CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG

(Xiu và Giôn-xi là hai nữ họa sĩ nghèo, còn trẻ, sống trong một căn hộ thuê ở gần công viên Oa-sinh-tơn. Cụ Bơ-men cũng là một họa sĩ nghèo thuê phòng ở tầng dưới. Bốn chục năm nay cụ mơ ước vẽ một kiệt tác nhưng chưa thực hiện được; cụ thường ngồi làm mẫu vẽ cho các họa sĩ để kiếm tiền. Lúc ấy là vào mùa đông. Giôn-xi bị bệnh sưng phổi. Bệnh tật và nghèo túng khiến cô tuyệt vọng không muốn sống nữa. Cô đếm từng chiếc lá còn lại trên cây thường xuân bám vào bức tường gạch đối diện với cửa sổ, chờ khi nào chiếc lá cuối cùng rụng nốt thì cô cũng buông xuôi, lìa đời)

Khi hai người lên trên gác thì Giôn-xi đang ngủ. Xiu kéo tấm mành mành xống che kín cửa sổ và ra hiệu cho cụ Bơ-men sang buồng bên cạnh. Sang đến nơi, họ sẹo sệt ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn cây thường xuân. Rồi họ nhìn nhau một lát, chẳng nói năng gì. Một cơn mưa lạnh lẽo, dai dẳng vẫn đang rơi, lẫn cùng với tuyết. Cụ Bơ-men mặc chiếc sơ mi cũ màu xanh, ngồi đóng vai một tay thợ mỏ già trên cái ấm đun nước lật úp giả làm tảng đá.

Sáng hôm sau, Xiu tỉnh dậy sau khi chợp mắt được một tiếng đồng hồ thì thấy Giôn-xi đang mở to cặp mắt thẫn thờ nhìn tấm mành màu xanh đã kéo xuống.

"Kéo nó lên, em muốn nhìn", cô thều thào ra lệnh.

Xiu làm theo một cách chán nản.

Nhưng, ô kìa! Sau trận mưa vùi dập và những cơn gió phũ phàng kéo dài suốt cả một đêm, tưởng chừng như không bao giờ dứt, vẫn còn một chiếc lá thường xuân bám trên bức tường gạch. Đó là chiếc lá cuối cùng trên cây. Ở gần cuống lá còn giữ màu xanh sẫm, nhưng với rìa lá hình răng cưa đã nhuốm màu vàng úa, chiếc lá vẫn dũng cảm treo bám vào cành cách mặt đất chừng hai mươi bộ.

"Đó là chiếc lá cuối cùng", Giôn-xi nói, "Em cứ tưởng là nhất định trong đêm vừa qua nó đã rụng. Em nghe thấy gió thổi. Hôm nay nó sẽ rụng thôi và cùng lúc đó thì em sẽ chết.

" Em thân yêu, thân yêu! ", Xiu nói, cúi khuôn mặt hốc hác xuống gần gối," Em hãy nghĩ đến chị, nếu em không còn muốn nghĩ đến mình nữa. Chị sẽ làm gì đây? ".

Nhưng Giôn-xi không trả lời. Cái cô đơn nhất trong khắp thế gian là một tâm hồn đang chuẩn bị sẵn sàng cho chuyến đi xa xôi bí ẩn của mình. Khi những dây ràng buộc cô với tình bạn và với thế gian cứ lơi lỏng dần từng sợi một, ý nghĩ kì quặc ấy hình như càng choán lấy tâm trí cô mạnh mẽ hơn.

Ngày hôm đó trôi qua và ngay cả trong ánh hoàng hôn, họ vẫn có thể trông thấy chiếc lá thường xuân đơn độc níu vào cái cuống của nó trên tường. Thế rồi, cùng với màn đêm buông xuống, gió bấc lại ào ào, trong khi mưa vẫn đập mạnh vào cửa sổ và rơi lộp độp xuống đất từ mái hiên thấp kiểu Hà Lan.

Khi trời vừa hửng sáng thì Giôn-xi, con người tàn nhẫn, lại ra lệnh kéo mành lên.

Chiếc lá thường xuân vẫn còn đó.

Giôn-xi nằm nhìn chiếc lá hồi lâu. Rồi cô gọi Xiu đang quấy món cháo gà trên lò hơi đốt.

