Văn bản ngữ liệu

RÔ-MÊ-Ô VÀ GIU-LI-ÉT (Trích)

(Uy-li-am Sếch-pia)

“CA-PIU-LÉT PHU NHÂN - Con ơi, bây giờ là lúc phải nghĩ đến chuyện nhân duyên rồi. Nhiều người còn ít tuổi hơn con, ở ngay thành Vê-rô-na này, mà toàn là những người được trọng vọng cả, cũng đã tay bồng tay mang. Tính ra thì bằng trạc tuổi con bây giờ mẹ đã sinh n rồi, vậy mà con thì vẫn còn là con gái. Thôi để mẹ nói vắn tắt cho con hay: Chàng Pa-rít tài năng muốn hỏi con làm vợ đấy.

NHŨ MẪU - Tiểu thư ơi, người này mới thật!... Úi chao, dễ chừng cả thế gian này... Chà, con người cứ như là sáp nặn ấy!

CA-PIU-LÉT PHU NHÂN - Mùa hạ ở Vê-rô-na cũng chẳng có bông hoa nào bằng. NHŨ MẪU - Vâng, đẹp như hoa thật đấy!

CA-PIU-LÉT PHU NHÂN - Con nghĩ sao? Con liệu có ưng chàng quý tộc này không? Tối nay, con sẽ thấy chàng ở buổi dạ yến nhà ta. Con hãy ngắm nhìn dung mạo của chàng Pa-rít trẻ tuổi như nhìn vào trang sách quý, con sẽ thấy vẻ thanh tạo hiện ra dưới nét bút tuyệt trần. Con hãy nhìn kĩ từng nét cân đối của chàng, nét nọ như làm tăng vẻ đẹp của nét kia. Và nếu trên trang sách đó còn nét nào chưa rõ, thì như lời chú ghi bên lề sách, đôi mắt chàng sẽ làm sáng tỏ. Chàng chưa từng gắn bó với một ai, chàng như một tập tình ca quý giá chỉ cần một tấm bìa bọc lại là nên thiên tuyệt tác! Chàng như cá kia cần vẫy vùng nơi biển cả, và nếu vẻ đẹp bên trong lại được thêm vẻ đẹp bên ngoài ấp ủ thì thật là cảnh tuyệt vời. Quyển sách cũng được dự phần vinh hạnh dưới mắt bao người, khi cái móc gài bằng vàng của nó được ôm ấp những áng văn chương cũng quý giá như vàng. Kết duyên cùng chàng, con được chung hưởng mọi kho tàng quý báu của chàng, mà riêng phần con chẳng thiệt thòi sút kém gì.

NHŨ MẪU - Sút à? Gái phải hơi giai có phình ra thì có.

CA-PIU-LÉT PHU NHÂN - Hãy nói vắn tắt cho mẹ nghe, con có đáp lại mối tình của Pa- rít không?

GIU-LI-ÉT - Con sẽ để ý ngắm nhìn chàng để quý mến chàng, nếu ngắm nhìn nhau có thể khiến người ta quý mến nhau. Nhưng tầm mắt con cũng như mũi tên, mẹ ưng cho sức nó được bay tới đâu thì nó cắm sâu tới đó thôi.”

(Trích Rô-mê-ô và Giu-li-ét? - Uy-li-am Sếch-xpia, theo Văn bản đọc hiểu Ngữ văn 11, NXB Đại học Huế, 2023)

3.2. Bộ câu hỏi đọc hiểu và viết

3.2.1. Câu hỏi đọc hiểu

Đoạn trích gồm các nhân vật nào?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Cảm nhận về hình tượng nàng Giu-li-ét trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu.

- Hệ thống ý:

+ Giu-li-ét là cô gái trẻ hồn nhiên, trong sáng

. Tuổi mới lớn, chưa từng trải trong tình yêu.

. Lắng nghe lời mẹ và nhũ mẫu, không phản kháng gay gắt, giữ lễ phép, dịu dàng trong ứng xử.

+ Nàng kín đáo và thận trọng trong chuyện tình cảm

. Trước lời khuyên kết duyên với Pa-rít, nàng không vội vàng đồng ý hay từ chối.

. Lời nói “con sẽ để ý ngắm nhìn chàng… nhưng tầm mắt con cũng như mũi tên, mẹ ưng cho sức nó được bay tới đâu thì nó cắm sâu tới đó” → thể hiện thái độ thận trọng, kín đáo, tự chủ.

=> Qua đó, vẻ đẹp tâm hồn của Giu-li-ét được bộc lộ:

+ Trong sáng, dịu dàng, hiếu thảo với mẹ.

