Văn bản ngữ liệu

HÀNH TRÌNH VÀO TÂM TRÁI ĐẤT

“[…] Hans bắt đầu làm công việc mà tối nay chú tôi không thể hoàn thành được. Dưới sự nóng vội của chúng tôi, các lớp đá sẽ vỡ tan thành nghìn mảnh. Nhưng Hans thì khác. Hoàn toàn chủ động, anh bình tĩnh phá từng lớp đá với các lần cuốc liên tiếp và từ từ, qua một góc ruộng sáu inch tại mặt bên ngoài. Tôi dần nghe thấy tiếng nước chảy to hơn, hình dung đến cảnh dòng nước sảng khoái sẽ sớm khôi phục lại đôi môi nứt nẻ của mình.

Hơn một tiếng làm việc, người thợ săn đã sớm đào được một khoảng hai feet sâu vào phần đá granit. Tôi đau khổ chờ đợi. Chúng tôi muốn dùng đến các biện pháp mạnh tay hơn và tôi khó có thể ngăn cản được ông; thế nhưng khi ông vừa cầm cái cuốc chim trong tay thì một tiếng động rít lên, dòng nước phun mạnh ra vào bức tường đối diện.

Bởi sự chấn động thô bạo, Hans gần như bị văng ra khỏi mặt đất. Anh thốt lên một tiếng thất vọng và đau đớn. Tôi sớm hiểu được nguyên nhân của điều đó vì khi đưa tay vào trong làng nước đang phun ra, tôi phải vội vã rút chúng lại vì dòng nước nơi đây cực kỳ nóng.

“Nước đang ở nhiệt độ sôi!” - tôi kêu lên.

“Chà, kệ nó đi, để nó nguội” - chú tôi nói.

Con đường đang tràn ngập hơi nước trong khi đó một dòng suối được hình thành do độ dốc của con đường chúng chảy xuống những góc đường quanh co bên dưới và chúng tôi sớm có được ngụm nước đầu tiên đầy thỏa mãn sau bao lâu chờ đợi.

Còn gì ngọt ngào hơn là cảm giác dễ chịu khi biết cơn khát của chúng tôi dần dịu xuống? Nhưng nguồn nước này từ đâu ra? Không quan trọng. Dù vẫn còn nóng nhưng nước đã đem lại một cảm giác sảng khoái hơn bao giờ hết. Tôi uống liên tục mà không quan tâm đến mùi vị.

Cuối cùng, sau một thời gian, khi đã lấy lại được một chút năng lượng, tôi kêu lên, “đây là một mạch nước ngầm có chất sắt!”

“Không gì có thể tốt hơn cho tiêu hóa” - chú tôi nói - “Nó mang trong mình nhiều sắt. Giống như nó sẽ tốt cho chúng ta như đi đến Spa hoặc Toplitz vậy”.

“Chà, nó rất ngon!”

“Nó lên như thế khi chúng được tìm thấy sáu dặm dưới mặt đất. Nó mang vị dễ chịu của mực. Hans đã tìm ra được một nguồn tài nguyên quý giá làm sao! Chúng ta sẽ đặt tên nó theo anh ta”.

“Nhất trí” - tôi kêu lên.

Và từ đó, dòng nước ngầm tên là Hansbach.

Hans không cảm thấy tự hào hơn vì điều này. Sau khi uống nước chậm rãi, anh lui vào một góc và nghỉ ngơi. [..]”

(Trích Hành trình vào tâm Trái đất - Tiểu thuyết khoa học viễn tưởng của Jules Verne xuất bản vào năm 1864 - Công ty phát hành Nhà sách Minh Thắng.)

Đoạn trích trên được viết theo ngôi kể nào? Việc lựa chọn ngôi kể này có tác dụng gì?

Miêu tả việc khoan phá đá granit, sự phun trào của nước ngầm, tính chất nhiệt độ sôi của nước, nước chứa nhiều sắt… → tăng tính logic, tạo cơ sở khoa học cho câu chuyện.

Hans kiên nhẫn phá từng lớp đá, cuối cùng tìm được mạch nước ngầm. Chi tiết này khẳng định sự bền bỉ, bản lĩnh và khả năng vượt qua gian khổ của con người.

Đó là sự ghi nhận công lao, bày tỏ lòng biết ơn đối với Hans. Đồng thời cho thấy sự gắn kết, tình đồng đội trong hành trình thám hiểm.

Từ đau khổ, khát khao đến vui sướng, thỏa mãn, biết ơn và hạnh phúc. Qua đó, tác giả khắc họa tinh tế diễn biến tâm trạng con người trong hoàn cảnh khắc nghiệt.