" Em thật là một con bé hư, chị Xiu thân yêu ơi ", Giôn-xi nói," Có một cái gì đấy đã làm cho chiếc lá cuối cùng vẫn còn đó để cho em thấy rằng mình đã tệ như thế nào. Muốn chết là một tội. Giờ thì chị có thể cho em xin tí cháo và chút sữa pha ít rượu vang đỏ và – khoan – đưa cho em chiếc gương tay trước đã, rồi xếp mấy chiếc gối lại quanh em, để em ngồi dậy xem chị nấu nướng ".

Một tiếng đồng hồ sau, cô nói:" Chị Xiu thân yêu ơi, một ngày nào đó em hi vọng sẽ được vẽ vịnh Na-plơ ".

Buổi chiều, bác sĩ tới và khi ông ra về, Xiu kiếm cớ ra ngoài hành lang.

" Được năm phần mười rồi ", bác sĩ nói và cầm lấy bàn tay mảnh dẻ run rẩy của Xiu," Chăm sóc chu đáo thì chị sẽ thắng. Và bây giờ tôi phải xuống dưới nhà thăm một bệnh nhân khác, tên là Bơ-men, hình như là một nghệ sĩ thì phải. Cũng lại chứng sưng phổi. Ông cụ là một người già yếu, bệnh tình nguy kịch. Chẳng còn hy vọng gì, nhưng hôm nay ông cụ sẽ vào nằm bệnh viện để được chăm sóc chu đáo hơn ".

Hôm sau, bác sĩ bảo Xiu:" Cô ấy khỏi nguy hiểm rồi, chị đã thắng. Giờ chỉ còn việc bồi dưỡng và chăm nom - thế thôi ".

Và buổi chiều hôm đó, Xiu tới bên giường Giôn-xi nằm, thấy Giôn-xi đang vui vẻ đan một chiếc khăn choàng len màu xanh thẫm rất vô dụng, chị ôm lấy người Giôn-xi lẫn những chiếc gối.

" Chị có chuyện này muốn nói với em, con chuột bạch của chị ", cô nói," Cụ Bơ-men đã chết vì sưng phổi hôm nay ở bệnh viện rồi. Cụ ốm chỉ có hai ngày. Buổi sáng ngày thứ nhất, bác gác cổng thấy cụ ốm nặng trong căn phòng của cụ ở tầng dưới. Giày và áo quần của cụ ướt sũng và lạnh buốt. Chẳng ai hình dung nổi cụ đã ở đâu trong một đêm khủng khiếp như thế. Nhưng rồi người ta tìm thấy một chiếc đèn bão vẫn còn thắp sáng và một chiếc thang đã bị lôi ra khỏi chỗ để của nó, và vài chiếc bút lông rơi vung vãi, và một bảng pha màu có màu xanh và màu vàng trộn lẫn với nhau, và - em thân yêu ơi, em hãy nhìn ra ngoài cửa sổ, nhìn chiếc lá thường xuân cuối cùng ở trên tường. Em có lấy làm lạ tại sao chẳng bao giờ nó rung rinh hoặc lay động khi gió thổi không? Ồ, em thân yêu, đó chính là kiệt tác của cụ Bơ-men, - cụ vẽ nó ở đấy vào cái đêm mà chiếc lá cuối cùng đã rụng ".

(Trích" Chiếc lá cuối cùng ", Ô Hen-ri)

Văn bản truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng thuộc thể loại gì?

- Đều làm nghề họa sĩ.

- Đều có cuộc sống nghèo.

- Đều mong ước sáng tác những tác phẩm để đời.

- Đều giàu tình yêu thương, đồng cảm, thấu hiểu đồng nghiệp.

Cụ đã ân thầm bắc thang, vẽ chiếc lá cuối cùng lên búc tường gạch phía cửa sổ nhà đối diện trong đêm mưa tuyết giá lạnh.

Văn bản kể về cô họa sĩ nghèo Giôn-xi mắc bệnh viêm phổi nặng, bi quan, tuyệt vọng, gắn cuộc đời mình với chiếc lá thường xuân cuối cùng trên cây dù Xiu đã hết lòng chăm sóc ; nhưng bằng tình yêu thương, đức hi sinh thầm lặng, cụ Bơ-men đã vẽ chiếc lá cuối giúp cô hồi sinh, có nghị lực sống. Qua đó làm nổi bật tình yêu thương, đức hi sinh giữa những người nghèo khổ.

