Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày tác dụng của việc kết hợp yếu tố tự sự và trữ tình trong đoạn trích Chiếc khẩu trang của Huỳnh Như Phương.

Đoạn trích gồm bốn phần:

- Phần thứ nhất (từ đầu đến sử dụng phổ biến trên toàn cầu): Khẩu trang - một vật dụng đồng hành với đời sống con người từ sau đại dịch Covid-19.

- Phần thứ hai (tiếp đến khuyến khích du khách làm theo): chiếc khẩu trang - một sản phẩm y tế.

- Phần thứ ba (tiếp đến trong việc sử dụng khẩu trang): chiếc khẩu trang - một hiện tượng giao tiếp xã hội.

- Phần thứ tư (còn lại): chiếc khẩu trang - một hiện tượng văn hóa.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: phân tích nội dung và nghệ thuật trong đoạn trích Chiếc khẩu trang của Huỳnh Như Phương.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Huỳnh Như Phương – cây bút giàu trải nghiệm, nổi bật với phong cách ký giàu chất suy tưởng và nhân văn.

- Giới thiệu đoạn trích Chiếc khẩu trang – một bài ký tiêu biểu ghi lại hình ảnh chiếc khẩu trang trong đại dịch Covid-19.

- Khái quát vấn đề nghị luận: giá trị nội dung, nghệ thuật của đoạn ký và thông điệp nhân văn mà tác giả gửi gắm.

* Thân bài:

1. Nội dung

- Hiện tượng đeo khẩu trang trong đại dịch: Xuất hiện khắp nơi, từ “thành phố hoa lệ đến thôn quê hẻo lánh”, trở thành “vị cứu tinh” của nhân loại; không chỉ là sản phẩm y tế mà còn là biểu hiện của trách nhiệm với bản thân và cộng đồng.

- Chiếc khẩu trang như một “nhân vật” – biểu tượng: Được nhân hóa, đặt vào dòng chảy đời sống xã hội và văn hóa; trở thành hiện tượng giao tiếp, buộc con người thay đổi cách trò chuyện, ứng xử.

- Ca ngợi nghĩa cử sẻ chia: Từ mẹ nhắc con, cha mang khẩu trang lên cho con, bạn bè tặng nhau… đến việc người Việt ở nước ngoài may khẩu trang tặng dân sở tại, Việt Nam gửi khẩu trang hỗ trợ nước bạn.

2. Nghệ thuật

- Thể ký: kết hợp tự sự (kể sự kiện, câu chuyện), miêu tả (hình ảnh đời thường), bình luận (đưa ý kiến, đánh giá).

- Biện pháp nghệ thuật: so sánh (“Cũng là mask như cái mặt nạ trong hội hóa trang…”), nhân hóa (xem khẩu trang như “nhân vật”), hình ảnh cụ thể giàu sức gợi.

- Giọng văn linh hoạt: khi thông tin chặt chẽ, khi giàu cảm xúc, tạo sức truyền cảm mạnh.

- Đan xen chi tiết đời thường với ý nghĩa khái quát, làm bật lên giá trị biểu tượng.

3. Giá trị

- Giá trị nhận thức: Giúp người đọc hiểu rõ tầm quan trọng của khẩu trang và ý thức cộng đồng trong đại dịch.

- Giá trị nhân văn: Đề cao tình thương, tinh thần đoàn kết, sự sẻ chia giữa con người với nhau, bất kể biên giới.

- Khơi dậy niềm tin vào sức mạnh của lòng nhân ái và trách nhiệm.

* Kết bài:

- Khẳng định sức sống lâu bền của hình ảnh “chiếc khẩu trang” trong ký ức cộng đồng.

- Nhấn mạnh: tác phẩm không chỉ là bản ghi chép của một giai đoạn đặc biệt mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm và tình người.

Bài văn tham khảo

Trong nền văn học Việt Nam đương đại, Huỳnh Như Phương được biết đến như một cây bút ký giàu trải nghiệm và tinh tế, luôn kết hợp quan sát hiện thực với suy tưởng sâu sắc. Đoạn trích Chiếc khẩu trang là một tác phẩm tiêu biểu, ghi lại chân thực hình ảnh chiếc khẩu trang trong bối cảnh đại dịch Covid-19, đồng thời khắc họa nó như một biểu tượng văn hóa và nhân văn.