Khi Hans đào vào đá granit, nước bất ngờ phun trào dữ dội, nóng bỏng như sôi → bất ngờ, gây hồi hộp cho nhân vật và người đọc.

Bình tĩnh, kiên nhẫn, cần cù, khiêm tốn (tìm ra nguồn nước nhưng không tự hào, vẫn âm thầm nghỉ ngơi).

- Khoa học: hiện tượng nước sôi, chứa sắt, chảy theo độ dốc.

- Tưởng tượng: dòng nước bất ngờ phun ra sâu sáu dặm dưới lòng đất, mùi vị đặc biệt. → Làm giàu sức hấp dẫn của tác phẩm.

Con người cần kiên nhẫn, hiểu biết và biết cách thích ứng để chinh phục, khai thác những giá trị từ thiên nhiên.

Xen lẫn kiến thức khoa học và trí tưởng tượng phong phú; xây dựng hành trình phiêu lưu kì thú; nhân vật vừa mang phẩm chất nhà khoa học, vừa có phẩm chất phiêu lưu; khơi gợi ước mơ khám phá thế giới.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: cảm giác của nhân vật khi phát hiện ra dòng nước ngầm; cảm xúc của nhân vật khi được giải khát và lý do vì sao cảm giác ấy lại đặc biệt.

c. Hệ thống ý

- Nhân vật chính cảm thấy rất hào hứng và sảng khoái khi uống nước, dù nước ban đầu có nhiệt độ sôi. Cảm giác thỏa mãn vì đã được giải khát sau bao lâu chờ đợi là điều vô cùng quý giá.

- Mặc dù nước có thể có mùi vị không dễ chịu, nhưng cảm giác được thỏa mãn cơn khát và sự sống lại khiến cho nhân vật không quan tâm đến mùi vị của nước nữa.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Trong đoạn trích Hành trình vào tâm Trái đất, nhân vật “tôi” đã trải qua một cảm giác vô cùng đặc biệt khi phát hiện ra và được uống dòng nước ngầm mang tên Hansbach. Sau những ngày dài khát khô cổ họng, nỗi đau đớn, mệt mỏi khiến anh gần như kiệt quệ thì sự xuất hiện của mạch nước ngầm chính là niềm hạnh phúc lớn lao. Ban đầu, nước phun ra nóng bỏng, thậm chí ở nhiệt độ sôi khiến người thám hiểm phải giật mình, nhưng sau khi nguội dần, từng ngụm nước trở thành nguồn sống quý giá. Cảm giác mát lành, sảng khoái khi cơn khát được dịu xuống khiến nhân vật không còn để ý đến mùi vị hơi khó chịu của nước nữa. Niềm vui ấy không chỉ đến từ việc được giải tỏa cơn khát mà còn là sự hồi sinh của sức sống, là minh chứng cho nỗ lực kiên nhẫn, bền bỉ của Hans và cả đoàn thám hiểm. Có thể nói, trong hoàn cảnh khắc nghiệt nơi sâu thẳm lòng đất, được uống một ngụm nước trở thành điều hạnh phúc vô bờ, một trải nghiệm mà trong cuộc sống bình thường ít ai cảm nhận hết giá trị.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Xin hãy dạy cháu tránh xa sự đố kị.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Giới thiệu ngắn gọn về bức thư nổi tiếng của Abraham Lincoln gửi thầy hiệu trưởng.

- Dẫn dắt và nêu vấn đề: Lời nhắn “Xin hãy dạy cháu tránh xa sự đố kị” chứa đựng bài học nhân sinh sâu sắc, có ý nghĩa lớn đối với mỗi con người.

* Thân bài

- Giải thích

+ Đố kị: thái độ ghen ghét, khó chịu trước thành công hoặc hạnh phúc của người khác.

+ “Tránh xa sự đố kị”: biết làm chủ bản thân, không để sự ghen ghét chi phối, thay vào đó sống chân thành, bao dung, hướng đến giá trị tốt đẹp.

- Phân tích, bàn luận

+ Đố kị là một thói xấu nguy hiểm:

•         Khiến con người nhỏ nhen, ích kỉ, không thừa nhận nỗ lực của người khác.

•         Làm nảy sinh sự ganh ghét, thậm chí dẫn đến hành động tiêu cực, phá hoại.

•         Cản trở sự phát triển của bản thân vì chỉ mải nhìn vào người khác mà không cố gắng.

+ Tránh xa sự đố kị mang ý nghĩa tích cực:

•         Giúp con người biết trân trọng, ngưỡng mộ và học hỏi từ thành công của người khác.

•         Nuôi dưỡng tâm hồn trong sáng, vị tha, góp phần tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp trong xã hội.

