NÓI VỚI EM

                                             (Vũ Quân Phương)

Nếu nhắm mắt trong vườn lộng gió

Sẽ được nghe nhiều tiếng chim hay

Tiếng lích rích chim sâu trong lá

Con chìa vôi vừa hót vừa bay.

 

Nếu nhắm mắt nghe bà kể chuyện

Sẽ được nhìn thấy các bà tiên

Thấy chú bé đi hài bảy dặm

Quả thị thơm, cô Tấm rất hiền.

 

Nếu nhắm mắt nghĩ về cha mẹ

Đã nuôi em khôn lớn từng ngày.

Tay bồng bế, sớm khuya vất vả

Mắt nhắm rồi, lại mở ra ngay.

(Nói với em, Vũ Quân Phương. Thơ chọn với lời bình, NXB Giáo dục, 2002)

Xác định thể thơ của bài thơ trên?

Phương thức biểu đạt: biểu cảm.

Điểm tương đồng trong câu thơ mở đầu của ba khổ thơ trên là đều bắt đầu bằng cấu trúc giả định "Nếu nhắm mắt".

- Khi nhắm mắt, "em" thấy được: Thấy tiếng chim, thấy bà tiên, chú bé đi hài bảy dặm, thấy cô Tấm, quả thị.

- Cụm động từ "nhắm mắt" ẩn dụ cho sự lắng nghe, cảm nhận, thấu hiểu về sự vật, về con người, về cuộc sống xung quanh mình.

- Biện pháp liệt kê những hình ảnh trong câu chuyện cổ tích thần tiên được nghe bà kể

- Tác dụng: nhấn mạnh hình ảnh đẹp trong tiềm thức thơ ấu về cô Tấm, bà tiên, chú bé đi hài bảy dặm khi được nghe chuyện cổ tích của bà, của mẹ

- Biện pháp liệt kê những hình ảnh trong câu chuyện cổ tích thần tiên được nghe bà kể.

- Tác dụng: nhấn mạnh hình ảnh đẹp trong tiềm thức thơ ấu về cô Tấm, bà tiên, chú bé đi hài bảy dặm khi được nghe chuyện cổ tích của bà, của mẹ.

- Nếu nhắm mắt sẽ thấy các bà tiên, thấy chú bé đi dài bảy dặm, thấy cô tấm và quả thị, thấy được công lao nuôi dưỡng của cha mẹ.

- Nếu nhắm mắt sẽ nghe thấy tiếng chim hay trong vườn lộng gió, tiếng chim sâu lích chích, tiếng chìa vôi vừa hót vừa bay

Qua khổ thơ cuối, nhà thơ muốn nhắn nhủ tới người đọc những thông điệp tốt đẹp. Đó là thông điệp hãy luôn khắc ghi và ghi nhớ công lao sinh thành và nuôi dưỡng mà cha mẹ dành cho mình. Cha mẹ chính là những người sinh thành, nuôi các con lớn khôn từng ngày, chẳng màng cực nhọc tảo tần nuôi lớn các con từng ngày. Chính vì thế, mỗi người cần luôn khắc ghi công ơn sinh thành và dưỡng dục to lớn ấy của cha mẹ mình.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: cảm nhận về khổ thơ cuối.

c. Hệ thống ý

* Khổ thơ là lời gợi nhắc về tình cảm gia đình thiêng liêng, sâu nặng

+ “Nếu nhắm mắt nghĩ” đó là nhắm mắt để suy ngẫm về lẽ đời, nó sẽ kích thích không chỉ thính giác hay trí tưởng tượng, mà nó sẽ tác động cả vào khối óc và trái tim.

+ Điều đầu tiên em cần nghĩ, nên nghĩ là “Nghĩ về cha mẹ”, nghĩ về công ơn nuôi dưỡng, bồng bế, dạy bảo... vô cùng vất vả, chẳng gì đong đếm hết của cha mẹ dành cho mình.

+ Câu thơ cuối gói ghém bao ý tình sâu sắc, thấm thía: gợi tả sự vất vả, yêu thương, hết lòng hi sinh vì con của bậc sinh thành. Ai từng làm cha mẹ hẳn sẽ thấu cảnh “Tay bồng bế sớm khuya vất vả- Mắt nhắm rồi lại mở ra ngay” đó là có những đêm trắng thức giấc ru con, canh cho giấc ngủ của con, cha mẹ mệt mỏi, buồn ngủ đến độ “nhắm mắt vào” trong vô thức, nhưng nhớ tới giấc ngủ con chưa tròn nên cha mẹ “Nhắm mắt rồi lại mở ra ngay.”

+ Thông điệp : hãy luôn khắc ghi và báo đáp công lao sinh thành và nuôi dưỡng mà cha mẹ dành cho mình.

