Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích Bốn đồng ngửa sấp của Vũ Trọng Phụng.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: phân tích nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích Bốn đồng ngửa sấp của Vũ Trọng Phụng.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu Vũ Trọng Phụng – “ông vua phóng sự đất Bắc”.

- Giới thiệu đoạn trích Bốn đồng ngửa sấp – tiêu biểu cho nghệ thuật trào phúng sắc sảo.

- Nêu vấn đề: nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích.

* Thân bài:

1. Khái niệm trào phúng: nghệ thuật cười châm biếm, mỉa mai để phơi bày sự thật và phê phán thói hư tật xấu

2. Biểu hiện trào phúng trong đoạn trích:

- Tình huống trào phúng: ông Mầu – ông nghị, một kẻ bịp – một kẻ bị lừa, lại “luận bàn” về quân tử, chí hiếu.

- Ngôn ngữ trào phúng: đối thoại vừa giả vờ tử tế vừa thâm hiểm, kiểu “quân tử – tiểu nhân” đầy mỉa mai.

- Miêu tả trào phúng: hình ảnh “hai con cáo già” xoay nhau bằng luân thường, đạo lí.

- Bình luận trào phúng của tác giả: “Thì ra dù là bịp hay là lương thiện, ta vẫn bị cái luân thường, cái đạo lí nó thuốc ta, hoặc là bịp ta!”

3. Ý nghĩa của nghệ thuật trào phúng:

- Lột tả bản chất giả dối, tha hóa của xã hội thượng lưu đương thời.

- Vạch trần sự ngụy biện đạo đức: luân thường, đạo lí trở thành công cụ bịp bợm.

- Tạo nên tiếng cười chua chát, phẫn uất, không chỉ để cười mà để phê phán.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị trào phúng trong đoạn trích.

- Vũ Trọng Phụng đã dùng tiếng cười để “giải phẫu” xã hội, trở thành cây bút hiện thực xuất sắc.

Bài văn tham khảo

Vũ Trọng Phụng là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc nhất của văn học Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945. Ông được mệnh danh là “ông vua phóng sự đất Bắc” bởi ngòi bút sắc lạnh, giàu sức tố cáo, khả năng mổ xẻ xã hội đến tận cùng và tạo nên những tiếng cười châm biếm chua chát. Đoạn trích Bốn đồng ngửa sấp (trong Cạm bẫy người) là minh chứng tiêu biểu cho tài năng nghệ thuật ấy, đặc biệt ở khía cạnh trào phúng, khi nhà văn vừa ghi chép sự thật đời sống vừa thổi vào đó giọng điệu châm biếm sâu cay.

Nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích trước hết thể hiện ở tình huống đặc biệt: một kẻ buôn gỗ giàu có (ông Mầu) bị lừa trong canh bạc, quyết tìm cách “lột mặt nạ” một tay bịp (ông nghị), nhưng cuối cùng lại trở thành kẻ thua thiệt, còn tự nguyện “mở két” dâng thêm tiền. Đây là một tình huống vừa hài hước vừa chua chát, lật tẩy sự ngây thơ pha lẫn tham lam của nạn nhân và sự trơ tráo, già đời của kẻ bịp bợm.

Trào phúng còn bộc lộ rõ trong ngôn ngữ đối thoại. Ông Mầu và ông nghị, mỗi người đều nhân danh “quân tử”, “chí hiếu”, “luân thường đạo lí” để đối đáp, trong khi bản chất chỉ là tranh giành tiền bạc và lợi ích cá nhân. Việc dùng những khái niệm đạo đức cao đẹp trong một cuộc đối đầu của hai tay cờ bạc bịp đã tạo nên sự mỉa mai sâu sắc. Cái giả dối, trơ trẽn hiện ra rõ rệt qua từng câu chữ, khiến người đọc vừa bật cười vừa ngao ngán.

Không chỉ ở lời thoại, nghệ thuật miêu tả và bình luận trào phúng cũng vô cùng sắc sảo. Tác giả đã so sánh hai nhân vật như “hai con cáo già” xoay nhau bằng luân thường, đạo lí. Câu bình luận nổi tiếng: “Thì ra dù là bịp hay là lương thiện, ta vẫn bị cái luân thường, cái đạo lí nó thuốc ta, hoặc là bịp ta!” vừa hài hước, vừa chua chát. Nó không chỉ cười nhạo hai nhân vật cụ thể mà còn phơi bày bản chất đạo đức giả, sự mục ruỗng đến tận cốt lõi của cả một xã hội thượng lưu thời bấy giờ.

Nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích không chỉ tạo tiếng cười, mà còn mang giá trị tố cáo mạnh mẽ. Nó vạch trần bản chất bịp bợm, giả nhân giả nghĩa của những kẻ tự xưng là “thượng lưu”, đồng thời cho thấy sự tha hóa tận gốc rễ của xã hội đương thời. Tiếng cười của Vũ Trọng Phụng không đơn thuần để giải trí, mà là tiếng cười phẫn nộ, tiếng cười giải phẫu, lột trần sự thật đen tối phía sau lớp vỏ đạo lí giả tạo.

Tóm lại, đoạn trích Bốn đồng ngửa sấp đã thể hiện rõ nét tài năng bậc thầy của Vũ Trọng Phụng trong việc vận dụng nghệ thuật trào phúng. Tiếng cười của ông vừa hài hước, vừa chua xót, vừa phê phán sâu cay, khiến người đọc nhận ra bộ mặt thật của xã hội thượng lưu thời bấy giờ. Chính tiếng cười ấy đã khẳng định vị thế của Vũ Trọng Phụng như một nhà văn lớn, một “ông vua phóng sự” trong văn học Việt Nam hiện đại, đồng thời góp phần đặt nền móng cho nghệ thuật phóng sự trào phúng phát triển mạnh mẽ trong dòng chảy văn học dân tộc.