27.2.2. Câu hỏi viết

Từ cảm hứng trong văn bản “Nghe tiếng hành tinh thầm thì” của Lê My, anh/chị hãy viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về vai trò của việc lắng nghe thiên nhiên trong thời đại hiện nay.

Đề tài của văn bản: vấn đề biến đổi khí hậu.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: trình bày suy nghĩ của mình về tầm quan trọng của văn bản thông tin trong giáo dục sinh thái thời đại mới.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát: Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, suy thoái môi trường và mất đa dạng sinh học ngày càng nghiêm trọng, giáo dục sinh thái trở thành một nhu cầu cấp thiết đối với nhân loại.

- Dẫn vào vấn đề nghị luận: Văn bản thông tin – đặc biệt là các văn bản khoa học phổ thông như “Nghe tiếng hành tinh thầm thì” của Lê My – đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng về các vấn đề môi trường.

- Nêu luận đề: Văn bản thông tin khoa học là công cụ thiết yếu trong giáo dục sinh thái thời đại mới vì chúng truyền tải kiến thức khoa học một cách thuyết phục, dễ tiếp cận và đầy sức lan tỏa.

* Thân bài:

a. Giải thích vấn đề

- Văn bản thông tin khoa học là loại văn bản cung cấp kiến thức chuyên môn (khoa học, môi trường, công nghệ...) dưới hình thức ngôn ngữ phổ thông, dễ hiểu với mục đích truyền đạt tri thức, nâng cao nhận thức xã hội.

- Giáo dục sinh thái là quá trình giúp con người hiểu biết về môi trường và cách sống hài hòa với thiên nhiên, từ đó có hành vi ứng xử bền vững và có trách nhiệm.

- Trong thời đại mới, khi khủng hoảng sinh thái mang tính toàn cầu, việc truyền tải tri thức môi trường một cách nhanh chóng, chính xác và có cảm xúc là vô cùng quan trọng.

b. Bàn luận vấn đề

- Văn bản thông tin giúp đưa khoa học đến gần công chúng

+ Các vấn đề khoa học (ví dụ: giao hưởng sinh học, bioacoustic, anthropophony…) thường khó hiểu, nhưng văn bản thông tin như bài của Lê My diễn đạt bằng ngôn ngữ mạch lạc, giàu hình ảnh, dễ cảm nhận, từ đó giúp người đọc không chuyên vẫn tiếp cận được nội dung chuyên môn.

+ Giúp giảm khoảng cách giữa giới nghiên cứu và cộng đồng, lan tỏa tri thức khoa học ra ngoài khuôn viên học thuật.

- Gợi mở tư duy phản biện và ý thức trách nhiệm với môi trường

+ Văn bản không chỉ cung cấp thông tin mà còn đánh thức cảm xúc và lương tri thông qua các chi tiết như: “sự im lặng đáng lo”, “nhát dao cuối cùng”, qua đó thúc đẩy hành vi bảo vệ môi trường.

+ Kích thích tư duy phản biện, giúp người đọc nhìn nhận những tác động tiềm ẩn mà họ có thể chưa từng chú ý (như: tiếng ồn nhân tạo ảnh hưởng đến sự sống của cá voi, chim muông…).

- Tăng hiệu quả truyền thông sinh thái trong thời đại số

+ Văn bản thông tin khoa học có khả năng lan tỏa mạnh mẽ qua mạng xã hội, báo chí, sách phổ thông, dễ dàng tiếp cận đối tượng rộng lớn (học sinh, công chức, người dân…).

+ Dẫn chứng: Văn bản của Lê My được đăng trên Tuổi trẻ Cuối tuần, kết hợp dữ liệu khoa học từ Nature, OneZero, Wired… cho thấy sự kết nối hiệu quả giữa truyền thông – học thuật – công chúng.

c. Phản đề (mở rộng)

- Tuy nhiên, nếu thiếu kiểm duyệt, không có nguồn dẫn xác thực, văn bản thông tin dễ bị xuyên tạc, gây hiểu nhầm về khoa học (nhất là các chủ đề “nóng” như biến đổi khí hậu, năng lượng tái tạo…).

- Vì vậy, cần bồi dưỡng tư duy khoa học cho người đọc và nâng cao trách nhiệm của người viết văn bản thông tin trong việc đảm bảo độ tin cậy và đạo đức nghề nghiệp.