•         Góp phần xây dựng môi trường học tập, lao động lành mạnh, tiến bộ.

- Mở rộng, liên hệ

+ Phê phán những người sống ích kỉ, luôn đố kị, ganh ghét, làm mất đi giá trị của bản thân.

+ Học sinh, thanh niên ngày nay cần:

•         Tập trung vào việc rèn luyện năng lực, trau dồi phẩm chất.

•         Biết vui mừng trước thành công của người khác và lấy đó làm động lực phấn đấu.

* Kết bài

- Khẳng định lại ý nghĩa sâu sắc của lời nhắn nhủ: Tránh xa sự đố kị là bài học nhân cách quan trọng, giúp con người sống tốt đẹp và thành công hơn.

- Bày tỏ suy nghĩ bản thân: Cần tự rèn luyện để sống chân thành, trong sáng, tránh xa đố kị và ganh ghét.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Có một lần, một vị Tổng thống nổi tiếng của nước Mỹ – Abraham Lincoln – đã gửi cho thầy hiệu trưởng của ngôi trường nơi con trai ông theo học một bức thư chứa đựng những lời nhắn gửi đầy nhân văn. Trong đó, câu nói “Xin hãy dạy cháu tránh xa sự đố kị” đã trở thành lời nhắc nhở sâu sắc, vượt qua mọi biên giới và thời gian để đến với thế hệ hôm nay. Khi xã hội phát triển, con người càng dễ rơi vào vòng xoáy của cạnh tranh, ganh đua, thì lời dặn dò này lại càng mang ý nghĩa lớn lao, giúp mỗi người suy ngẫm về cách mình sống giữa tập thể.

Đố kị là thứ cảm xúc tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại có sức công phá ghê gớm. Đó là khi ta không thể vui trước thành công của người khác, thay vào đó là sự khó chịu, ghen ghét và muốn phủ nhận nỗ lực của họ. Một học sinh điểm kém có thể ganh tị với bạn được điểm cao, một người lao động tầm thường có thể oán giận đồng nghiệp thăng tiến nhanh hơn. Những cảm xúc ấy, nếu để kéo dài, sẽ trở thành thói quen, biến con người thành nhỏ nhen, ích kỉ và ngày càng xa rời những giá trị tốt đẹp. Đố kị khiến ta mỏi mệt vì luôn sống trong so sánh, trong oán giận, và kết quả cuối cùng là tự mình tụt lùi.

Trái lại, biết tránh xa sự đố kị sẽ mở ra một cánh cửa khác – cánh cửa của sự bao dung và trưởng thành. Khi ta học cách mỉm cười trước thành công của người khác, cũng là lúc ta học cách nhìn nhận bản thân, thấy mình cần cố gắng hơn, nỗ lực hơn để đạt được mục tiêu riêng. Niềm vui ấy không làm ta nhỏ bé đi, mà trái lại, khiến tâm hồn rộng lớn và phong phú hơn. Một tập thể sẽ chỉ thực sự mạnh mẽ khi mỗi thành viên biết ủng hộ lẫn nhau, không ai bị kìm hãm bởi ánh nhìn ganh ghét. Thành công chung của xã hội được xây dựng từ sự nỗ lực cá nhân, nhưng cũng từ tinh thần đoàn kết và khích lệ nhau cùng tiến.

Bài học mà Abraham Lincoln gửi gắm còn gợi mở cho thế hệ trẻ hôm nay một con đường sống lành mạnh. Trong học tập, hãy coi thành tích của bạn bè là động lực chứ không phải cái cớ để chán nản hay tị hiềm. Trong lao động, hãy nhìn nhận thành công của đồng nghiệp như một minh chứng rằng ai cũng có cơ hội nếu nỗ lực hết mình. Và trong cuộc sống thường ngày, hãy tập thói quen nhìn vào mặt tích cực, biết ngưỡng mộ, biết học hỏi thay vì soi xét và ghen ghét. Đó cũng là cách để ta giữ tâm hồn thanh thản, nuôi dưỡng nghị lực tiến lên.

Một xã hội văn minh sẽ không bao giờ được xây dựng trên sự đố kị, mà chỉ có thể hình thành khi con người sống chân thành, biết tôn trọng nhau. Lời nhắn nhủ của Abraham Lincoln tưởng chừng đơn giản nhưng lại chạm đến cốt lõi nhân cách. Nó giống như một tấm gương soi, để mỗi người tự nhìn vào mình và tự hỏi: ta đang vui vì sự tiến bộ của người khác hay đang hậm hực vì họ đi nhanh hơn ta? Câu trả lời sẽ quyết định cách ta trưởng thành, cách ta xây dựng giá trị bản thân trong mắt cộng đồng.