BÓP NÁT QUẢ CAM

1. Giặc Nguyên cho sứ thần sang giả vờ mượn đường để xâm chiếm nước ta. Thấy sứ giặc ngang ngược đủ điều, Trần Quốc Toản vô cùng căm giận.

2. Sáng nay, biết Vua họp bàn việc nước ở dưới thuyền rồng, Quốc Toản quyết đợi gặp Vua để nói hai tiếng "xin đánh". Đợi từ sáng đến trưa, vẫn không gặp được, cậu bèn liều chết xô mấy người lính gác ngã chúi, xăm xăm xuống bến. Quân lính ập đến vây kín. Quốc Toản mặt đỏ bừng bừng, tuốt gươm, quát lớn:

- Ta xuống xin bệ kiến Vua, không kẻ nào được giữ ta lại.

3. Vừa lúc ấy, cuộc họp dưới thuyền rồng tạm nghỉ, Vua cùng các vương hầu ra ngoài mui thuyền.

Quốc Toản bèn chạy đến, quỳ xuống tâu:

- Cho giặc mượn đường là mất nước. Xin Bệ hạ cho đánh!

Nói xong, cậu tự đặt thanh gươm lên gáy, xin chịu tội.

Vua truyền cho Quốc Toản đứng dậy, ôn tồn bảo:

- Quốc Toản làm trái phép nước, lẽ ra phải trị tội. Nhưng xét thấy em còn trẻ mà đã biết lo việc nước, ta có lời khen.

 Nói rồi, Vua ban cho Quốc Toản một quả cam.

 4. Quốc Toản tạ ơn Vua, chân bước lên bờ mà lòng ấm ức: "Vua ban cho cam quý nhưng xem ta như trẻ con, vẫn không cho dự bàn việc nước". Nghĩ đến quân giặc đang lăm le đè đầu cưỡi cổ dân mình, cậu nghiến răng, hai bàn tay bóp chặt.

Thấy Quốc Toản trở ra, mọi người ùa tới. Cậu xòe bàn tay phải cho họ xem cam quý Vua ban. Nhưng quả cam đã nát từ bao giờ.

                                           (Bóp nát quả cam - Nguyên Huy Tưởng)

Xác định bối cảnh của truyện trên.

- Thể loại: truyện ngắn lịch sử.

 Phương thức biểu đạt: tự sự.

- Sứ giặc ngang ngược, muốn mượn đường xâm chiếm nước ta.

- Quốc Toản yêu nước, căm thù giặc, thấy dân tộc bị đe dọa nên vô cùng giận dữ.

Liều mình xô ngã lính gác, quỳ tâu Vua. Tuốt gươm đặt lên gáy tự xin chịu tội, thể hiện quyết tâm đánh giặc.

à Hành động này thể hiện tinh thần dũng cảm, quyết đoán và ý thức trách nhiệm.

- Vua nhận thấy hành động của Quốc Toản trái phép nhưng đáng khen, vì cậu còn trẻ mà đã biết lo việc nước.

- Không trừng phạt, ban thưởng một quả cam như một biểu tượng khích lệ, nhưng vẫn chưa cho cậu tham gia bàn việc nước.

- Biểu tượng cho lòng căm thù giặc và quyết tâm chiến đấu của Quốc Toản.

- Thể hiện không hài lòng vì Vua chưa cho dự bàn việc nước, nhưng vẫn giữ ý chí mạnh mẽ.

- Nhấn mạnh tinh thần bất khuất, lòng yêu nước của tuổi trẻ, dù còn nhỏ nhưng ý chí lớn.

- Dũng cảm, yêu nước, quyết đoán.

- Có tinh thần trách nhiệm, biết nghĩ đến lợi ích dân tộc.

- Tuốt gươm quát lính, xin đánh giặc.

- Quỳ tâu Vua và tự đặt gươm lên gáy.

- Bóp nát quả cam sau khi Vua ban thưởng.

- Đơn giản, rõ ràng, dễ hình dung hành động và tâm trạng.

- Nhiều từ biểu cảm mạnh như: tuốt gươm, quát lớn, nghiến răng, bóp chặt.

