Từ văn bản “Chợ và văn hóa chợ của người xưa”, anh/chị hãy viết một bài văn (khoảng 600 chữ) bàn về vai trò của các không gian sinh hoạt truyền thống (như chợ quê, đình làng, phiên chợ vùng cao...) trong việc hình thành bản sắc cộng đồng.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: bàn về vai trò của các không gian sinh hoạt truyền thống (như chợ quê, đình làng, phiên chợ vùng cao...) trong việc hình thành bản sắc cộng đồng.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề: Mỗi cộng đồng đều có những không gian sinh hoạt mang tính truyền thống – như chợ quê, đình làng, phiên chợ vùng cao...

- Dẫn dắt từ văn bản “Chợ và văn hóa chợ của người xưa” → Những không gian ấy không chỉ phục vụ nhu cầu sống, mà còn là nơi lưu giữ và truyền tải bản sắc văn hóa.

- Nêu vấn đề nghị luận: Vai trò của các không gian sinh hoạt truyền thống trong việc hình thành bản sắc cộng đồng.

* Thân bài:

a. Giải thích các khái niệm:

- Không gian sinh hoạt truyền thống: Những địa điểm gắn liền với đời sống sinh hoạt lâu đời của cộng đồng – như chợ quê, đình làng, bến nước, lễ hội, phiên chợ vùng cao...

- Bản sắc cộng đồng: Là những nét văn hóa, tập quán, phong tục, lối sống, ngôn ngữ, tín ngưỡng... mang tính đặc trưng của một cộng đồng người.

a. Vai trò của các không gian sinh hoạt truyền thống trong việc hình thành bản sắc cộng đồng:

- Lưu giữ và phản ánh lối sống, tập quán lâu đời:

+ Mỗi không gian gắn với một nền nếp sống, ví dụ:

Chợ quê: Phản ánh văn hóa mua bán, giao tiếp, ngôn ngữ, sản vật địa phương.

Đình làng: Gắn với tín ngưỡng thờ Thành hoàng, là nơi tổ chức lễ hội truyền thống, diễn xướng dân gian.

Phiên chợ vùng cao: Thể hiện tập tục, trang phục, nhịp sống dân tộc thiểu số.

→ Những nơi ấy là “tấm gương” phản chiếu bản sắc văn hóa cụ thể của từng vùng miền, dân tộc.

- Gắn kết cộng đồng, hình thành tinh thần cố kết:

+ Không gian truyền thống là nơi giao lưu, kết nối con người:

Gặp gỡ giữa các thế hệ.

Giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm sống, tri thức dân gian.

+ Là “mái nhà chung” tạo ra cảm giác thân thuộc, hình thành cộng đồng có ý thức văn hóa riêng biệt.

- Truyền thụ, nuôi dưỡng ý thức văn hóa truyền thống cho thế hệ sau:

+ Thông qua các hoạt động diễn ra trong không gian này, thế hệ trẻ được tiếp xúc, học hỏi, thấm nhuần giá trị văn hóa dân tộc.

+ Góp phần duy trì mạch chảy văn hóa liên thế hệ, hình thành bản sắc văn hóa bền vững.

- Là biểu tượng, cội nguồn của văn hóa địa phương:

+ Những không gian như chợ quê xưa không chỉ mang tính vật chất mà còn là biểu tượng tinh thần → nhắc nhớ về cội nguồn, về quê hương.

+ Trong nhiều trường hợp, những không gian ấy còn là di sản văn hóa cần được bảo tồn.

c. Liên hệ thực tiễn – vấn đề bảo tồn:

- Hiện nay, quá trình hiện đại hóa đang khiến nhiều không gian truyền thống bị mai một hoặc biến tướng.

- Cần có những biện pháp bảo tồn, phát huy giá trị (ví dụ: phục dựng phiên chợ truyền thống, duy trì lễ hội đình làng, quy hoạch chợ quê đúng bản sắc,...)

* Kết bài:

- Khẳng định lại: Các không gian sinh hoạt truyền thống là thiết chế văn hóa tự nhiên của cộng đồng, góp phần định hình và bồi đắp bản sắc riêng.

- Gợi mở: Mỗi người – đặc biệt là thế hệ trẻ – cần biết trân trọng, gìn giữ và phát huy những không gian ấy như một phần của căn cước văn hóa dân tộc.

Bài văn tham khảo

Chợ và văn hóa chợ của người xưa không chỉ là một hoạt động kinh tế, mà còn là tấm gương phản chiếu đời sống tinh thần, tập quán và bản sắc văn hóa của cả cộng đồng. Từ cái nhìn ấy, văn bản không chỉ khơi gợi một nét đẹp truyền thống đang phai nhạt dần, mà còn đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của thế hệ hôm nay – đặc biệt là người trẻ – trong việc gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa dân tộc.

Giá trị văn hóa truyền thống là kết tinh của lịch sử, là linh hồn của một dân tộc. Văn hóa chợ xưa với những lệ làng, phiên họp, lời rao, thói quen giao thương hay quy ước đạo đức không chỉ thể hiện nếp sống cộng đồng gắn bó mà còn là môi trường để con người giao lưu, học hỏi và cùng nhau bồi đắp nhân cách. Thế nhưng, trong dòng chảy của hiện đại hóa, nhiều giá trị văn hóa truyền thống đang bị quên lãng hoặc bị thay thế bởi sự tiện lợi, nhanh chóng và xu hướng toàn cầu hóa. Trước thực trạng ấy, trách nhiệm gìn giữ và phát huy văn hóa truyền thống đặt lên vai người trẻ – những chủ nhân tương lai của đất nước – là điều tất yếu và cấp thiết.

Trách nhiệm ấy trước hết là nhận thức: người trẻ cần hiểu rõ ý nghĩa và giá trị của văn hóa truyền thống, không chỉ qua sách vở mà qua trải nghiệm thực tế, qua những phiên chợ quê, lễ hội cổ truyền, làng nghề dân gian… Từ đó, họ có thể chủ động gìn giữ bằng cách lan tỏa hình ảnh đẹp của văn hóa xưa trên mạng xã hội, trong các hoạt động ngoại khóa, du lịch trải nghiệm, hoặc các sản phẩm sáng tạo như tranh, phim, bài viết, âm nhạc. Thậm chí, nhiều bạn trẻ đã biết kết hợp truyền thống với công nghệ như làm vlog về chợ quê, mở kênh bán hàng online các sản vật vùng miền hay phục dựng lễ hội dân gian bằng công nghệ thực tế ảo.

Bên cạnh đó, người trẻ còn cần biết phân biệt giữa gìn giữ và bảo thủ: bảo tồn không có nghĩa là cứng nhắc giữ nguyên mọi thứ, mà là chọn lọc tinh hoa, tiếp biến sao cho phù hợp với thời đại. Chẳng hạn, nhiều mô hình “chợ phiên cuối tuần” ở thành phố hiện nay không chỉ bán nông sản mà còn tổ chức không gian văn hóa, biểu diễn dân ca, viết thư pháp… góp phần “hiện đại hóa truyền thống” một cách sống động và gần gũi với giới trẻ.

Gìn giữ văn hóa truyền thống không phải là trách nhiệm của một cá nhân, nhưng mỗi người trẻ cần là một “hạt nhân lan tỏa” tinh thần đó trong cộng đồng. Khi người trẻ biết yêu những gì thuộc về cội nguồn, thì văn hóa dân tộc mới có thể trường tồn cùng thời gian.