* Về nghệ thuật:

- Thể thơ bảy chữ

- Bài thơ có bố cục chặt chẽ theo mạch cảm xúc: từ lắng nghe thanh âm cuộc sống đến lắng nghe, suy tưởng về thế giới thần tiên qua lời kể của bà và khép lại là những nghĩ suy thấm thía về công ơn cha mẹ.

- Khổ thơ gieo vần chân, là vần vần cách ở các câu 2-4 : “Ngày- ngay”.

- Ngôn ngữ, hình ảnh thơ gần gũi, giản dị , giàu sức gợi: tay bế tay bồng,

Câu 2: Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm:

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Khổ thơ cuối của bài thơ “Nói với em” là lời nhắc nhở dịu dàng nhưng sâu sắc về tình cảm gia đình thiêng liêng, đặc biệt là công ơn nuôi dưỡng của cha mẹ. Khi tác giả viết “Nếu nhắm mắt nghĩ về cha mẹ”, đó không chỉ là hành động nhắm mắt để lắng nghe hay tưởng tượng, mà còn là nhắm mắt để suy ngẫm, để cảm nhận trọn vẹn những tình cảm, sự hy sinh và vất vả mà cha mẹ đã dành cho con. Điều đầu tiên hiện lên trong tâm trí người đọc là công lao nuôi dưỡng, bồng bế, chăm sóc từ sớm đến khuya, từng ngày từng giờ, không gì có thể đo đếm được. Câu thơ cuối “Tay bồng bế, sớm khuya vất vả / Mắt nhắm rồi, lại mở ra ngay” khiến người đọc cảm nhận rõ ràng nỗi nhọc nhằn nhưng đầy yêu thương của cha mẹ, những đêm trắng thức giấc ru con, canh giấc ngủ cho con, mệt mỏi đến mức “nhắm mắt” nhưng vẫn lo lắng để mở mắt ngay khi nghĩ đến con. Khổ thơ gửi gắm thông điệp quý giá: mỗi người hãy luôn ghi nhớ, trân trọng và báo đáp công ơn sinh thành, nuôi dưỡng của cha mẹ. Về nghệ thuật, khổ thơ sử dụng thể thơ bảy chữ, gieo vần chân ở câu 2 và 4 (“ngày – ngay”), ngôn từ gần gũi, giản dị nhưng giàu hình ảnh, vừa lắng đọng vừa dạt dào cảm xúc, khép lại bài thơ với âm hưởng ấm áp và sâu lắng, để lại dư âm về tình cha mẹ đầy thiêng liêng và xúc động.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: suy nghĩ của em về sự khích lệ, động viên của cha mẹ đối với con trong học tập và trong cuộc sống.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Khái niệm : Khích lệ, động viên là những lời nói, hành động nhằm thúc đẩy tinh thần, tạo động lực cho người khác

* Biểu hiện : Sự khích lệ động viên từ cha mẹ thể hiện ở nhiều khía cạnh. Đó có thể là những lời động viên chân thành, những lời khẳng định niềm tin vào khả năng của con, những lời chia sẻ, động viên khi con gặp khó khăn. Đó cũng có thể là những hành động cụ thể như dành thời gian trò chuyện, cùng con giải quyết vấn đề, tạo điều kiện cho con phát triển sở thích, năng khiếu

* Ý nghĩa :

- Những lời nói mang tính động viên của cha mẹ sẽ giúp con tự tin vào khả năng cũng như hình thành tư duy tích cực, lòng tự trọng của con được phát triển, con sẽ tin tưởng vào bản thân nhiều hơn và sẵn sàng đối mặt với những thử thách trên hành trình của mình.

- Những lời khích lệ, động viên thường xuyên của cha mẹ sẽ tạo động lực cho các con cố gắng phấn đấu hoàn thành mục tiêu của mình, trở nên có trách nhiệm trước mỗi quyết định mà mình đưa ra.

- Những lời khích lệ, động viên thường xuyên của cha mẹ giúp các con phát huy hết khả năng của mình. Đặc biết khi con vừa trải qua một thất bại, chán nản với kết quả không được như mình mong đợi.

- Lời động viên của cha mẹ còn giúp sự gắn kết giữa cha mẹ và con trở nên thân thiết như những người bạn. Con có thể thoải mái chia sẻ, không e dè, ngại ngùng khi bày tỏ những tâm tư của mình. Điều này sẽ giúp con không còn cảm thấy cô độc hay khép mình lại với chính những người thân. Đồng thời các con cũng sẽ biết học cách chia sẻ, bày tỏ quan điểm riêng để mọi người có thể hiểu về mình hơn.

