Văn bản ngữ liệu

HƠI ẤM NGÀY XƯA

(1) Trở về sau một cuộc “chạy đua” với bao nhiêu khuôn mặt xa lạ, vừa bước chân vào phòng, tôi đã nằm úp xuống, thở hắt ra một hơi dài. Bon chen nơi phố thị không người thân thích, dẫu lâu dần cũng quen nhưng lại chẳng thể tránh được những ngày lòng trống rỗng, cô đơn đến lạ. Từ trên chiếc ghế sofa cũ nhìn ra bên ngoài qua cánh cửa nhỏ, tôi lại nhớ về những ngày xưa, phút giây còn được quây quần bên gia đình.

[…]

(2) Trong một ngày mưa, con đường từ trường về nhà không xa nhưng cũng đủ để thúc giục đôi chân tôi vội bước. Bên cạnh phần đường dành cho người đi bộ, thỉnh thoảng vài chiếc xe máy lại tăng tốc phóng nhanh qua khiến nước bắn tứ tung, lúc ấy bọn trẻ chúng tôi liền hét toáng lên rồi kết thúc bằng một trận cười giòn giã. Có lẽ, những hạt mưa đang bay ấy cũng mỉm cười, thanh âm của chúng từ từ lẫn vào trong cuộc trò chuyện của bọn học trò chúng tôi.

(3)Về đến nhà, tôi thấy cửa đã hé mở một bên, kèm theo đó là ánh nhìn chăm chú của mẹ. Thấy tôi, mẹ liền vẫy vẫy tay gọi tôi vào nhà. Cởi bỏ lớp áo mưa vướng víu, tôi đưa cho mẹ treo lên, còn mình thì cất cặp sách trong phòng. Lúc ấy, mẹ dịu dàng nói: “Tắm rửa đi rồi ăn cơm con.” Tôi đáp lời rồi mang theo áo quần chạy vào nhà tắm, để lại tiếng bước chân ở phía sau, cùng tiếng nước chảy vang lên ngay sau đó.

(4) Khi tôi trở ra, cơm nước đã dọn sẵn trên bàn. Trời nhá nhem tối, tôi ngồi quây quần bên bố mẹ, bắt đầu bữa cơm. Vừa mới cầm đôi đũa trên tay, tiếng sét đã rạch ngang trên bầu trời, một tia sáng vụt qua rồi biến mất, ánh điện trên trần nhà cũng theo đó mà tắt ngấm. Một lúc sau, căn nhà liền được thắp sáng bằng những ngọn nến, cảm giác như thứ ánh sáng ấm áp ấy đang vây quanh chúng tôi. Bên cạnh mâm cơm, vẫn là những câu chuyện nhỏ nhặt thường ngày như chuyện đi học, đi làm hay con trai bác nhà bên cạnh sắp cưới vợ… nhưng qua giọng kể của các thành viên trong gia đình lúc nào cũng thu hút, khiến tôi chăm chú dõi theo. Mọi người vừa ăn cơm vừa nói chuyện, bên ngoài mưa vẫn miệt mài tuôn rơi, một hình ảnh đã vốn in sâu vào tâm trí, thỉnh thoảng lại sống dậy trong ký ức tuổi thơ tôi.

(5) Như thường lệ, ăn cơm tối xong gia đình tôi đi lên nhà trên, ngồi kể cho nhau nghe về những việc làm ngày mai. Lúc này, đèn điện bật sáng, âm thanh từ chiếc tivi cũ cũng phát ra. Chọn kênh VTV3 quen thuộc, cả gia đình chăm chú theo dõi bộ phim còn dang dở, rồi cùng cười nói về những gì đang diễn ra trước mắt mình. Hình ảnh sống động, những thước phim quay chậm như gợi ra một cảm xúc khó tả không nói thành lời. Chỉ cần được ở bên gia đình, giây phút nào cũng thật đáng quý.

