Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích đoạn trích Trên tay có đá để làm rõ giá trị tư tưởng và nghệ thuật của tác phẩm.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: phân tích đoạn trích Trên tay có đá để làm rõ giá trị tư tưởng và nghệ thuật của tác phẩm.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Ngọc Tư: nhà văn Nam Bộ nổi tiếng với giọng văn dung dị, sâu sắc.

- Giới thiệu đoạn trích Trên tay có đá trong tập Gáy người thì lạnh.

- Nêu vấn đề: tác phẩm giàu giá trị tư tưởng và nghệ thuật, để lại nhiều dư âm.

* Thân bài:

1. Giá trị tư tưởng

- Phản ánh hiện thực: đời sống thường ngày đầy rẫy sự giận dữ, thị phi, những “cục đá” tinh thần mà con người ném vào nhau.

- Lời cảnh tỉnh: “ném đá” không khiến ta nhẹ nhõm mà còn làm đau chính mình; hận thù cứ chuyền đi nối dài bất tận.

- Giá trị nhân văn: nhấn mạnh nhu cầu buông bỏ, sống độ lượng, phân biệt giữa phê phán chính đáng và xúc phạm độc ác.

- Cảnh báo nguy cơ: những cú ném đá nhỏ nhặt có thể tích tụ thành tội ác lớn, gieo rắc bạo lực và đau thương.

2. Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật xây dựng hình tượng giàu sức gợi: “hòn đá” vừa cụ thể, vừa mang tính biểu tượng cao.

- Lối viết dung dị, giọng kể tự nhiên, gần gũi, kết hợp giữa chất hiện thực và chiêm nghiệm triết lí.

- Giọng điệu đa dạng: vừa hóm hỉnh, chua xót, vừa trầm tư triết lí, tạo sức lay động.

- Cách dẫn dắt linh hoạt: từ một chi tiết nhỏ đời thường mở ra những suy tư rộng lớn về đạo đức và nhân sinh.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị đoạn trích: giàu hiện thực, đậm tính triết lí, gửi gắm thông điệp nhân văn sâu sắc.

- Đóng góp của Nguyễn Ngọc Tư: mang đến cho văn học đương đại một giọng nói vừa giản dị vừa ám ảnh, vừa gần gũi vừa mang ý nghĩa phổ quát.

Bài văn tham khảo

Nguyễn Ngọc Tư là một trong những cây bút đặc sắc của văn học đương đại Việt Nam. Văn của chị dung dị, chân thành nhưng thấm đẫm những chiêm nghiệm sâu xa về đời sống và thân phận con người. Đoạn trích Trên tay có đá (trong tập Gáy người thì lạnh) là một minh chứng tiêu biểu. Với hình tượng giàu sức gợi, đoạn trích không chỉ tái hiện những hiện thực đời thường mà còn gửi gắm giá trị nhân văn thấm thía, được thể hiện qua bút pháp nghệ thuật độc đáo.

Trước hết, đoạn trích mang đậm giá trị tư tưởng. Bằng hình tượng “những hòn đá”, tác giả đã phơi bày một hiện thực đáng suy ngẫm: con người thường xuyên mang trong mình sự giận dữ, sân hận và sẵn sàng ném vào nhau những “cục đá” vô hình qua ánh mắt, lời nói, hành động. Những hòn đá ấy gây tổn thương cho người khác, nhưng đồng thời cũng đè nặng chính tâm hồn người ném. Nguyễn Ngọc Tư không dừng lại ở việc phản ánh hiện thực, chị còn gửi gắm một thông điệp cảnh tỉnh: ném đá không phải là cách để giải tỏa mà là khởi nguồn của vòng lặp trả đũa, gieo mầm cho những hành trình sát thương triền miên. Lời văn vì thế mang tính nhân văn sâu sắc: hãy phân biệt giữa phê bình với hạ nhục, giữa góp ý với xúc phạm, để sống nhân ái hơn, biết buông bỏ và bao dung. Đặc biệt, tác giả còn cảnh báo rằng những cú ném đá nhỏ nhặt, tưởng như vô hại, nếu tích tụ có thể trở thành nguồn gốc của tội ác lớn, gieo rắc bạo lực và bất hạnh. Đó là cái nhìn vừa hiện thực, vừa triết lí, vừa thấm thía.

Không chỉ mang giá trị tư tưởng, đoạn trích còn có sức hấp dẫn bởi nghệ thuật đặc sắc. Trước hết, việc xây dựng hình tượng “hòn đá” là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo: cụ thể mà giàu tính biểu tượng, giản dị mà gợi mở triết lí. Chỉ từ một hình ảnh quen thuộc, tác giả đã khái quát được cả một quy luật tâm lí xã hội. Lối viết của Nguyễn Ngọc Tư dung dị, đời thường nhưng giàu tính khơi gợi. Giọng điệu tác phẩm có sự pha trộn linh hoạt: vừa hóm hỉnh trong cuộc trò chuyện với “ông thầy trên núi”, vừa chua xót khi mô tả vòng lặp ném đá trả đá, vừa trầm tư khi chiêm nghiệm về nguồn gốc của tội ác. Cách kể chuyện theo dòng tâm trạng của nhân vật “bạn” khiến người đọc như soi chiếu chính mình trong đó. Đặc biệt, nghệ thuật kết hợp giữa hiện thực và triết lí đã tạo cho tác phẩm sức ngân vang lâu dài, khiến nó không chỉ là một câu chuyện cá nhân mà còn là suy tư phổ quát về con người và đời sống.

Tóm lại, Trên tay có đá là một đoạn trích tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Ngọc Tư: giản dị mà sâu xa, nhỏ nhặt đời thường mà giàu triết lí nhân sinh. Tác phẩm vừa phản ánh hiện thực, vừa gợi mở suy tư, đồng thời gửi gắm lời nhắn nhủ đầy nhân văn: hãy học cách buông bỏ những “hòn đá” trong tay, để sống nhẹ nhõm, bao dung và nhân ái hơn. Với đoạn trích này, Nguyễn Ngọc Tư đã khẳng định vị trí của mình như một cây bút giàu sức gợi, góp phần làm phong phú thêm diện mạo của văn học đương đại Việt Nam.