Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích văn bản “Hộ chiếu văn hóa Việt Nam: tiếng Việt trong giới trẻ có nghèo”.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích văn bản “Hộ chiếu văn hóa Việt Nam: tiếng Việt trong giới trẻ có nghèo”.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề: Tiếng Việt là một di sản văn hóa quý báu, là “hộ chiếu văn hóa” thể hiện bản sắc dân tộc Việt Nam.

- Dẫn dắt vào văn bản “Hộ chiếu văn hóa Việt Nam: tiếng Việt trong giới trẻ có nghèo?” của Trần Mặc – một bài viết mang tính thời sự, phản ánh thực trạng sử dụng tiếng Việt trong giới trẻ hiện nay.

- Nêu khái quát nội dung chính: Văn bản đặt ra vấn đề về việc giới trẻ sử dụng tiếng Việt lệch chuẩn (tiếng lóng, tiếng pha), từ đó cảnh báo và kêu gọi ý thức gìn giữ tiếng Việt.

* Thân bài:

1. Giải thích nội dung chính của văn bản

- Tiếng Việt được ví như “hộ chiếu văn hóa” – là biểu tượng của bản sắc, văn hóa dân tộc Việt Nam.

- Tuy nhiên, trong đời sống hiện đại, nhiều bạn trẻ sử dụng tiếng Việt không đúng chuẩn: dùng tiếng lóng, biến âm, pha trộn ngôn ngữ (nửa ta nửa Tây) → gây lo ngại về sự “nghèo nàn” và mai một của tiếng Việt.

2. Phân tích các nội dung cụ thể của văn bản

a. Thực trạng sử dụng tiếng Việt trong giới trẻ

- Tiếng lóng, tiếng pha, từ biến âm được sử dụng rộng rãi trên mạng xã hội và trong đời sống hằng ngày.

- Các ví dụ cụ thể: “khum”, “sin lũi”, “chầm Zn”, “ra dẻ”, “mãi mận”,…

- Ban đầu mang tính hài hước, vui vẻ, nhưng dần trở thành thói quen giao tiếp, ảnh hưởng đến ngôn ngữ chuẩn.

b. Mặt tích cực (nếu sử dụng đúng cách)

- Tiếng lóng giúp cuộc trò chuyện thêm sinh động, gần gũi, thể hiện tính sáng tạo và xu hướng của giới trẻ.

- Giúp kết nối trong những cộng đồng cụ thể, thể hiện sự cập nhật, năng động.

c. Mặt tiêu cực khi sử dụng lạm dụng

- Gây khó chịu cho người nghe, nhất là với người lớn hoặc trong môi trường giao tiếp nghiêm túc.

- Làm nghèo nàn tiếng Việt, khiến thế hệ trẻ dần mất đi khả năng sử dụng từ ngữ phong phú, chuẩn mực.

- Pha trộn tiếng nước ngoài quá mức → tạo nên “ngôn ngữ nửa Tây nửa Ta”, gây rối loạn giao tiếp và giảm giá trị của tiếng mẹ đẻ.

3. Nhận xét, đánh giá

- Văn bản có tính thời sự, thể hiện mối quan tâm đến ngôn ngữ trong xã hội hiện đại.

- Tác giả không cực đoan mà thể hiện quan điểm khách quan: thừa nhận mặt tích cực của tiếng lóng nhưng kêu gọi sự tiết chế, sử dụng hợp lý.

- Đặt ra thông điệp quan trọng: Giới trẻ cần ý thức giữ gìn và phát triển tiếng Việt – giữ gìn bản sắc dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị của tiếng Việt: là cội nguồn văn hóa, là bản sắc của người Việt trong mắt bạn bè thế giới.

- Nhấn mạnh: Việc sử dụng ngôn ngữ cần có ý thức, đặc biệt với thế hệ trẻ – lực lượng kế thừa và phát triển đất nước.

- Nêu suy nghĩ cá nhân: Mỗi người trẻ cần xem tiếng Việt như một phần tự hào dân tộc, biết sử dụng ngôn ngữ đúng lúc, đúng chỗ để gìn giữ vẻ đẹp tiếng mẹ đẻ.