+ Sâu sắc, tinh tế, biết cân nhắc trước tình cảm và hạnh phúc tương lai.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ, cảm xúc về hình tượng nàng Giu-li-ét được thể hiện trong phần Đọc hiểu

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Dưới ngòi bút tài hoa của Uy-li-am Sếch-xpia, nàng Giu-li-ét trong đoạn trích Rô-mê-ô và Giu-li-ét hiện lên với vẻ đẹp vừa hồn nhiên, trong sáng, vừa kín đáo, sâu sắc. Trước lời khuyên của mẹ và nhũ mẫu về chuyện nên để ý chàng Pa-rít, Giu-li-ét không phản đối cũng không vội vàng đồng ý mà bày tỏ thái độ nhẹ nhàng, lễ phép: nàng sẽ thử ngắm nhìn chàng để quý mến chàng, nhưng chỉ trong chừng mực mẹ cho phép. Câu nói ấy thể hiện sự thận trọng, kín đáo của một cô gái mới lớn trong chuyện tình cảm, đồng thời cũng cho thấy nàng là người con hiếu thảo, ngoan ngoãn. Ẩn sau vẻ ngoài dịu dàng ấy là một tâm hồn sâu sắc, biết cân nhắc trước hạnh phúc của đời mình. Chính sự hồn nhiên, trong sáng mà tinh tế ấy đã khiến Giu-li-ét trở thành hình tượng thiếu nữ đáng yêu, đáng trân trọng, góp phần làm nên chất lãng mạn, trữ tình cho thiên tình sử Rô-mê-ô và Giu-li-ét – bản tình ca bất hủ của nhân loại.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích đoạn trích ngữ liệu “Rô-mê-ô và Giu-li-ét” của Uy-li-am Sếch-xpia.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

+ Uy-li-am Sếch-xpia là đại văn hào Anh, nhà soạn kịch thiên tài của thế giới.

+ Rô-mê-ô và Giu-li-ét là một trong những bi kịch nổi tiếng nhất của ông, ca ngợi tình yêu đôi lứa và khát vọng hạnh phúc của con người.

- Giới thiệu đoạn trích:

+ Thuộc hồi đầu của vở kịch, kể về cảnh mẹ và nhũ mẫu khuyên Giu-li-ét nên để ý đến chàng quý tộc Pa-rít.

+ Qua đoạn trích, hiện lên vẻ đẹp tâm hồn của Giu-li-ét cùng nghệ thuật miêu tả nhân vật đặc sắc của Sếch-xpia.

* Thân bài:

1. Hoàn cảnh và nội dung đoạn trích

- Giu-li-ét còn rất trẻ, chưa từng nghĩ đến chuyện tình yêu, hôn nhân.

- Mẹ và nhũ mẫu khen ngợi Pa-rít tài giỏi, đẹp trai, khuyên nàng nên đáp lại tình cảm của chàng.

- Giu-li-ét lắng nghe và đáp lại bằng lời nói đầy lễ phép, kín đáo.

2. Phân tích hình tượng nhân vật Giu-li-ét

a. Hồn nhiên, dịu dàng và lễ phép

- Không hề cãi lời mẹ, nói năng nhẹ nhàng, chuẩn mực.

- Thể hiện phẩm chất ngoan ngoãn, hiếu thảo của người con gái.

b. Kín đáo, thận trọng trong tình cảm

- Nói sẽ “ngắm nhìn chàng để quý mến chàng, nếu ngắm nhìn nhau có thể khiến người ta quý mến nhau” → thái độ từ tốn, không vội vã, bồng bột.

- Câu nói “tầm mắt con cũng như mũi tên, mẹ ưng cho sức nó được bay tới đâu thì nó cắm sâu tới đó thôi” → thể hiện sự tinh tế, ý thức về chuẩn mực và giới hạn.

c. Vẻ đẹp tâm hồn

- Trong sáng, dịu dàng, nhưng cũng đầy tự trọng và biết suy nghĩ về hạnh phúc riêng.

- Mở ra hình tượng người con gái trẻ với khát vọng yêu và được yêu chân thành, sâu sắc.

3. Nghệ thuật của đoạn trích

- Lời thoại tự nhiên, giàu chất thơ.

- Sử dụng nhiều hình ảnh so sánh độc đáo: Pa-rít như cuốn sách quý, như hoa mùa hạ… → làm nổi bật vẻ đẹp lãng mạn của tình yêu.