Giôn-xi vừa đáng thương vừa đáng trách

- Cô đáng thương vì tuổi còn trẻ, đam mê nghệ thuật, có tài năng hội họa, có nhiều mơ ước đẹp nhưng lại mắc bệnh. Cuộc sống nghèo nàn, túng thiếu không chữa khỏi bệnh.

- Nhưng cô cũng đáng trách vì không có niềm tin vào mình, vào cuộc sống, dễ dàng buông tay trước bệnh tật, trước những thử thách, sóng gió của cuộc đời.

- Đề cao tình yêu thương cao cả giũa những người nghèo khổ trong cuộc sống

- Ca ngợi tình bạn chân thành, sâu sắc

- Khẳng định vai trò, tầm quan trọng của nghị lực sống

- Tôn vinh giá trị, sức mạnh của những tác phẩm nghệ thuật chân chính mang đến niềm vui và hạnh phúc cho con người.

Bức tranh là một kiệt tác nghệ thuật vì:

- Chiếc lá ấy là sản phẩm nghệ thuật của một họa sĩ, được vẽ bằng tài năng nghệ thuật. Chiếc lá được vẽ rất đẹp, giống y như thật. Nó được vẽ giống như thật đến mức cả hai họa sĩ Giôn-xi và Xiu-đi đều không nhận ra đó chỉ là chiếc lá giả

- Chiếc lá được vẽ trong một hoàn cảnh đặc biệt, vẽ bằng tinh thần lao động quên mình, của người nghệ sĩ. Cụ vẽ trong đêm, mưa gió, tuyết rơi rét buốt và trên bức tường cao nguy hiểm dù đã tuổi cao, sức yếu

- Chiếc lá đợc vẽ bằng tấm lòng cao cả của cụ Bơ-men, vẽ bằng tình yêu thương bao la, tấm lòng nhân hậu, đức hi sinh thầm lặng, cao thượng vì lớp trẻ, vì đồng nghiệp của cụ.

- Được vẽ với mục đích cao cả: Bức vẽ đã lại sự hồi sinh cho Giôn-xi, giúp cô thoát khỏi chán nản, tuyệt vọng, có tâm trạng yêu đời, lạc quan, đam mê nghệ thuật

- Nó truyền đi nhiều thông điệp ý nghĩa: Khẳng định mục đích của nghệ thuật chân chính là vì con người

- Nhan đề là bức vẽ chiếc lá thường xuân do cụ Bơ-men đã vẽ với mong muốn truyền thêm niềm tin và hi vọng để Giôn-xi chiến thắng bệnh tật.

- Nhan đề Chiếc lá cuối cùng còn là hình tượng nghệ thuật, chi tiết nghệ thuật đặc sắc xuyên suốt tác phẩm. Gắn với sự sống mong manh của ngươi nghèo khổ, bệnh tật; gắn với kiệt tác của cụ Bơ-men

- Ban đầu, Giôn-xi là người sống bi quan, mất niềm tin vào cuộc sống, thiếu ý chí, nghị lực sống

- Về sau, cô lạc quan, ham sống, cảm thấy muốn chét là một tội, đam mê hội họa.

- Bài học về tình yêu thương, đồng cảm, chia sẻ để mang đến sức mạnh kỳ diệu cho người khác, giúp cho họ có cuộc sống tốt đẹp hơn.

- Hãy yêu đời và nắm trọn từng khoảnh khắc sống.

- Bài học về sáng tạo nghệ thuật. Tác phẩm nghệ thuật chân chính là nghệ thuật phục vụ cho cuộc sống.

- Bài học về đức hi sinh cao cả.

- Bài học về nghị lực, niềm tin trong cuộc sống.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: vai trò của niềm tin.

c. Hệ thống ý

- Giải thích niềm tin:

+ Niềm tin là sự tin tưởng, hy vọng vào bản thân, vào người khác hoặc vào cuộc sống.

+ Là yếu tố tinh thần giúp con người giữ được ý chí và niềm hi vọng trong mọi hoàn cảnh.

- Vai trò của niềm tin:

+ Tạo động lực sống và phấn đấu: giúp con người kiên trì, không bỏ cuộc trước khó khăn, thất bại.

+ Giúp vượt qua tuyệt vọng, nỗi sợ: giữ tinh thần bình tĩnh, lạc quan, đối diện thử thách.

+ Lan tỏa năng lượng tích cực: niềm tin của một người có thể truyền cảm hứng, hy vọng cho người khác.

+ Duy trì ý chí và quyết tâm: niềm tin giúp con người bền bỉ, kiên trì theo đuổi mục tiêu.

