CHIỀU THU

Thăm thẳm trời xanh lộng đáy hồ,

Mùi hoa thiên lý thoảng chiều thu.

Con cò bay lả trong câu hát,

Giấc trẻ say dài nhịp võng ru.

 

Lá thấp cành cao gió đuổi nhau,

Góc vườn rụng vội chiếc mo cau.

Trái na mở mắt, nhìn ngơ ngác,

Đàn kiến trường chinh tự thuở nào.

 

Lúa trổ đòng tơ, ngậm cốm non,

Lá dài vươn sắc lưỡi gươm con.

Tiếng chim mách lẻo cây hồng chín,

Điểm nhạt da trời những chấm son. (...)

(Trích Chiều thu, Nguyễn Bính, NXB Văn học, 1993)

Xác định thể thơ của bài thơ trên.

Phương thức biểu đạt: biểu cảm

Từ “thoảng” gợi cảm giác nhẹ nhàng, thoang thoảng, tạo không khí êm dịu, thanh bình của buổi chiều thu.

Con cò bay lả trong câu hát tượng trưng cho cuộc sống bình dị, nhịp nhàng, thanh bình và sự gắn bó với làng quê Việt Nam.

- Thị giác: “Thăm thẳm trời xanh lộng đáy hồ”, “Con cò bay lả trong câu hát” → nhìn thấy trời, hồ, con cò.

- Thính giác: “Con cò bay lả trong câu hát”, “nhịp võng ru” → nghe thấy tiếng hát, tiếng ru.

- Khứu giác: “Mùi hoa thiên lý thoảng chiều thu” → ngửi thấy mùi hoa.

Bức tranh mùa thu được miêu tả tươi tắn, đầy sức sống:

- Hình ảnh lúa trổ đòng tơ, lá dài vươn sắc, trái na mở mắt, chim hót… đều gợi cảm giác thiên nhiên tươi mới, sinh động.

- Bài thơ không mang nét buồn hiu hắt hay kì vĩ tráng lệ, mà là vẻ đẹp mộc mạc, gần gũi, đầy sức sống của làng quê vào mùa thu.

- Biện pháp tu từ nhân hóa: lá, cành, gió đuổi nhau.

- Tác dụng: tạo cho thiên nhiên trở nên sinh động, gần gũi, gợi cảm giác chuyển động, nhịp sống năng động của làng quê, làm bức tranh mùa thu thêm sống động và giàu hình ảnh.

Chủ đề: Bài thơ tập trung miêu tả cảnh vật mùa thu làng quê tươi đẹp, thanh bình và đầy sức sống.

Nguyễn Bính cảm nhận mùa thu bằng con mắt tinh tế, nhẹ nhàng, gắn thiên nhiên với đời sống làng quê và tuổi thơ. Ông sử dụng hình ảnh sinh động, âm điệu êm dịu và biện pháp nhân hóa, ẩn dụ để tạo bức tranh mùa thu vừa tươi tắn, vừa thơ mộng.

- Quê hương nuôi dưỡng tâm hồn và ký ức tuổi thơ, mang lại cảm giác bình yên: “Giấc trẻ say dài nhịp võng ru”.

- Là nguồn cảm hứng sáng tạo và chiêm nghiệm vẻ đẹp thiên nhiên, đời sống làng quê.

- Gắn kết tình cảm gia đình, cộng đồng, giúp con người trưởng thành và hình thành nhân cách.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: cảm nhận về vẻ đẹp chiều thu.

c. Hệ thống ý

- Hình ảnh thiên nhiên:

+ Trời xanh, hồ trong, hoa thiên lý thoang thoảng; lá thấp cành cao, gió đuổi nhau; lúa trổ đòng, trái na mở mắt, chim hót…

+ Con cò bay, giấc trẻ say nhịp võng ru → gợi nhịp sống bình dị, thanh bình, tuổi thơ êm đềm.

- Cách miêu tả: sử dụng giác quan (thị giác, thính giác, khứu giác), nhân hóa, ẩn dụ → thiên nhiên sống động, gần gũi, đầy sức sống.

- Cảm xúc: gợi tâm trạng thư thái, yêu mến làng quê, trân trọng cuộc sống giản dị.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Bài thơ Chiều thu khắc họa bức tranh làng quê Việt Nam vào buổi chiều mùa thu với vẻ đẹp thanh bình và yên ả. Cảnh vật thiên nhiên được miêu tả rất sinh động: trời xanh thăm thẳm lộng đáy hồ, mùi hoa thiên lý thoang thoảng, lá thấp cành cao, gió đuổi nhau, lúa trổ đòng tơ, trái na mở mắt, chim hót líu lo… Những hình ảnh này kết hợp với tuổi thơ êm đềm của trẻ con, như con cò bay lả trong câu hát, giấc trẻ say dài nhịp võng ru, tạo nên nhịp sống bình dị, gần gũi với thiên nhiên. Nguyễn Bính sử dụng giác quan tinh tế, biện pháp nhân hóa, ẩn dụ và từ láy để thiên nhiên trở nên sống động, đầy sức sống, khiến người đọc cảm nhận được sự tươi mới và thơ mộng của mùa thu. Bức tranh ấy không chỉ gợi lên tâm trạng thư thái, yêu đời mà còn nhắc nhở con người biết trân trọng ký ức tuổi thơ và tình yêu quê hương, yêu thiên nhiên giản dị nhưng đầy sức sống quanh mình.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: sử dụng thời gian hợp lí trong học tập và sinh hoạt.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề: Thời gian là tài sản quý giá, ai cũng có nhưng không thể lấy lại.