- Lời nói trực tiếp của nhân vật tăng sức sống và tính chân thực.

- Khích lệ tinh thần yêu nước và trách nhiệm với Tổ quốc, đặc biệt ở tuổi trẻ.

- Dũng cảm và lòng yêu nước không phân biệt tuổi tác, tuổi nhỏ vẫn có thể làm nên việc lớn.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: tinh thần yêu nước và dũng cảm của Trần Quốc Toản.

c. Hệ thống ý

- Hoàn cảnh: giặc Nguyên sang mượn đường xâm chiếm nước ta, Trần Quốc Toản còn nhỏ nhưng biết lo việc nước.

- Hành động thể hiện dũng cảm: xô ngã lính gác, quỳ tâu Vua, tuốt gươm đặt lên gáy để xin được đánh giặc.

- Hành động thể hiện tinh thần yêu nước: căm thù giặc, lo cho dân, ý chí bảo vệ Tổ quốc.

- Hình ảnh bóp nát quả cam: biểu tượng của lòng căm giặc, quyết tâm chiến đấu và bất khuất.

à Dũng cảm, yêu nước, quyết đoán; tuổi nhỏ vẫn làm việc lớn, là tấm gương cho thế hệ trẻ học tập.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Trong truyện “Bóp nát quả cam”, Trần Quốc Toản là hình ảnh tiêu biểu cho tinh thần yêu nước và dũng cảm của tuổi trẻ. Mặc dù còn nhỏ tuổi, khi thấy sứ Nguyên ngang ngược sang xin đường, cậu đã vô cùng căm giận và quyết tâm bảo vệ Tổ quốc. Quốc Toản liều mình xô ngã lính gác để gặp Vua, quỳ xuống tâu và đặt thanh gươm lên gáy, sẵn sàng chịu tội nếu Vua không đồng ý cho đánh giặc. Hành động này thể hiện tinh thần dũng cảm, quyết đoán và ý thức trách nhiệm đối với vận mệnh đất nước. Hình ảnh cậu bóp nát quả cam sau khi được Vua ban thưởng càng làm nổi bật lòng căm thù giặc, quyết tâm chiến đấu và sự bất khuất, không chịu bị xem thường vì tuổi tác. Qua nhân vật Trần Quốc Toản, tác giả nhấn mạnh rằng tuổi trẻ có thể làm nên việc lớn nếu có lòng yêu nước và dũng cảm, đồng thời truyền cảm hứng cho thế hệ hôm nay học tập tinh thần bất khuất và trách nhiệm với non sông đất nước.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự

- Học sinh biết tạo lập một bài văn tự sự đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề tự sự: kể về chuyến đi du lịch một thành phố hoặc địa điểm nổi tiếng.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài:

- Giới thiệu chuyến đi: thời gian, địa điểm, lý do chọn đi du lịch.

* Thân bài:

- Chuẩn bị và xuất phát:

+ Chuẩn bị hành lý, lên kế hoạch tham quan.

+ Cảm xúc trước chuyến đi: háo hức, vui tươi.

- Những trải nghiệm tại địa điểm:

+ Miêu tả cảnh vật, khung cảnh nổi bật: núi, sông, di tích, phố phường.

+ Trải nghiệm cụ thể: tham quan lăng tẩm, chùa chiền, bảo tàng, các thắng cảnh.

+ Cảm nhận về vẻ đẹp, sự độc đáo hoặc không gian văn hóa của nơi đến.

- Hoạt động thú vị khác:

+ Tham gia lễ hội, trò chơi, thưởng thức ẩm thực địa phương.

+ Kể một vài tình huống vui vẻ hoặc bất ngờ trong chuyến đi.

- Cảm nhận cá nhân:

+ So sánh trước và sau chuyến đi.

+ Học hỏi được điều gì, cảm xúc sau chuyến đi.

* Kết bài:

- Tóm tắt trải nghiệm, cảm nhận chung.

- Suy nghĩ, bài học rút ra từ chuyến đi: yêu thiên nhiên, trân trọng giá trị văn hóa, gắn kết gia đình, bạn bè.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng. 