Bài viết tham khảo

Tiếng Việt là một phần hồn cốt của dân tộc Việt Nam, là biểu tượng văn hóa quan trọng thể hiện lịch sử, tinh thần và bản sắc của người Việt. Văn bản “Hộ chiếu văn hóa Việt Nam: tiếng Việt trong giới trẻ có nghèo?” đã đưa ra một vấn đề mang tính thời sự và có sức ảnh hưởng sâu sắc: Thực trạng sử dụng tiếng Việt trong giới trẻ hiện nay đang có dấu hiệu lệch chuẩn và có nguy cơ làm nghèo đi vẻ đẹp vốn có của tiếng mẹ đẻ.

Tác giả văn bản đã ví tiếng Việt như “tấm hộ chiếu văn hóa” – một hình ảnh đầy ẩn dụ và giàu giá trị. Tiếng Việt không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là phương tiện truyền tải văn hóa dân tộc ra thế giới. Tuy nhiên, trong thời đại mạng xã hội phát triển “vũ bão”, cách thức giao tiếp của giới trẻ cũng thay đổi mạnh mẽ. Tiếng lóng, từ ngữ biến âm, từ pha trộn giữa tiếng Việt và tiếng nước ngoài trở nên phổ biến. Những từ như “khum”, “hem”, “mãi mận”, “sin lũi”, “chầm Zn”,... xuất hiện dày đặc trong giao tiếp hằng ngày và trên mạng xã hội. Ban đầu, đây chỉ là cách nói vui, hài hước mang tính giải trí. Nhưng dần dần, việc sử dụng quá đà và thiếu kiểm soát khiến những cách nói này trở thành một "ngôn ngữ mới" trong đời sống giới trẻ – gây lo ngại về sự nghèo nàn trong vốn từ và nguy cơ mai một tiếng Việt chuẩn mực.

Văn bản cũng thể hiện cái nhìn khách quan khi không phủ nhận vai trò tích cực của tiếng lóng. Nó giúp tạo sự gần gũi, cởi mở trong giao tiếp, thể hiện tính sáng tạo và bắt kịp xu hướng. Tuy nhiên, tác giả cảnh báo rằng nếu không biết tiết chế, sử dụng sai hoàn cảnh hoặc đối tượng giao tiếp thì việc dùng tiếng lóng có thể trở nên phản cảm, thậm chí là thiếu tôn trọng. Ví dụ, một câu nói hài hước giữa bạn bè có thể gây khó chịu nếu dùng với người lớn tuổi hoặc trong môi trường trang trọng. Mục đích của ngôn ngữ là kết nối – và sự kết nối đó chỉ thành công khi người nói biết sử dụng ngôn ngữ đúng lúc, đúng chỗ.

Ngoài tiếng lóng, văn bản còn đề cập đến hiện tượng “Tây hóa” – việc pha trộn tiếng Việt với tiếng nước ngoài trong giao tiếp. Trong một số trường hợp chuyên ngành, việc sử dụng thuật ngữ tiếng Anh là hợp lý. Nhưng khi bị lạm dụng, nó tạo ra một thứ ngôn ngữ nửa tây nửa ta gây rối rắm, khó hiểu, thậm chí đánh mất sự trong sáng và logic vốn có của tiếng mẹ đẻ. Điều này cho thấy một bộ phận giới trẻ đang thiếu hụt vốn từ tiếng Việt, dẫn đến xu hướng “vay mượn” ngôn ngữ khác như một giải pháp thay thế.

Văn bản không chỉ phản ánh một hiện tượng ngôn ngữ mà còn gửi gắm thông điệp sâu sắc: Giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của tiếng Việt là trách nhiệm của mỗi người, đặc biệt là giới trẻ – những người đang từng ngày sử dụng, sáng tạo và truyền bá ngôn ngữ trong môi trường hiện đại. Giới trẻ cần tỉnh táo để phân biệt đâu là sáng tạo hợp lý, đâu là lệch chuẩn nguy hại, từ đó biết chọn lọc cách sử dụng ngôn ngữ phù hợp với từng hoàn cảnh.

Tóm lại, văn bản “Hộ chiếu văn hóa Việt Nam: tiếng Việt trong giới trẻ có nghèo?” không chỉ nêu lên thực trạng đáng báo động trong cách dùng tiếng Việt của giới trẻ mà còn nhấn mạnh vai trò của ngôn ngữ trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc. Đó là lời nhắc nhở mỗi người Việt, đặc biệt là thế hệ trẻ, phải có ý thức trân trọng, sử dụng đúng đắn và góp phần làm giàu cho tiếng mẹ đẻ – thứ “hộ chiếu” thiêng liêng của dân tộc trên bản đồ văn hóa thế giới.