Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật người đàn ông sau khi nghe câu chuyện của người đàn bà mù trong truyện ngắn Tàu đi Hòn Gai của tác giả Nguyễn Quang Thân.

Người kể chuyện (xưng “tôi”), người đàn ông luống tuổi có con bất hiếu, người đàn bà mù cùng đứa con, bà mẹ mù trong câu chuyện quá khứ.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích văn bản ngữ liệu “Tàu đi hòn gai” của Nguyễn Quang Thân.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Quang Thân: một cây bút hiện đại giàu chất nhân văn, nổi bật với những truyện ngắn ngắn gọn, sắc sảo.

- Dẫn dắt đến văn bản Tàu đi Hòn Gai: khắc họa câu chuyện đầy ám ảnh về bi kịch gia đình và sự thức tỉnh của con người trước lỗi lầm quá khứ.

- Nêu luận đề: Văn bản thể hiện số phận bất hạnh của con người, lên án thói bất hiếu, đồng thời gửi gắm thông điệp về đạo hiếu và tình người.

* Thân bài:

1. Khái quát về văn bản

- Bối cảnh: Trên chuyến tàu nghèo ra Hòn Gai, những người hành khách trò chuyện, chia sẻ.

- Nhân vật chính: người đàn ông luống tuổi, người đàn bà mù và người kể chuyện.

- Câu chuyện được mở ra từ nỗi đau riêng, dẫn đến sự kết nối với nỗi đau chung của đời sống.

2. Phân tích nội dung

a. Nỗi đau của người đàn ông luống tuổi

- Có đứa con bất hiếu: vì tiền mà trộm vàng của cha.

- Ông cay đắng, tuyệt vọng, phải lên đường đi tìm.

→ Tái hiện hiện thực nhức nhối: đạo hiếu bị chà đạp trong một số gia đình.

b. Câu chuyện của người đàn bà mù

- Kể lại bi kịch người mẹ mù, bị con trai đối xử tàn nhẫn, cuối cùng treo cổ tự vẫn.

- Hình ảnh giằng co chiếc đĩa thịt giữa con trai và con dâu: một chi tiết hiện thực vừa xót xa vừa ám ảnh, tố cáo sự bất nhân.

- Lời chiêm nghiệm: “Người mù nhìn thấy mọi thứ trong bóng đêm” → sự thấu suốt bằng tâm can, bằng trải nghiệm đau đớn.

c. Sự thức tỉnh của người đàn ông

- Nhận ra mình chính là đứa con bất hiếu trong câu chuyện xưa.

- Diễn biến tâm trạng: bàng hoàng → đau đớn → ân hận, tự dằn vặt (“Tôi thế là đáng đời”).

→ Tác phẩm không chỉ kể nỗi đau hiện tại, mà còn cho thấy sức nặng của lương tâm và sự trừng phạt của quá khứ.

3. Nghệ thuật

- Kết cấu truyện lồng truyện, tạo sức gợi mở, bất ngờ.

- Miêu tả tâm lý tinh tế, chân thực.

- Giọng điệu giàu chất suy tư, vừa lạnh lùng vừa xót xa.

4. Ý nghĩa – giá trị

Lên án gay gắt sự bất hiếu, vô ơn với cha mẹ.

Khẳng định đạo hiếu là cội nguồn đạo lí, nền tảng nhân tính.

Gợi nhắc con người cần sống có trách nhiệm, biết trân trọng tình thân để tránh bi kịch muộn màng.

* Kết bài:

- Khái quát lại giá trị tác phẩm: Tàu đi Hòn Gai không chỉ là một câu chuyện đau lòng mà còn là lời cảnh tỉnh sâu sắc về lẽ sống làm người.

- Liên hệ: Mỗi người cần tự soi chiếu vào cách sống của mình, biết giữ gìn đạo hiếu và tình thương như nền tảng hạnh phúc gia đình.