* Bằng chứng: T.Edison là nhà sáng chế vĩ đại với những phát minh mang tính toàn cầu nhưng có ai biết ông lúc nhỏ là một đứa trẻ thiểu năng trí tuệ và bị nhà trường trả về. Khi Edison bị cả thế giới quay lưng, người mẹ Nancy lại dùng tình yêu thương vĩ đại để động viên, nâng đỡ, đánh thức tiềm năng trong ông, gieo những hạt giống niềm tin để rồi chúng thật sự nảy nở, đơm hoa kết trái ngoài sức tưởng tượng.

* Bàn luận:

- Một số người cho rằng việc khích lệ, động viên quá mức có thể khiến con cái ỷ lại, thiếu tự lập và không biết đối mặt với thất bại. Tuy nhiên, sự khích lệ, động viên đúng cách không chỉ giúp con cái tự tin mà còn dạy cho các em biết cách đối diện với khó khăn, thất bại một cách bình tĩnh và tích cực.

- Tuy nhiên, sự khích lệ động viên từ cha mẹ cần phải phù hợp với từng giai đoạn phát triển của con cái. Cha mẹ cần phải biết cách khích lệ động viên con cái một cách hiệu quả, tránh những lời nói gây áp lực, tạo tâm lý sợ hãi cho con.

* Đề xuất giải pháp khả thi để giải quyết vấn đề:

- Thay vì tạo áp lực cho con, cha mẹ hãy động viên , khích lệ con mỗi ngày

- Sự động viên, khích lệ của cha mẹ là quan trọng và cực kì cần thiết nhưng phải khích lệ và động viên đúng cách, đúng mực và đúng lúc. Sự động viên khích lệ ấy cần xem xét kĩ càng tình huống và hoàn cảnh, hiểu rõ năng lực của con cái và tính khả thi của sự việc.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Cha mẹ luôn là những người đồng hành quan trọng trong cuộc sống của mỗi con. Một trong những cách thể hiện tình yêu thương của cha mẹ là khích lệ và động viên con. Khích lệ, động viên là những lời nói, hành động nhằm thúc đẩy tinh thần, tạo động lực cho con tự tin và nỗ lực trong học tập cũng như trong cuộc sống.

Sự khích lệ, động viên từ cha mẹ thể hiện ở nhiều khía cạnh. Đó có thể là những lời động viên chân thành, những lời khẳng định niềm tin vào khả năng của con, hay những lời chia sẻ khi con gặp khó khăn, thất bại. Đồng thời, cha mẹ còn thể hiện qua hành động cụ thể: dành thời gian trò chuyện, cùng con giải quyết vấn đề, tạo điều kiện để con phát triển sở thích, năng khiếu. Những lời nói và hành động ấy không chỉ tạo động lực mà còn giúp con cảm nhận được tình yêu thương, sự quan tâm từ cha mẹ.

Những lời khích lệ, động viên sẽ giúp con tự tin vào khả năng của bản thân, hình thành tư duy tích cực, lòng tự trọng và sẵn sàng đối mặt với thử thách. Nó cũng giúp con cố gắng hoàn thành mục tiêu, trở nên có trách nhiệm trước quyết định của mình, đồng thời phát huy hết khả năng, đặc biệt khi vừa trải qua thất bại hay chán nản. Lời động viên của cha mẹ còn gắn kết tình cảm gia đình, khiến con cảm thấy thân thiết như những người bạn, thoải mái chia sẻ tâm tư, không còn cô độc hay e dè, đồng thời học được cách bày tỏ quan điểm và cảm xúc của bản thân.

Một minh chứng rõ ràng là T.Edison – nhà sáng chế vĩ đại, từng là một đứa trẻ bị cho là thiểu năng trí tuệ và bị nhà trường trả về. Khi cả thế giới quay lưng, người mẹ Nancy đã dùng tình yêu thương và lời động viên để nâng đỡ, đánh thức tiềm năng trong ông, gieo những hạt giống niềm tin để sau này Edison trở thành nhà phát minh vĩ đại, đóng góp cho nhân loại.

Một số người cho rằng khích lệ quá mức có thể khiến con ỷ lại, thiếu tự lập, nhưng nếu khích lệ đúng cách, đúng lúc, con vừa tự tin vừa học cách đối diện khó khăn một cách bình tĩnh. Cha mẹ cần xem xét hoàn cảnh, năng lực và tính khả thi của sự việc để động viên phù hợp, tránh gây áp lực hay tâm lý sợ hãi cho con.

Khích lệ và động viên của cha mẹ là vô cùng quan trọng và cần thiết. Mỗi người cha, người mẹ hãy dành cho con lời động viên chân thành, hành động thiết thực, đúng cách và đúng lúc, để con tự tin bước vào đời, trưởng thành và vững vàng, đồng thời học được cách yêu thương và trân trọng tình cảm gia đình.