- Bàn luận:

+ Vai trò quan trọng trong học tập, công việc, quan hệ xã hội.

+ Người có niềm tin tích cực thường thành công hơn và góp phần xây dựng môi trường sống lành mạnh.

+ Ngược lại, thiếu niềm tin dễ dẫn đến chán nản, bỏ cuộc, mất phương hướng.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Trong cuộc sống, niềm tin chính là ngọn đèn soi sáng con đường, giúp con người vượt qua thử thách và hướng tới những điều tốt đẹp. Niềm tin là sức mạnh tinh thần giúp con người vượt qua khó khăn và thử thách trong cuộc sống. Nó là sự tin tưởng, hy vọng vào bản thân, vào người khác hoặc vào những điều tốt đẹp trong đời sống, giúp mỗi người giữ vững ý chí và tinh thần lạc quan. Vai trò quan trọng đầu tiên của niềm tin là tạo động lực sống và phấn đấu. Khi có niềm tin, con người sẽ kiên trì, không dễ bỏ cuộc trước thất bại hay khó khăn, từ đó dám thử sức và vượt qua giới hạn của bản thân. Thứ hai, niềm tin giúp vượt qua tuyệt vọng và nỗi sợ. Trong những lúc gặp khó khăn, nỗi buồn hay mất mát, người có niềm tin sẽ bình tĩnh, lạc quan và tìm cách giải quyết vấn đề thay vì đầu hàng số phận. Thứ ba, niềm tin lan tỏa năng lượng tích cực, khích lệ và truyền cảm hứng cho người khác. Người có niềm tin vững chắc thường được mọi người quý trọng, tạo môi trường sống thân thiện, đoàn kết. Ngược lại, thiếu niềm tin dễ khiến con người chán nản, bỏ cuộc, mất phương hướng và bỏ lỡ cơ hội quan trọng. Vì vậy, niềm tin là nguồn sức mạnh tinh thần quý giá, là ánh sáng dẫn đường, giúp con người sống kiên cường, lạc quan và ý nghĩa.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Giới thiệu tác giả: Ô Hen-ri – nhà văn Mỹ nổi tiếng với truyện ngắn giàu tính nhân văn và bất ngờ ở cao trào.

- Giới thiệu tác phẩm: Chiếc lá cuối cùng kể về câu chuyện cảm động của Xiu, Giôn-xi và cụ Bơ-men – những con người nghèo khổ nhưng giàu lòng nhân ái.

* Thân bài

- Phân tích nội dung

+ Hoàn cảnh: Xiu và Giôn-xi là hai họa sĩ trẻ, nghèo, sống trong căn hộ gần công viên; Giôn-xi bị bệnh sưng phổi, tuyệt vọng, đếm từng chiếc lá rụng, mong chết theo chiếc lá cuối cùng.

+ Diễn biến chính: Cụ Bơ-men vẽ chiếc lá cuối cùng trong đêm mưa gió để cứu Giôn-xi, hành động của cụ giúp cô lấy lại niềm tin, ý chí sống.

+ Ý nghĩa: Câu chuyện khẳng định sức mạnh của niềm tin, nghị lực và tình thương con người trong cuộc sống.

- Phân tích nhân vật

+ Giôn-xi: Nhân vật trung tâm chịu ảnh hưởng của hoàn cảnh, đại diện cho những con người yếu đuối khi đối diện thử thách; nhưng nhờ niềm tin và tình bạn, cô hồi phục.

+ Xiu: Biểu tượng của tình bạn, sự quan tâm, luôn đồng hành và chăm sóc Giôn-xi.

+ Cụ Bơ-men: Hình ảnh nhân hậu, giàu lòng vị tha; hành động vẽ chiếc lá cuối cùng là biểu hiện cao cả của sự hi sinh, đồng thời trở thành “kiệt tác” cứu người.

- Phân tích nghệ thuật

+ Cốt truyện chặt chẽ, cao trào bất ngờ: sự thật về chiếc lá cuối cùng tạo cảm xúc mạnh mẽ cho người đọc.

+ Xây dựng nhân vật giản dị, giàu cảm xúc nhưng sống động, dễ gần.

+ Ngôn ngữ nhẹ nhàng, giàu tính gợi hình; miêu tả thiên nhiên vừa khắc nghiệt vừa mang ý nghĩa biểu tượng.