Bài văn tham khảo

Nguyễn Quang Thân là một trong những cây bút văn xuôi hiện đại giàu tinh thần nhân văn. Ông đặc biệt thành công với thể loại truyện ngắn, nhiều tác phẩm để lại dư vị ám ảnh cho người đọc bởi sự giản dị trong lời kể nhưng hàm chứa những suy ngẫm sâu sắc về thân phận con người. Văn bản “Tàu đi Hòn Gai” là một minh chứng tiêu biểu, không chỉ tái hiện bi kịch gia đình mà còn gửi gắm thông điệp day dứt về đạo hiếu và tình người trong cuộc sống.

Trên chuyến tàu nghèo ra Hòn Gai, những con người khốn khổ tình cờ gặp gỡ, trò chuyện để giãi bày nỗi lòng. Người đàn ông luống tuổi ngồi đối diện nhân vật kể chuyện, mang trên mình gương mặt hằn sâu vết nhăn và mái tóc bạc vì nắng gió. Nỗi đau của ông là đứa con bất hiếu: sau khi bị cha từ chối chia gia tài, hắn đã trộm sạch số vàng dưỡng lão. Câu chuyện của ông là một lát cắt hiện thực đầy nhức nhối: ngay trong gia đình, mối quan hệ máu mủ thiêng liêng cũng có thể bị chà đạp bởi lòng tham và sự vô ơn.

Ngồi bên cạnh là người đàn bà mù, lắng nghe câu chuyện với sự chăm chú của cả cơ thể. Từ sự đồng cảm, bà kể lại bi kịch của một bà mẹ mù năm xưa: người con trai sau khi cưới vợ đã tàn nhẫn giành giật từng miếng thịt với mẹ ngay trên mâm cơm, mặc kệ sự xấu hổ và đau khổ của người vợ. Chi tiết giằng co chiếc đĩa thịt là một hình ảnh hiện thực ám ảnh, phơi bày tận cùng sự bất nhân và bất hiếu. Cuối cùng, bà mẹ mù treo cổ tự vẫn, để lại đứa con dâu ôm con nhỏ trở về nhà mẹ. Câu chuyện được khép lại bằng lời chiêm nghiệm: “Người mù nhìn thấy mọi thứ trong bóng đêm” – đó là cái nhìn xuyên thấu bằng tâm can, bằng nỗi đau khôn cùng, chứ không cần đến đôi mắt sáng.

Những lời kể ấy khiến người đàn ông luống tuổi như sụp đổ. Ông nhận ra mình chính là đứa con trai bất hiếu trong câu chuyện bốn mươi năm về trước. Diễn biến tâm trạng được miêu tả chân thực: từ bàng hoàng đến đau đớn, rồi rơi vào hố sâu ân hận. Lời thốt ra “Tôi thế là đáng đời” là một bản án nghiêm khắc mà chính lương tâm ông dành cho bản thân. Như vậy, tác phẩm không chỉ phơi bày những bi kịch gia đình mà còn cho thấy sức nặng của lương tri – sự trừng phạt khốc liệt nhất mà con người phải gánh chịu khi đánh mất đạo hiếu.

Nghệ thuật truyện ngắn ở đây cũng rất độc đáo: kết cấu truyện lồng truyện tạo kịch tính, giọng văn vừa khách quan vừa xót xa, đặc biệt là khả năng khắc họa tâm lí tinh tế khiến nhân vật trở nên sống động. Qua đó, tác phẩm khẳng định một giá trị bền vững: đạo hiếu là nền tảng của nhân tính, là gốc rễ của hạnh phúc gia đình.

Tàu đi Hòn Gai không chỉ là một câu chuyện đau buồn mà còn là lời cảnh tỉnh sâu sắc. Nó nhắc nhở mỗi người hãy biết trân trọng tình thân, sống có trách nhiệm với cha mẹ và gia đình, để không phải trả giá bằng sự ân hận muộn màng. Giữa dòng đời nhiều biến động, đạo hiếu vẫn mãi là thước đo căn bản nhất của nhân cách con người.