5.2.2. Câu hỏi viết

Từ nội dung văn bản phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về vai trò của dòng chảy tự nhiên đối với con người và môi trường.

Những thông tin chính của văn bản: vai trò đặc biệt quan trọng của các dòng chảy tự nhiên trong hỗ trợ sự tồn tại của cả con người và thiên nhiên trên khắp thế giới; thực trạng những con sông đang ngày càng bị đe doạ bởi sự phát triển của cơ sở hạ tầng, khai thác và ô nhiễm.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích ngữ liệu “Vai trò của dòng chảy tự nhiên và các tác động đến dòng chảy tự nhiên” của Lê Thị Hường.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu ngắn gọn về đề tài: Dòng chảy tự nhiên và vai trò quan trọng của nó đối với môi trường và con người.

- Dẫn dắt đến văn bản “Vai trò của dòng chảy tự nhiên và các tác động đến dòng chảy tự nhiên” của Lê Thị Hường – một bài viết có giá trị nhận thức sâu sắc về mối liên hệ giữa thiên nhiên và đời sống nhân loại.

- Nêu luận đề: Văn bản đã làm nổi bật vai trò to lớn của dòng chảy tự nhiên cũng như cảnh báo những tác động tiêu cực do con người gây ra với hệ thống sông ngòi.

* Thân bài:

1. Giải thích khái niệm dòng chảy tự nhiên

- Dòng chảy tự nhiên là dòng chảy của sông suối chưa bị can thiệp mạnh bởi con người (như đập nước, kênh đào, công trình thủy lợi,…).

- Đây là hiện tượng tự nhiên có từ hàng nghìn năm, đóng vai trò điều hòa sinh thái.

2. Phân tích vai trò của dòng chảy tự nhiên (dẫn chứng từ đoạn 1 và 2)

a. Đối với môi trường và hệ sinh thái:

- Tạo ra vùng đồng bằng ngập lũ lành mạnh, giúp đất đai màu mỡ, phát triển nông nghiệp.

- Cung cấp môi trường sống nước ngọt phong phú, bảo tồn đa dạng sinh học: cá heo sông, cá di cư, các loài thực vật nước.

- Vận chuyển phù sa và trầm tích đến hạ lưu và đồng bằng châu thổ, duy trì cấu trúc địa chất tự nhiên.

b. Đối với con người:

- Cung cấp nguồn nước ngầm quý giá, phục vụ sinh hoạt, nông nghiệp, công nghiệp.

- Giảm thiểu thiên tai: hạn hán, lũ lụt nhờ cơ chế tự điều tiết.

- Mang lại cơ hội phát triển du lịch sinh thái, hoạt động giải trí (đi bè, câu cá, ngắm cảnh,...).

- Có giá trị tinh thần – văn hóa đối với cộng đồng (nơi linh thiêng, biểu tượng lịch sử,...).

3. Phân tích các tác động tiêu cực đến dòng chảy tự nhiên (dẫn chứng từ đoạn 3 và 4)

a. Nguyên nhân chính:

- Phát triển cơ sở hạ tầng: đập thủy điện, đường sá, thành phố.

- Khai thác tài nguyên quá mức.

- Biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường nước.

b. Hậu quả:

- Phá vỡ hệ sinh thái nước ngọt, gây tuyệt chủng nhiều loài cá và sinh vật sống phụ thuộc vào sông.

- Giảm kết nối giữa các dòng sông: chỉ còn 37% sông trên thế giới còn lưu chuyển tự do.

- Các tầng ngậm nước không được bổ sung gây thiếu nước trầm trọng trong mùa khô.

- Cản trở dòng di cư và sinh sản tự nhiên của động vật thủy sinh.

- Gây ra những tổn thất lâu dài cho môi trường và đời sống con người.

4. Nhận xét về lập luận và thông điệp của văn bản

- Lập luận khoa học, mạch lạc, kết hợp lý lẽ – dẫn chứng xác thực từ nghiên cứu thực tiễn.

- Văn bản không chỉ cung cấp kiến thức, mà còn gửi gắm thông điệp mạnh mẽ về ý thức bảo vệ tự nhiên, kêu gọi hành động thiết thực để giữ gìn dòng sông chảy tự do.

- Là lời cảnh tỉnh trước hệ quả môi trường nghiêm trọng nếu con người tiếp tục tác động thiếu kiểm soát vào tự nhiên.

* Kết bài:

- Khẳng định lại tầm quan trọng của dòng chảy tự nhiên đối với sự sống và phát triển bền vững.

- Đánh giá cao văn bản của Lê Thị Hường như một lời kêu gọi đầy trách nhiệm trong thời đại biến đổi khí hậu.

