XU HƯỚNG TRUYỀN THÔNG CỦA CÁC BẢO TÀNG TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM

(TS. Vũ Tuấn Anh)

Gần đây, một số bảo tàng đã đưa ra những giải pháp tích hợp, ứng dụng công nghệ nhằm tối ưu hỏa trải nghiệm của người tham quan. Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh năm 2021 đã triển khai thử nghiệm dự án “Bảo tàng tương tác thông minh 3D/360” phục vụ khách tham quan từ xa. Năm 2022, đưa vào thử nghiệm mô hình Robot Sanbot ứng dụng trí tuệ nhân tạo (Al) với các tính năng như trình chiếu hình ảnh, video giới thiệu về bảo tầng, hiện vật, các phòng trưng bày... để hướng dẫn khách tham quan. Bảo tàng Lịch sử Quốc gia đã nghiên cứu và cho ra mắt hàng loạt chuyên đề trưng bày trực luyến 3D. Trong đó, nổi bật là Bảo tàng ảo 3D với chuyên đề “Bảo vật quốc gia”, tích hợp trên website của bảo tầng. Du khách tham quan được lựa chọn để tìm hiểu, tương tác cùng 20 bảo vật quốc gia, được chiêm ngưỡng đa chiều, chi tiết từng hiện vật trưng bày. Những thông tin quan trọng được đánh số ngay trên mô hình 3D. Đặc biệt, thông tin về di sản được phân loại theo từng cấp độ từ cơ bản đến chuyên sâu nhằm đáp ứng linh hoạt với nhu cầu tìm hiều của công chúng.

Hình ảnh chuyên đề trưng bày trực tuyến 3D

của Bảo tàng lịch sử quốc gia Việt Nam.

Một số bảo tàng khác tại Việt Nam cũng đã tạo ra các tour du lịch 3D trên website, tổ chức các buối trình diễn trực tuyến và cung cấp thuyết minh bằng âm thanh cho du khách. Bảo tàng Chiến thắng Lịch sử Điện Biên Phủ đã và đang số hóa các bộ sưu tập để tiếp cận được nhiều đối tượng hơn; từng bước xây dựng cơ sở dữ liệu về hiện vật và các chương trình tương tác với khách du lịch trong và ngoài nước.

Tại Bảo tàng Phụ nữ Nam bộ, máy Hologram đã được tích hợp và thử nghiệm trong không gian trưng bày. Trong đó, hình ảnh hiện vật và các nhân vật lịch sử được thể hiện 3D, kết hợp với phần mềm tương tác và công nghệ thực tế ảo (VR) giúp khách tham quan có thể cảm nhận hiện vật như không gian thực với nhiều góc độ khác nhau.

Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh cũng tái hiện 5 nhà tù lớn ở miền Nam Việt Nam thời kỳ kháng chiến tại một container mô phỏng đặt ngoài trời. Bảo tàng ứng dụng các công nghệ 3D, kết hợp cùng với công nghệ âm thanh, ánh sáng, nhiệt độ,... để thể hiện rõ tính chân thật và khốc liệt của nhà tù xưa.

Đến nay đã có khoảng 200 bảo tàng tại Việt Nam đang dần chuyển sang số hóa. Không chỉ các bảo tàng Trung ương mà các bảo tàng của tỉnh và tư nhân cũng đã thay đổi tư duy về tầm quan trọng của số hoá; ứng dụng công nghệ kĩ thuật số trong việc tối ưu trải nghiệm người tham quan, từ đó cung cấp những kiến thức về di sản văn hóa cho khách tham quan trong nước và quốc tế.

(Trích Xu hướng truyền thông của các bảo tàng trên thế giới và Việt Nam, TS. Vũ Tuấn Anh, dẫn theo https://baotanglichsuquocgia.vn/vi/Articles/3099/74962/xu huong-truyen-thong-cua-cac-bao-tang-tren-the-gioi-va-viet-nam.html, ngày 07/10/2024)

1.2. Bộ câu hỏi đọc hiểu và viết

1.2.1. Câu hỏi đọc hiểu

Chỉ ra câu văn có chứa thông tin chính của văn bản.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày suy nghĩ về vấn đề: Tuổi trẻ và sự cần thiết phải trân trọng những giá trị lịch sử.

- Hệ thống ý

+ Giá trị lịch sử là cội nguồn của dân tộc, là những yếu tố hình thành nên nền văn hóa, truyền thống do thế hệ đi trước gây dựng, giữ gìn, lưu truyền và được kế thừa, phát huy.

+ Trân trọng những giá trị lịch sử là thái độ yêu mến, ngưỡng mộ, tự hào, biết ơn, hành động bảo vệ, giữ gìn, phát triển những yếu tố đặc trưng của dân tộc được truyền lại từ các thế hệ đi trước.

