước sự đổi thay, và tha thiết giữ gìn hồn quê.

- Liên hệ: Bài thơ là lời nhắc nhở thế hệ hôm nay biết trân trọng và giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống của quê hương trong thời đại đổi thay.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Giải thích khái niệm:

+ Kỷ luật là sự tuân thủ những nguyên tắc, quy định đặt ra trong học tập, làm việc và sinh hoạt.

+ Cũng có thể hiểu là ý thức tự giác, rèn luyện bản thân trong khuôn khổ nhất định.

- Vai trò của kỷ luật:

+ Giúp con người sống có trách nhiệm, đúng mực và hiệu quả.

+ Là nền tảng để phát triển bản thân: kiên trì, đúng giờ, kiểm soát hành vi.

+ Góp phần giữ gìn trật tự, kỷ cương trong tập thể, xã hội.

+ Là yếu tố quan trọng trong thành công cá nhân và sự phát triển cộng đồng.

- Dẫn chứng:

+ Học sinh có kỷ luật sẽ học tập tốt, đạt kết quả cao.

+ Người lao động tuân thủ kỷ luật sẽ tạo được niềm tin và tiến bộ trong công việc.

- Phản đề: Thiếu kỷ luật dễ dẫn đến lười biếng, hỗn loạn, thất bại trong học tập và cuộc sống.