(6) Màn đêm buông xuống, mưa thôi rơi, gia đình bốn người chúng tôi cùng nhau chen chúc trên một chiếc giường. Giữa mùa mưa kéo dài, hơi ấm của tình yêu thương đã nhóm lên trong tôi một niềm hy vọng về tương tai tốt đẹp hơn. Không gian lặng đi đôi chút, bóng đêm kéo tôi vào những giấc mộng yên bình. Ở đó, tôi có bố, có mẹ, có em gái cùng dắt tay nhau đi về phía mặt trời, nơi ánh sáng vẫy gọi.

(7) Thuở nhỏ, ai cũng mong muốn được mau mau trưởng thành, lớn rồi thì có thể tự do làm những điều mình thích. Ấy vậy mà khi thời gian trôi qua, chúng ta lại muốn trở về làm những đứa trẻ ngây ngô, dại khờ để được ở mãi trong vòng tay của bố mẹ. Cuộc sống là vậy, thời gian cứ chảy trôi mãi về phía trước, lúc bạn có được những điều mình hằng mơ ước cũng là lúc nhận ra mình đánh mất đi nhiều thứ. Có lẽ trong cuộc sống này, thứ người ta nhớ nhất về những năm tháng tuổi thơ chính là kỷ niệm và khao khát cái gọi là “hơi ấm ngày xưa” - điều mà mãi mãi chẳng tìm lại được nữa. Và nếu có thể, tôi ước gì mình có thể dành nhiều thời gian cho gia đình hơn để không phải hối tiếc như bây giờ. Ai rồi cũng phải trưởng thành, liệu có mấy người còn nhớ về những năm tháng tuổi thơ êm đềm ấy?

 (Hơi ấm ngày xưa -Trần Hàn- vanhoctre.com)

Văn bản trên thuộc thể loại văn học nào?

Văn bản kể về những kỷ niệm tuổi thơ gắn liền với gia đình, những khoảnh khắc sum vầy, bình yên và ấm áp trong cuộc sống gia đình, đồng thời bộc lộ nỗi nhớ nhung, tình yêu thương với bố mẹ và những giá trị tuổi thơ.

Phép liên kết: Phép lặp.

- Hình ảnh khiến nhân vật tôi nhớ mãi ở đoạn (4):

+ Tôi ngồi quây quần bên bố mẹ ăn cơm

+ Trời mưa mất điện, cả nhà thắp nến ăn cơm

+ Cả nhà vừa ăn cơm vừa nói chuyện, bên ngoài trời mưa to.

- Nhận xét về con người tác giả:

+ Giàu tình cảm

+ Luôn trân trọng những khoảnh khắc gia đình bên nhau

+ Yêu gia đình…

- BPTT liệt kê có bố, có mẹ, có em gái

- Tác dụng:

+ Gợi hình ảnh gia đình quấn quýt, đoàn tụ bên nhau.

+ Cảm giác hạnh phúc, vui sướng của nhân vật tôi khi ở bên gia đình.

- BPTT ẩn dụ: mặt trời, ánh sáng

- Tác dụng:

+ Gợi hình ảnh gia đình luôn hướng đến tương lai tươi sáng, rực rỡ tràn đầy niềm vui, hạnh phúc.

+ Khẳng định tình yêu và niềm tin của tác giả dành cho gia đình.

Ánh sáng từ nến, tiếng mưa rơi, tiếng cười giòn giã của bọn trẻ, tiếng kể chuyện của bố mẹ, con đường về nhà, ghế sofa cũ, không gian bếp và giường ngủ gia đình.

Vì sống xa gia đình, không có người thân quen, dù đã quen với cuộc sống bon chen nhưng vẫn thiếu hơi ấm, tình cảm gia đình.

Ánh sáng nến tượng trưng cho sự ấm áp, tình yêu thương, gắn kết gia đình, làm nổi bật cảm giác bình yên giữa những ngày mưa và bóng tối.

Gia đình và tuổi thơ là những giá trị quý giá, cần trân trọng; hơi ấm tình thương gia đình tạo nên sự bình yên và hạnh phúc, là điều khó tìm lại khi trưởng thành.