- Liên hệ bản thân: Mỗi người cần nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên, sử dụng hợp lý tài nguyên nước, hạn chế can thiệp thô bạo vào hệ sinh thái sông ngòi.

Bài viết tham khảo

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và suy giảm tài nguyên nước ngày càng nghiêm trọng, việc nhận thức đầy đủ và đúng đắn về vai trò của dòng chảy tự nhiên trở nên vô cùng cấp thiết. Văn bản “Vai trò của dòng chảy tự nhiên và các tác động đến dòng chảy tự nhiên” của tác giả Lê Thị Hường đã mang đến một cái nhìn toàn diện, sâu sắc và giàu tính khoa học về tầm quan trọng của dòng sông chảy tự do cũng như những mối nguy hiểm mà chúng đang đối mặt. Từ đó, văn bản không chỉ cung cấp tri thức môi trường hữu ích mà còn khơi dậy ý thức trách nhiệm của con người trong việc bảo vệ tài nguyên nước ngọt và hệ sinh thái tự nhiên.

Ngay từ đầu văn bản, tác giả đã nhấn mạnh vai trò sống còn của dòng sông chảy tự do. Những dòng sông này không chỉ mang theo phù sa, nước ngọt mà còn nuôi dưỡng hệ sinh thái sông ngòi phong phú. Dòng chảy tự nhiên tạo nên các vùng đồng bằng ngập lũ màu mỡ, duy trì dòng chảy theo mùa giúp động vật sinh sản và phát triển. Đây là những dòng sông chưa bị chia cắt bởi các công trình nhân tạo như đập thủy điện hay kè bê tông, nhờ đó giữ được sự kết nối, linh hoạt, và khả năng tự điều chỉnh theo điều kiện thời tiết – môi trường. Với hệ sinh thái nước ngọt, dòng sông chảy tự nhiên chính là môi trường sống lý tưởng, nơi mà cá heo sông, cá di cư hay các loài thủy sinh nhạy cảm có thể tồn tại và thích nghi với biến đổi khí hậu.

Không chỉ mang lại giá trị sinh thái, dòng chảy tự nhiên còn hỗ trợ mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế – xã hội. Nguồn nước ngầm được bổ sung từ các dòng sông là yếu tố quan trọng cho sinh hoạt, nông nghiệp và công nghiệp. Dòng chảy nguyên sơ còn tạo nên các cảnh quan đẹp, góp phần phát triển du lịch sinh thái và mang ý nghĩa văn hóa – tâm linh đặc biệt đối với nhiều cộng đồng cư dân. Nói cách khác, dòng chảy tự nhiên là “mạch sống” nối liền con người với tự nhiên, quá khứ với hiện tại, vật chất với tinh thần.

Tuy nhiên, tác giả cũng chỉ rõ hiện thực đáng báo động: dòng chảy tự nhiên đang ngày càng bị đe dọa nghiêm trọng. Cơ sở hạ tầng phát triển ồ ạt như đập nước, đường sá, đê điều đã chia cắt dòng sông, gây cản trở nghiêm trọng đến sự di chuyển của sinh vật và dòng trầm tích. Những dòng sông từng chảy dài nay bị ngắt quãng, khiến hệ sinh thái nước ngọt bị xáo trộn, tầng ngậm nước không được bổ sung và đời sống hàng chục triệu người bị ảnh hưởng. Theo nghiên cứu mà tác giả dẫn lại, chỉ còn khoảng 37% chiều dài sông trên thế giới có thể lưu chuyển tự do – một con số đáng lo ngại. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu và ô nhiễm cũng góp phần làm suy giảm chất lượng và số lượng của các dòng chảy này.

Văn bản không chỉ dừng lại ở việc phân tích hiện tượng, mà còn đặt ra những câu hỏi mang tính cảnh báo, từ đó khơi dậy trách nhiệm của con người. Thông qua lập luận chặt chẽ, kết hợp dữ liệu nghiên cứu đáng tin cậy, tác giả đã truyền tải một cách hiệu quả thông điệp về bảo vệ môi trường nước và khôi phục dòng chảy tự nhiên như một giải pháp sống còn.

Tóm lại, “Vai trò của dòng chảy tự nhiên và các tác động đến dòng chảy tự nhiên” là một văn bản có giá trị khoa học và nhân văn sâu sắc. Qua văn bản, mỗi chúng ta không chỉ hiểu rõ hơn về vai trò quan trọng của các dòng sông chảy tự do, mà còn thấy được trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ dòng chảy ấy khỏi sự can thiệp quá mức của con người. Bảo vệ dòng chảy tự nhiên chính là bảo vệ sự sống, bảo vệ tương lai của cả hành tinh.