+ Sử dụng chi tiết biểu tượng: chiếc lá thường xuân – tượng trưng cho niềm tin, sức sống và khát vọng sống.

* Kết bài

- Khẳng định giá trị nhân văn: ca ngợi niềm tin, hy vọng, tình thương và sự hi sinh cao cả.

- Liên hệ thực tế: mỗi người nên học cách đồng cảm, sẻ chia và nuôi dưỡng niềm tin trong cuộc sống.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng. 

Bài viết tham khảo

Trong cuộc sống, niềm tin và tình người luôn đóng vai trò quan trọng, giúp con người vượt qua khó khăn và thử thách. Điều này được thể hiện rõ nét trong câu chuyện Chiếc lá cuối cùng của Ô Hen-ri, nơi ba con người với số phận khác nhau nhưng gắn kết bằng tình bạn, lòng nhân ái và ý chí sống mạnh mẽ.

Truyện kể về Xiu và Giôn-xi – hai nữ họa sĩ trẻ, nghèo sống trong căn hộ gần công viên Oa-sinh-tơn. Giôn-xi mắc bệnh sưng phổi, sức khỏe suy yếu và tuyệt vọng, cô đếm từng chiếc lá thường xuân bám trên tường, tin rằng khi chiếc lá cuối cùng rụng, mình cũng sẽ lìa đời. Trước tình cảnh đó, Xiu và cụ Bơ-men – một họa sĩ già yếu nhưng giàu lòng nhân hậu – đã âm thầm giúp cô. Nội dung câu chuyện giản dị nhưng giàu ý nghĩa nhân văn, khẳng định sức mạnh của niềm tin và sự sẻ chia trong cuộc sống.

Nhân vật Giôn-xi hiện lên như biểu tượng của con người yếu đuối trước thử thách. Cô mắc bệnh nặng, tinh thần suy sụp, tuyệt vọng đến mức coi cái chết là giải pháp duy nhất. Tuy nhiên, Giôn-xi vẫn chứa đựng khả năng thay đổi nhờ tình bạn và niềm tin vào những điều tốt đẹp. Hình ảnh cô nhìn chiếc lá cuối cùng và nhận ra khát vọng sống, ý thức trách nhiệm với bản thân và bạn bè khiến nhân vật trở nên gần gũi và cảm động.

Xiu là hiện thân của tình bạn chân thành và sự quan tâm tận tụy. Cô chăm sóc, cổ vũ và đồng hành với Giôn-xi, giúp bạn lấy lại ý chí sống. Những hành động nhỏ như chuẩn bị đồ ăn, kéo mành, trò chuyện, an ủi đều thể hiện tình cảm ấm áp và sự nhạy cảm với tâm trạng bạn bè. Nhờ Xiu, độc giả thấy rõ sức mạnh của lòng nhân ái và sự sẻ chia trong đời sống con người.

Cụ Bơ-men là biểu tượng của lòng vị tha và sự hy sinh cao cả. Dù sức khỏe yếu và bệnh nặng, cụ vẫn vẽ chiếc lá cuối cùng để cứu sống Giôn-xi. Hành động này vừa thể hiện sự tận tâm, vừa làm nổi bật chủ đề nhân văn của truyện. Cụ Bơ-men không chỉ cứu mạng sống, mà còn truyền niềm tin và khát vọng sống cho người khác, biến kiệt tác nghệ thuật thành phương tiện cứu người.

Nghệ thuật của truyện góp phần làm nổi bật giá trị nhân văn. Cốt truyện chặt chẽ, cao trào tập trung vào chiếc lá cuối cùng khiến người đọc xúc động. Ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh, chi tiết tượng trưng như tấm mành màu xanh, chiếc lá bám trên tường hay cảnh mưa bão đều giúp khắc họa tâm trạng nhân vật và ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Thiên nhiên khắc nghiệt tượng trưng cho thử thách cuộc sống, còn chiếc lá cuối cùng là biểu tượng của niềm tin, sự sống và khát vọng sống bền bỉ.

Qua truyện, người đọc nhận ra niềm tin có vai trò quan trọng: nó giúp con người vượt qua thử thách, vực dậy ý chí khi gặp khó khăn, đồng thời khơi dậy lòng nhân ái và tinh thần sẻ chia. Những hành động tưởng giản dị nhưng đầy ý nghĩa đã làm nên sức mạnh nhân văn, khiến trái tim mỗi người rung động và trân trọng hơn những điều đẹp đẽ xung quanh.