Chi tiết tác giả nằm trên giường cùng gia đình mùa mưa, cảm nhận hơi ấm, hy vọng tương lai tốt đẹp; ấn tượng vì chi tiết này gợi cảm giác an toàn, bình yên và tình yêu thương gia đình sâu sắc.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: biểu cảm về sự đón chờ của người mẹ khi con đi học về trong đoạn (3) văn bản “Hơi ấm ngày xưa” của tác giả Trần Hàn.

c. Hệ thống ý

- Mở đoạn: Nêu ấn tượng chung về sự đón chờ của người mẹ khi con đi học về trong đoạn 3 văn bản.

- Thân đoạn: Lần lượt trình bày nội dung theo trình tự nhất định. Ví dụ:

+ Nêu những điều in sâu trong tâm trí nhân vật tôi về sự đón chờ của mẹ khi tan học về đến nhà.

+ Phát biểu cảm xúc, thái độ, tình cảm của em trước cử chỉ, hành động, lời nói dịu dàng của người mẹ. Từ đó cho em thấy điều gì về tính cách, phẩm chất người mẹ của nhân vật “tôi”.

- Kết đoạn: Nêu lên suy nghĩ và bài học của cá nhân em về sự ấm áp, yêu thương của tình mẹ.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Khi đọc đoạn 3 trong văn bản “Hơi ấm ngày xưa”, tôi ấn tượng sâu sắc với hình ảnh người mẹ đón chờ con đi học về. Mẹ đứng bên cửa, ánh mắt chăm chú theo dõi, vẫy tay gọi tôi vào nhà, cử chỉ dịu dàng và tràn đầy yêu thương. Nhớ lại, tôi thấy rõ hình ảnh mình cởi áo mưa, treo gọn lên giá, cất cặp sách, còn mẹ thì ân cần nhắc nhở tắm rửa rồi ăn cơm. Tất cả những hành động tưởng chừng nhỏ ấy lại khiến tôi cảm nhận được tình mẫu tử thiêng liêng và sự quan tâm tỉ mỉ, kiên nhẫn của mẹ. Trước sự ân cần, dịu dàng ấy, lòng tôi vừa ấm áp vừa hạnh phúc, thấm thía tình yêu thương vô điều kiện mà mẹ dành cho con. Qua đó, tôi nhận ra phẩm chất tuyệt vời của mẹ: kiên nhẫn, chu đáo và luôn đặt con lên trên hết. Từ hình ảnh ấy, tôi học được bài học quý giá về tình cảm gia đình, biết trân trọng những giây phút bên người thân và hiểu rằng hơi ấm yêu thương của mẹ luôn là nơi chốn bình yên nhất, là nguồn động lực để bước đi trong cuộc sống.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn biểu cảm

- Học sinh biết tạo lập một bài văn biểu cảmđảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề biểu cảm: ngày sinh nhật đáng nhớ.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài:

- Giới thiệu sự kiện: Buổi sinh nhật đáng nhớ nhất của em.

- Nêu cảm giác chung lúc đó: vui, háo hức, hồi hộp, chờ đón niềm vui từ gia đình, bạn bè.

* Thân bài:

- Miêu tả không gian và chuẩn bị:

+ Hình ảnh căn phòng được trang trí, bóng bay, bánh kem, hoa, quà.

+ Mùi bánh, ánh nến lung linh, màu sắc rực rỡ.

- Miêu tả diễn biến chính của buổi sinh nhật:

+ Gia đình chúc mừng, bạn bè gửi lời chúc, hát mừng sinh nhật.

+ Mở quà, đọc những lời nhắn yêu thương, cảm nhận tình cảm của mọi người.

+ Các hoạt động vui chơi, trò chuyện, cười đùa trong không khí ấm áp.

- Cảm xúc của bản thân:

+ Hạnh phúc, biết ơn gia đình và bạn bè.

+ Cảm nhận được sự quan tâm, yêu thương và gắn kết tình cảm.