+ Thế hệ trẻ trân trọng những giá trị lịch sử góp phần phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, là biểu hiện của lối sống tích cực, ý nghĩa, ý thức vai trò của bản thân…

+ Cần phê phán những đối tượng thờ ơ, thiếu hiểu biết, có tư tưởng sai lệch về các giá trị lịch sử của dân tộc…

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện được suy nghĩ về sự cần thiết của việc trân trọng giá trị lịch sử với thế hệ trẻ.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Tuổi trẻ là giai đoạn quan trọng để hình thành nhân cách, lý tưởng sống và định hướng tương lai. Trong hành trình ấy, việc trân trọng những giá trị lịch sử là vô cùng cần thiết. Lịch sử không chỉ là những dấu mốc, sự kiện đã qua mà còn là cội nguồn hình thành nên bản sắc dân tộc và giá trị văn hóa của mỗi con người. Qua những hiện vật, câu chuyện, nhân vật lịch sử được lưu giữ và tái hiện trong các bảo tàng – đặc biệt là khi được ứng dụng công nghệ như 3D, VR, AI… – tuổi trẻ có cơ hội tiếp cận di sản bằng cách trực quan, sinh động và hấp dẫn hơn. Trân trọng lịch sử giúp thế hệ trẻ hiểu được những hy sinh, mất mát của cha ông để từ đó sống có trách nhiệm hơn với hiện tại và tương lai. Ngược lại, sự thờ ơ với lịch sử dễ khiến con người đánh mất bản sắc, mất phương hướng trong thời đại hội nhập. Bởi vậy, tuổi trẻ cần chủ động tìm hiểu, trải nghiệm, và lan tỏa giá trị lịch sử qua những phương tiện hiện đại, để biến lịch sử trở thành hành trang quý báu trên con đường phát triển bản thân và đất nước.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích văn bản ngữ liệu “Xu hướng truyền thông của các bảo tàng trên thế giới và Việt Nam” của TS/ Vũ Tuấn Anh.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu chung về tầm quan trọng của bảo tàng trong việc lưu giữ và truyền tải giá trị lịch sử, văn hóa dân tộc.

- Dẫn dắt vào vấn đề: Trong thời đại công nghệ, các bảo tàng đang đổi mới phương thức truyền thông để tối ưu hóa trải nghiệm cho người tham quan.

- Giới thiệu ngắn gọn văn bản “Xu hướng truyền thông của các bảo tàng trên thế giới và Việt Nam” của TS. Vũ Tuấn Anh.

* Thân bài:

1. Khái quát nội dung chính của văn bản

- Văn bản đề cập đến sự đổi mới trong hoạt động truyền thông của các bảo tàng tại Việt Nam thông qua việc ứng dụng công nghệ kỹ thuật số hiện đại như:

+ 3D/360 độ, bảo tàng ảo

+ Trí tuệ nhân tạo (AI)

+ Hologram, thực tế ảo (VR)

+ Thuyết minh âm thanh, trình chiếu video, tour 3D trực tuyến…

2. Phân tích những điểm nổi bật của văn bản

a. Việc áp dụng công nghệ để cải thiện trải nghiệm người tham quan

- Cải tiến về hình thức: số hóa, trưng bày ảo, tương tác trực tuyến.

- Truyền tải thông tin đa dạng, phân loại theo cấp độ từ cơ bản đến chuyên sâu.

- Giúp người tham quan dễ dàng tiếp cận tri thức, kể cả từ xa.

b. Tính đa dạng và sáng tạo trong cách tiếp cận

- Mỗi bảo tàng có những phương thức ứng dụng công nghệ riêng:

+ Bảo tàng Lịch sử TP.HCM: bảo tàng tương tác 3D/360

+ Bảo tàng Quốc gia: bảo vật quốc gia qua bảo tàng ảo

+ Bảo tàng Điện Biên Phủ: số hóa bộ sưu tập

+ Bảo tàng Phụ nữ Nam bộ: sử dụng Hologram, VR

+ Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh: tái hiện nhà tù xưa bằng công nghệ 3D và hiệu ứng âm thanh, ánh sáng…

c. Ý nghĩa của xu hướng truyền thông mới

- Góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục truyền thống, lịch sử.

- Gắn kết di sản với thế hệ trẻ, đặc biệt là trong bối cảnh chuyển đổi số.

- Mở rộng đối tượng tiếp cận: khách quốc tế, học sinh, sinh viên, người không có điều kiện đến trực tiếp.

3. Nhận xét, đánh giá về văn bản

- Ngôn ngữ rõ ràng, giàu thông tin, phù hợp với xu hướng thời đại.