Bài viết tham khảo

Không phải lúc nào em cũng có dịp đi xa, nhưng mỗi khi nghĩ đến những thành phố nổi tiếng, lòng em lại bồi hồi nhớ về chuyến đi du lịch cùng gia đình vào dịp hè vừa rồi. Lúc ấy, cả nhà quyết định đến Huế – cố đô mộng mơ, nơi lưu giữ nhiều di tích lịch sử và cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp. Từ lâu, em đã nghe nhiều về những lăng tẩm nguy nga, những con sông hiền hòa và vẻ đẹp thơ mộng của Cố đô, nhưng chưa một lần tận mắt chứng kiến. Chính vì vậy, khi chiếc xe lăn bánh rời Hà Nội, em cảm thấy tim mình như rộn rã hơn bao giờ hết.

Chuyến đi bắt đầu từ sáng sớm, khi cả gia đình xếp hành lý gọn gàng, chuẩn bị máy ảnh, áo mưa và những vật dụng cần thiết. Trên xe, không khí náo nức tràn ngập: bố kể về lịch sử Huế, mẹ nhắc nhở cẩn thận khi tham quan, còn em thì chăm chú nhìn qua cửa sổ, ngắm nhìn những cánh đồng xanh mướt trải dài bên đường. Mỗi quãng đường trôi qua đều khiến em háo hức, chờ đợi từng phút để được đặt chân lên vùng đất cố đô.

Đến Huế, điều đầu tiên em ấn tượng là vẻ yên bình của thành phố. Sông Hương lững lờ chảy, cầu Tràng Tiền in bóng dưới ánh nắng, tạo nên một khung cảnh vừa trầm lắng, vừa nên thơ. Gia đình em bắt đầu hành trình tham quan từ Đại Nội, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa của triều Nguyễn. Những cổng thành cổ kính, những hàng cột uy nghiêm, những bức phù điêu tinh xảo khiến em trầm trồ. Khi đứng trước ngai vàng của các vua triều Nguyễn hay bước chân qua các cung điện trang nghiêm, em cảm nhận được sự uy nghiêm, tráng lệ và biết ơn những người đã gìn giữ di sản này.

Buổi chiều, chúng em đi thuyền trên sông Hương, ngắm nhìn những ngôi chùa cổ, lăng mộ vương triều Nguyễn ẩn hiện bên bờ sông. Khung cảnh thơ mộng khiến em quên đi mệt mỏi của cả ngày dài. Em còn nhớ khoảnh khắc gia đình cùng nhau thưởng thức món bánh bèo, bánh nậm, vừa ăn vừa trò chuyện vui vẻ. Tiếng cười rộn rã, những câu chuyện kể về lịch sử và truyền thuyết của vùng đất này khiến chuyến đi thêm phần ý nghĩa.

Những trải nghiệm thú vị ấy không chỉ giúp em mở mang kiến thức, mà còn gắn kết tình cảm gia đình. Em học được cách quan sát, trân trọng những giá trị văn hóa, đồng thời cảm nhận được vẻ đẹp yên bình, thơ mộng của thiên nhiên. Mỗi di tích, mỗi cảnh vật đều nhắc nhở em về quá khứ hào hùng và nền văn hóa phong phú của dân tộc. Chuyến đi cũng là dịp để em rèn luyện sự tự lập, biết phối hợp cùng mọi người, đồng thời hiểu hơn về trách nhiệm giữ gìn và bảo vệ những giá trị truyền thống.

Khi về lại nhà, trong lòng em vẫn bồi hồi. Hình ảnh sông Hương, cầu Tràng Tiền, những lăng tẩm nguy nga và không khí yên bình của Huế luôn hiện hữu trong tâm trí. Em tự nhủ sẽ kể lại chuyến đi này cho bạn bè nghe, để ai cũng cảm nhận được vẻ đẹp của vùng đất cố đô và hiểu được giá trị lịch sử, văn hóa mà thế hệ đi trước đã để lại. Chuyến đi ấy không chỉ là một trải nghiệm vui chơi, mà còn là một bài học về sự trân trọng quá khứ, yêu thương gia đình và khám phá vẻ đẹp thiên nhiên, văn hóa của đất nước.