Trước hết, đoạn ký phản ánh một hiện tượng xã hội đặc biệt: việc đeo khẩu trang trở thành thói quen phổ biến trên toàn thế giới. Từ “thành phố hoa lệ đến thôn quê hẻo lánh”, từ “người trẻ trong học đường đến người già trong nhà dưỡng lão”, khẩu trang xuất hiện như “vị cứu tinh” của nhân loại trong cơn hoạn nạn. Không dừng lại ở chức năng y tế, việc đeo khẩu trang còn mang ý nghĩa bảo vệ cộng đồng, giống như “đội nón bảo hiểm không phải vì sợ cảnh sát giao thông phạt tiền mà vì sự an toàn của chính mình và cộng đồng”.

Không chỉ là vật dụng, tác giả đã nhân hóa khẩu trang, biến nó thành một “nhân vật” của đời sống giao tiếp. Nó che miệng và mũi nhưng vẫn để hở ánh mắt – nơi con người truyền đạt cảm xúc. Vì thế, giao tiếp qua khẩu trang đòi hỏi “giọng nói tăng âm, ánh mắt biểu cảm, khoảng cách cần thiết, cử chỉ linh hoạt…”. Chiếc khẩu trang ở đây không còn thuần túy là lớp vải bảo vệ mà trở thành biểu tượng của ý thức kỷ luật và văn hóa ứng xử.

Đặc biệt, tác giả dành nhiều trang viết ca ngợi những nghĩa cử sẻ chia đầy tình người. Đó là hình ảnh “mẹ luôn nhắc con đeo khẩu trang”, “cha từ quê đem vào cho con cháu một hộp khẩu trang”, “bạn bè tặng nhau một hộp khẩu trang, thật là thương mến”. Những chi tiết này, tuy nhỏ bé, nhưng gợi một không khí ấm áp giữa những ngày cách ly và phong tỏa. Tình thương vượt biên giới khi “bà con người Việt định cư ở nước ngoài dành thì giờ may khẩu trang tặng người dân sở tại” hay khi “Việt Nam cố gắng gửi sang các nước láng giềng… những kiện khẩu trang như món quà thiết thực”.

Về nghệ thuật, Chiếc khẩu trang thể hiện rõ đặc trưng của thể ký. Tác giả khéo léo kết hợp tự sự (kể về hành trình và vai trò của khẩu trang), miêu tả (khắc họa hình ảnh, tình huống đời thường) và bình luận (đưa ra nhận định, so sánh, đánh giá). Biện pháp so sánh “Cũng là mask như cái mặt nạ trong hội hóa trang…” vừa tạo hình ảnh sinh động, vừa nhấn mạnh sự khác biệt về chức năng. Giọng văn khi nghiêm trang, chặt chẽ; khi nhẹ nhàng, giàu cảm xúc, giúp thông điệp dễ dàng chạm tới trái tim người đọc.

Từ góc độ giá trị, tác phẩm mang đến một nhận thức sâu sắc: ý thức cá nhân là yếu tố quyết định trong phòng chống dịch. Đồng thời, tác phẩm ngợi ca tinh thần đoàn kết, sẻ chia, những giá trị nhân văn cao đẹp giúp con người vượt qua thử thách. Hình ảnh chiếc khẩu trang vì thế không chỉ gắn với ký ức về một giai đoạn khó quên, mà còn như lời nhắc nhở về trách nhiệm và tình người trong mọi hoàn cảnh.

Tóm lại, Chiếc khẩu trang của Huỳnh Như Phương là một bài ký giàu giá trị cả về nội dung và nghệ thuật. Tác phẩm vừa là bức tranh chân thực về đời sống trong đại dịch, vừa là thông điệp nhân văn sâu sắc, khẳng định sức mạnh của ý thức và tình thương giữa con người. Hình ảnh chiếc khẩu trang sẽ còn ở lại lâu dài trong ký ức cộng đồng như một biểu tượng của sự đoàn kết và hy vọng.