- Văn bản thể hiện cái nhìn tích cực, tiến bộ về ứng dụng công nghệ trong bảo tàng.

- Là lời kêu gọi ngầm về việc trân trọng, đổi mới phương thức tiếp cận di sản lịch sử - văn hóa trong kỷ nguyên số.

* Kết bài:

- Khẳng định: Văn bản thể hiện một xu thế tích cực, đầy tiềm năng trong việc đổi mới bảo tàng.

- Nhấn mạnh vai trò của công nghệ trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.

- Kêu gọi thế hệ trẻ chủ động tìm hiểu lịch sử thông qua những hình thức hiện đại như mô hình mà văn bản đề cập.

Bài văn tham khảo

Trong dòng chảy phát triển của thời đại công nghệ số, các thiết chế văn hóa truyền thống như bảo tàng cũng không đứng ngoài cuộc đổi mới. Văn bản “Xu hướng truyền thông của các bảo tàng trên thế giới và Việt Nam” của TS. Vũ Tuấn Anh đã phản ánh rõ nét sự chuyển mình mạnh mẽ, linh hoạt của các bảo tàng trong việc ứng dụng công nghệ để truyền tải các giá trị di sản văn hóa – lịch sử một cách hiệu quả, hiện đại và gần gũi hơn với công chúng.

Trước tiên, văn bản cho thấy sự đổi mới về phương thức truyền thông của các bảo tàng thông qua việc tích hợp công nghệ hiện đại như 3D, 360 độ, trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo (VR), Hologram… Đây là một bước tiến vượt bậc giúp các bảo tàng vượt qua rào cản không gian, thời gian để tiếp cận người tham quan mọi lúc, mọi nơi. Chẳng hạn, Bảo tàng Lịch sử TP.HCM triển khai “bảo tàng tương tác thông minh 3D/360”, hay Bảo tàng Quốc gia xây dựng “bảo tàng ảo 3D” với chuyên đề “Bảo vật quốc gia” – nơi khách tham quan có thể tìm hiểu, tương tác và trải nghiệm hiện vật như thể đang đứng trước chúng.

Không chỉ dừng lại ở việc số hóa, các bảo tàng còn tạo ra môi trường trải nghiệm sống động, chân thực với các hiệu ứng âm thanh, ánh sáng, nhiệt độ. Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh là một ví dụ tiêu biểu khi tái hiện hệ thống nhà tù thời kháng chiến bằng công nghệ 3D đặt ngoài trời. Hay Bảo tàng Phụ nữ Nam bộ ứng dụng Hologram để tạo nên hình ảnh hiện vật và nhân vật lịch sử sống động trong không gian ảo. Những đổi mới này giúp người xem không chỉ quan sát mà còn “cảm” được lịch sử, từ đó hiểu và trân trọng hơn những giá trị di sản.

Điểm đặc biệt trong văn bản của TS. Vũ Tuấn Anh là việc nhấn mạnh vai trò tích cực của công nghệ trong công tác giáo dục, đặc biệt là với giới trẻ. Khi bảo tàng chuyển mình, tiếp cận gần hơn với thế hệ sinh ra trong thời đại số, việc học lịch sử, tìm hiểu văn hóa trở nên hấp dẫn hơn, không còn khô khan, nhàm chán. Những mô hình bảo tàng ảo, các chương trình thuyết minh tự động, tour tham quan 3D trực tuyến… tạo điều kiện để mọi người, dù ở xa hay không có điều kiện đến tận nơi, đều có thể tiếp cận tri thức lịch sử – văn hóa.

Cuối cùng, văn bản không chỉ là một bản ghi chép thông tin, mà còn là một lời cảnh tỉnh và gợi mở về tư duy đổi mới trong bảo tồn di sản. Khoảng 200 bảo tàng ở Việt Nam đã và đang số hóa, cho thấy một tín hiệu lạc quan, tích cực trong việc bắt nhịp xu thế toàn cầu. Qua đó, các giá trị văn hóa dân tộc không bị mai một mà còn được lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống hiện đại.

Tóm lại, văn bản “Xu hướng truyền thông của các bảo tàng trên thế giới và Việt Nam” là một minh chứng thuyết phục cho thấy công nghệ chính là “cầu nối” đưa quá khứ đến gần hơn với hiện tại. Việc đổi mới truyền thông bảo tàng không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là hành động bảo vệ và phát huy bản sắc văn hóa – lịch sử dân tộc trong thời đại số. Đây là xu hướng tất yếu, cần được nhân rộng, phát triển, và nhận được sự đồng hành từ cả cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ – những người mang trọng trách gìn giữ và lan tỏa tinh hoa dân tộc trong tương lai.