* Kết bài:

- Khẳng định lại luận đề: Văn bản thông tin khoa học giữ vai trò thiết yếu trong giáo dục sinh thái hiện đại, không chỉ truyền tải tri thức mà còn tạo ra những thay đổi tích cực trong nhận thức và hành vi cộng đồng.

- Liên hệ bản thân: Là người học sinh trong thời đại sinh thái toàn cầu, mỗi chúng ta cần chủ động tiếp cận tri thức khoa học, đọc hiểu các văn bản thông tin và hành động có trách nhiệm với thiên nhiên – như cách chúng ta “lắng nghe tiếng hành tinh thầm thì”.

Bài văn tham khảo

Trong thời đại công nghệ và thông tin phát triển như vũ bão, nhân loại đang đứng trước những thách thức nghiêm trọng về môi trường và sinh thái. Những hiện tượng như biến đổi khí hậu, suy giảm đa dạng sinh học, ô nhiễm không khí và nước,… không còn là mối đe dọa tiềm tàng mà đã trở thành hiện thực cấp bách. Giữa bối cảnh đó, văn bản thông tin – đặc biệt là những văn bản khoa học như “Nghe tiếng hành tinh thầm thì” của Lê My – đang ngày càng khẳng định vai trò to lớn trong việc nâng cao nhận thức sinh thái và giáo dục cộng đồng, nhất là giới trẻ, về trách nhiệm bảo vệ môi trường.

Văn bản thông tin là loại văn bản có chức năng truyền tải tri thức, cung cấp dữ liệu, gợi mở góc nhìn và cảnh báo những vấn đề thực tiễn. Trong giáo dục sinh thái – lĩnh vực đòi hỏi sự hiểu biết khoa học song hành với cảm xúc và hành động – văn bản thông tin chính là cầu nối giữa người đọc với thế giới tự nhiên đang bị tổn thương. Tác phẩm “Nghe tiếng hành tinh thầm thì” không đơn thuần cung cấp số liệu về tốc độ tuyệt chủng của các loài hay biến động khí hậu; nó còn truyền tải một tiếng nói khẩn thiết, mời gọi con người lắng nghe và đồng cảm với hành tinh đang rên rỉ trong lặng câm. Chính sức mạnh của thông tin khoa học, được truyền đạt bằng cảm xúc và hình ảnh, đã giúp văn bản chạm tới nhận thức, đánh thức lương tri và thôi thúc hành động.

Văn bản thông tin còn là công cụ hữu hiệu để cá nhân hóa vấn đề toàn cầu. Thay vì những khẩu hiệu trừu tượng như “bảo vệ môi trường là bảo vệ sự sống”, người đọc được dẫn dắt qua những con số cụ thể, hình ảnh trực quan, so sánh thuyết phục để cảm nhận quy mô và tốc độ của cuộc khủng hoảng sinh thái. Từ đó, mỗi người có thể tự soi chiếu vào đời sống, lối sống của bản thân: tôi tiêu thụ bao nhiêu nhựa mỗi ngày? Tôi đã trồng được cây xanh nào chưa? Tôi có lắng nghe được “tiếng thì thầm” của Trái Đất?

Trong thời đại mới – nơi mà mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn chi phối mạnh mẽ đời sống – văn bản thông tin càng cần được định hướng khai thác một cách sáng tạo và hiệu quả hơn trong giáo dục. Không chỉ dừng ở việc đọc để biết, người học cần được khơi gợi tư duy phản biện, năng lực phân tích, cảm nhận vẻ đẹp của tri thức và trách nhiệm xã hội. Một bài học sinh thái không chỉ nằm ở cảnh báo sụp đổ hệ sinh thái, mà còn là cách khơi nguồn tình yêu thiên nhiên, lòng trắc ẩn và hành động tích cực.

Tóm lại, văn bản thông tin – với sức mạnh của sự thật, sự chính xác và cảm hứng khoa học – đang trở thành nền tảng quan trọng trong giáo dục sinh thái thời đại mới. Văn bản “Nghe tiếng hành tinh thầm thì” là minh chứng cho khả năng lan tỏa nhận thức, truyền cảm hứng và kêu gọi hành động. Khi chúng ta biết lắng nghe hành tinh – không chỉ bằng tai mà bằng tri thức và trái tim – thì đó là lúc nhân loại bước đầu chữa lành vết thương của chính mình.