4. Ý nghĩa của đoạn trích

- Góp phần khắc họa vẻ đẹp tâm hồn Giu-li-ét – cô gái trẻ hồn nhiên, tinh tế và sâu sắc trong tình yêu.

- Tạo tiền đề cho mối tình định mệnh giữa Rô-mê-ô và Giu-li-ét sau này.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị của đoạn trích: Làm nổi bật hình tượng Giu-li-ét với vẻ đẹp vừa trong sáng, vừa sâu sắc, thận trọng.

- Nêu cảm nhận: Ca ngợi tình yêu, khát vọng hạnh phúc và vẻ đẹp tâm hồn con người qua ngòi bút tài hoa của Sếch-xpia.

Bài viết tham khảo

Uy-li-am Sếch-xpia là đại văn hào người Anh, một trong những nhà soạn kịch vĩ đại của thế giới. Vở bi kịch Rô-mê-ô và Giu-li-ét được xem là kiệt tác ca ngợi tình yêu đôi lứa và khát vọng hạnh phúc của con người. Đoạn trích được trích từ hồi đầu tác phẩm, kể về cảnh mẹ và nhũ mẫu khuyên Giu-li-ét nên để ý đến chàng quý tộc Pa-rít, qua đó hiện lên hình tượng Giu-li-ét với vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, dịu dàng nhưng cũng thận trọng, tinh tế trong tình cảm.

Trong đoạn trích, Giu-li-ét xuất hiện ở hoàn cảnh còn rất trẻ, chưa từng nghĩ đến chuyện tình cảm hay hôn nhân. Mẹ và nhũ mẫu liên tục ca ngợi Pa-rít: chàng tài năng, đẹp trai, và xứng đáng là người bạn đời lý tưởng. Họ khéo léo dẫn dắt nàng đến ý thức về nhân duyên, gợi mở mối quan hệ với chàng quý tộc. Trước lời khuyên ấy, Giu-li-ét tỏ ra dịu dàng, lễ phép, lắng nghe mà không hề cãi lời, thể hiện phẩm chất ngoan ngoãn, hiếu thảo của người con gái trong xã hội thời bấy giờ.

Hình ảnh Giu-li-ét còn hiện lên với vẻ đẹp tâm hồn tinh tế và kín đáo trong tình cảm. Nàng trả lời mẹ: “Con sẽ để ý ngắm nhìn chàng để quý mến chàng, nếu ngắm nhìn nhau có thể khiến người ta quý mến nhau. Nhưng tầm mắt con cũng như mũi tên, mẹ ưng cho sức nó được bay tới đâu thì nó cắm sâu tới đó thôi.” Lời thoại này cho thấy Giu-li-ét biết cân bằng giữa cảm xúc và lý trí, giữa tự do cá nhân và sự tôn trọng ý kiến gia đình. Nàng không vội vàng, bồng bột, mà thận trọng quan sát, đánh giá chàng Pa-rít trước khi để tình cảm nảy sinh. Điều đó đồng thời phản ánh vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, tinh tế và ý thức tự trọng của cô gái trẻ.

Ngoài ra, Sếch-xpia còn khéo léo sử dụng nghệ thuật so sánh, ẩn dụ để làm nổi bật mối tình tiềm ẩn: Pa-rít được ví như cuốn sách quý, như bông hoa mùa hạ, mỗi nét trên khuôn mặt đều tinh xảo và quý giá. Những hình ảnh giàu tính thi vị này vừa nhấn mạnh vẻ đẹp lãng mạn của tình yêu, vừa làm nổi bật sự nhạy cảm, tinh tế và lòng mong muốn khám phá, hiểu người của Giu-li-ét.

Đoạn trích không chỉ tôn vinh vẻ đẹp tâm hồn, tính cách của Giu-li-ét mà còn mở ra tiền đề cho mối tình định mệnh giữa nàng và Rô-mê-ô sau này. Qua đó, Sếch-xpia đã khéo léo khắc họa hình tượng người con gái vừa trong sáng, dịu dàng, vừa tinh tế, biết giữ gìn phẩm giá và kiểm soát cảm xúc trong tình yêu.

Tóm lại, đoạn trích Rô-mê-ô và Giu-li-ét cho thấy Giu-li-ét là cô gái trẻ hồn nhiên, tinh tế và có ý thức tự trọng trong tình cảm. Qua hình tượng này, Sếch-xpia ca ngợi tình yêu trong sáng, khát vọng hạnh phúc và vẻ đẹp tâm hồn con người. Nhờ đó, độc giả có thể cảm nhận được tài năng miêu tả nhân vật xuất sắc và nghệ thuật giàu hình tượng của đại văn hào Anh.