- Thực trạng: Nhiều bạn trẻ lãng phí thời gian vào việc vô bổ, gây ảnh hưởng đến học tập và cuộc sống.

* Thân bài:

- Giải thích vấn đề:

+ Thời gian là tài sản quý giá, là cơ hội để học tập, rèn luyện, phát triển bản thân.

+ Việc lãng phí thời gian gây hậu quả: kết quả học tập kém, bỏ lỡ cơ hội, sức khỏe và tinh thần bị ảnh hưởng.

- Bàn luận:

+ Cách sử dụng thời gian hợp lý:

•       Lập kế hoạch học tập và sinh hoạt rõ ràng.

•       Ưu tiên công việc quan trọng, tránh trì hoãn.

•       Hạn chế thời gian dành cho mạng xã hội, trò chơi vô bổ, giải trí không lành mạnh.

+ Lợi ích của việc quản lý thời gian tốt: học tập hiệu quả, sức khỏe ổn định, rèn luyện tính tự giác, tạo thói quen sống khoa học.

- Bài học nhận thức và hành động:

+ Biết quý trọng từng phút giây, hiểu hậu quả của việc lãng phí thời gian.

+ Thực hiện kế hoạch, tự giác quản lý thời gian, cân bằng học tập và giải trí, rèn luyện tính kỷ luật.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị của thời gian và tầm quan trọng của việc sử dụng thời gian hợp lý.

- Gọi ý thức tự giác và chủ động trong việc quản lý thời gian để đạt hiệu quả học tập và cuộc sống.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Trong nhịp sống hiện đại, nhiều bạn trẻ thường cảm thấy ngày trôi qua quá nhanh mà chưa làm được điều gì hữu ích. Thực tế, thời gian là tài sản quý giá, là món quà không thể lấy lại và công bằng với mọi người. Cách mỗi người sử dụng thời gian sẽ quyết định hiệu quả học tập, công việc, sức khỏe, tinh thần và cả chất lượng cuộc sống sau này. Việc nhận thức và quản lý thời gian từ sớm là yếu tố quan trọng để hình thành thói quen sống khoa học và đạt được thành công trong học tập lẫn đời sống.

Thời gian chính là cơ hội để con người học hỏi, rèn luyện, phát triển bản thân và gặt hái những thành quả. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ ngày nay vẫn thường lãng phí thời gian vào những việc vô bổ: chơi game, lướt mạng xã hội liên tục, xem những chương trình giải trí không mang lại kiến thức hay trì hoãn học tập, công việc. Hậu quả của việc này là kết quả học tập sa sút, bỏ lỡ nhiều cơ hội quý giá, tinh thần mệt mỏi, cảm giác hối tiếc, thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe và các mối quan hệ xung quanh. Ngược lại, những người biết quý trọng và sử dụng thời gian hợp lý sẽ chủ động trong học tập, công việc và cuộc sống, đồng thời hình thành kỷ luật bản thân, tinh thần trách nhiệm và khả năng quản lý cuộc sống hiệu quả.

Để sử dụng thời gian một cách hợp lý, mỗi người cần thực hiện nhiều biện pháp thiết thực. Trước hết, việc lập kế hoạch học tập và sinh hoạt rõ ràng là bước quan trọng để không bỏ lỡ những công việc cần ưu tiên. Thứ hai, cần biết phân chia công việc theo mức độ quan trọng và khẩn cấp, tránh trì hoãn và để đến phút cuối mới thực hiện. Thứ ba, cân bằng giữa học tập, giải trí và nghỉ ngơi cũng là yếu tố cần thiết để duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần. Ngoài ra, cần hạn chế thời gian cho các hoạt động vô bổ như lướt mạng xã hội, chơi trò chơi điện tử hay những chương trình giải trí không có giá trị, để thời gian trở thành công cụ phục vụ mục tiêu học tập và phát triển cá nhân.

Việc sử dụng thời gian hợp lý không chỉ là vấn đề kỹ năng mà còn là vấn đề nhận thức và ý thức tự giác. Mỗi người cần hiểu rõ giá trị của từng phút giây và hậu quả của việc lãng phí thời gian. Nhận thức đúng đắn sẽ hình thành thói quen quý trọng thời gian, chủ động lập kế hoạch, tự nhắc nhở bản thân hoàn thành nhiệm vụ đúng hạn. Hành động cụ thể như đặt mục tiêu hàng ngày, giới hạn thời gian giải trí, dành thời gian học tập đều đặn sẽ giúp mỗi ngày trôi qua thực sự có ý nghĩa, nâng cao hiệu quả học tập và rèn luyện tính kỷ luật.

Sử dụng thời gian hợp lý còn mang lại những giá trị lâu dài cho cuộc sống. Những người biết sắp xếp thời gian tốt luôn chủ động, không bị áp lực hay bối rối trước công việc. Họ dễ dàng đạt được mục tiêu học tập, phát triển kỹ năng, nâng cao sức khỏe và nuôi dưỡng tinh thần lạc quan. Ngoài ra, việc quý trọng thời gian còn giúp con người hình thành thói quen sống khoa học, biết tận hưởng những phút giây ý nghĩa và phát triển các mối quan hệ lành mạnh. Ai biết trân trọng từng phút giây sẽ có nền tảng vững chắc để tiến tới thành công và hạnh phúc bền lâu.