+ Suy nghĩ về ý nghĩa của tuổi mới, quyết tâm phấn đấu, trưởng thành hơn.

* Kết bài:

- Tổng kết cảm xúc: Buổi sinh nhật để lại ấn tượng sâu sắc và kỷ niệm đáng nhớ.

- Bài học rút ra: Biết trân trọng tình cảm gia đình, bạn bè và từng khoảnh khắc hạnh phúc trong cuộc sống.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Tuổi thơ của mỗi người như một cuốn sách đầy sắc màu, trong đó có những trang viết lặng lẽ nhưng lại đọng lại sâu sắc trong tâm hồn. Em nhớ mãi một ngày đặc biệt, một buổi sinh nhật mà cho đến bây giờ mỗi khi nhắc đến, lòng em vẫn thấy ngập tràn niềm vui và cảm giác ấm áp khó tả. Không phải vì quà cáp hay những món đồ mới lạ, mà chính bởi không khí thân thương, những cử chỉ trìu mến của gia đình và bạn bè đã làm cho ngày ấy trở nên khác biệt, trở thành một ký ức quý giá mà em mãi trân trọng.

Ngày hôm ấy bắt đầu bằng sự náo nức từ buổi sớm tinh mơ. Khi mở mắt, em thấy căn phòng bỗng rực rỡ hơn hẳn thường ngày. Những chiếc bóng bay đủ màu sắc treo lơ lửng trên trần, lấp lánh trong ánh nắng len qua cửa sổ. Mùi thơm của bánh kem từ bếp len vào phòng, vừa ấm áp vừa kích thích khiến em không khỏi háo hức. Cả nhà đều tất bật chuẩn bị, nhưng ai cũng nở nụ cười rạng rỡ, ánh mắt tràn đầy yêu thương dành cho em. Em ngồi lặng nhìn, lòng rộn ràng một cảm giác vừa hồi hộp vừa hạnh phúc, tự hỏi không biết buổi chiều sẽ còn điều gì bất ngờ chờ đợi.

Đến buổi trưa, khi khách khứa bắt đầu ghé thăm, căn phòng thêm phần ồn ào và náo nhiệt. Tiếng cười nói vang lên, xen lẫn những lời chúc mừng giản dị nhưng chân thành. Em cảm nhận được sự quan tâm của mọi người không chỉ qua món quà hay lời nói, mà còn ở cách họ dành thời gian, chăm chút từng chi tiết nhỏ để ngày sinh nhật của em trở nên trọn vẹn. Nhìn mọi người sum vầy, trò chuyện vui vẻ, em thấy lòng mình ấm lại, hiểu rằng hạnh phúc đôi khi không nằm ở vật chất mà ở tình cảm chân thành giữa con người với con người.

Chiều xuống, khi ánh nắng dịu dần, đến khoảnh khắc thắp nến và hát mừng sinh nhật, em thực sự xúc động. Mỗi ngọn nến cháy sáng như thắp lên niềm hy vọng, những ước mơ tuổi nhỏ mà em vẫn luôn ấp ủ. Lúc đó, bên cạnh em là gia đình, những người yêu thương em nhất, mọi lo toan, căng thẳng của đời sống dường như tan biến. Em cẩn thận nhắm mắt, gửi gắm trong tim những lời ước giản dị nhưng sâu sắc, mong cho mọi người xung quanh luôn hạnh phúc và bình an.

Buổi sinh nhật ấy không chỉ là dịp để nhận quà hay kỷ niệm thêm một tuổi mới, mà còn là khoảnh khắc em cảm nhận rõ rệt tình yêu thương, sự gắn kết của gia đình và bạn bè. Nó đã in sâu vào ký ức, trở thành một điểm sáng trong tuổi thơ mà em sẽ mang theo suốt đời. Mỗi lần nhớ lại, em lại thấy lòng tràn đầy ấm áp và biết trân trọng hơn những giây phút bình dị nhưng vô cùng quý giá ấy.