Văn bản ngữ liệu

TRÁI THỊ THƠM CHỐN NƯƠNG THÂN VỮNG CHÃI

(1) Có thể nói, cả cuộc đời cô Tấm (truyện cổ tích Tấm Cám) là một quá trình đấu tranh gian khổ của cái thiện chống cái ác để giành hạnh phúc. Tấm đã trải qua những gian khổ gì? Cô đã đấu tranh như thế nào? Trước khi náu mình trong quả thị, Tấm đã nhờ cậy ai, nương náu ở đâu? Ở tuổi ấu thơ, cô bé mồ côi hiền lành chất phác ấy thật tội nghiệp. Cô liên tục bị lợi dụng, bị lừa gạt. Vũ khí của cô là những giọt nước mắt, là những tiếng khóc. May sao, Tấm được bụt giúp đỡ. Từ việc bắt cua, nuôi bống, đến việc nhặt thóc, dự hội, ướm giày, cô đều giành thắng lợi. Đó là chiến thắng của những giọt nước mắt đau khổ, của tuổi thơ giàu ước mơ hướng thiện. Có thể nói, chặng đầu của cuộc đời Tấm chủ yếu là đấu tranh dành sản phẩm vật chất, dù sao cũng đơn giản. Tấm chẳng phải nương náu ở đâu, chẳng phải nhờ cậy ai, vì lúc nào Bụt (tình thương và mong ước của nhân dân) cũng ở bên, lắng nghe, dìu dắt, hướng dẫn cô. Bước vào chặng đường thứ hai, khi Tấm đã trở thành hoàng hậu, thì cuộc đời không đơn giản nữa. Giờ đây không còn nói chuyện mấy con cua, con cá bống, đôi hài, mấy tấm áo mà là chuyện hạnh phúc lứa đôi, là cuộc sống giàu sang vương giả hay nghèo hèn khốn khó. Cái ác không chỉ lừa gạt, lợi dụng. Nó nham hiểm, tàn bạo hơn bội phần. Vậy mà Tấm vẫn hồn nhiên, thật thà, chất phác như ngày nào. Thế là bi kịch ập đến. Tấm bị giết hại, cái thiện bị truy kích, săn đuổi ráo riết, khốc liệt[…]. Vũ khí chiến đấu mà Tấm sử dụng là gì? Là những lời cảnh cáo, răn đe: “…lấy tranh chồng chị, chị khoét mắt ra!”. So với tuổi thơ chỉ biết khóc, chỉ biết nương nhờ vào tình thương, vào phép màu của Bụt, thì đây là tiếng nói của lòng căm thù, là sự trỗi dậy của sức sống.

(2) Dường như “rút kinh nghiệm” những lần thất bại trước, lần này Tấm ra khỏi hoàng cung, thu nhỏ mình lại, náu mình trong trái thị treo tít trên cao, xa rời bọn quyền quý ác độc, xa cả những kẻ phàm phu tầm thường. Đây là thành lũy của đất trời, của nắng hồng, gió mát, của cây quả xanh tươi.

(3) Đáng yêu sao, trái thị đã hút hương thơm, mật ngọt từ mảnh đất quê hương Việt Nam, không chỉ là chốn nương thân vững chãi cho cô gái mồ côi chất phác mà thông minh, bền bỉ chiến đấu giành lại hạnh phúc, mà còn là bạn bè thơm thảo của biết bao tâm hồn Việt Nam giàu ước mơ, khát vọng. Trái thị thơm là ánh ngọc lung linh trong viên ngọc cổ tích Tấm Cám - biểu tượng cho lòng nhân hậu, trí sáng tạo kỳ diệu của nhân dân ta. Đó là một hình tượng thẩm mỹ đầy ám ảnh - sẽ mãi hấp dẫn, mời gọi chúng ta ngắm nhìn, suy ngẫm…

(Trích “Trái thị thơm chốn nương thân vững chãi” - Vũ Dương Quỹ,

Văn học và Tuổi trẻ, Số tháng 9.2008, trang 12, NXBGD - Bộ Giáo dục và Đào tạo)

Văn bản Trái thị thơm chốn nương thân vững chãi thuộc thể loại nào?

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn biểu cảm

- Học sinh biết tạo lập một bài văn biểu cảm đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề biểu cảm: nhân vật Vịt.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài:

- Giới thiệu về truyện ngắn “Tình bạn”

- Cảm xúc của em khi đọc câu chuyện trên.

- Nêu cảm nhận ban đầu về Vịt con: một nhân vật đáng yêu, chân thành và tốt bụng.

* Thân bài:

HS có thể trình bày theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác biểu cảm, đảm bảo các yêu cầu sau:

v Nêu ấn tượng và cảm xúc chung về nhân vật Vịt con: yêu mến, cảm phục…

- Cảm nhận về tính cách và hành động của Vịt con

+ Sự hiền lành, nhút nhát:

•         Lúc đầu, Vịt con lạch bạch chậm chạp theo Gà con ra vườn.

•         Không bới đất được, Vịt con bị Gà con trách mắng nhưng không cãi lại, chỉ buồn bã bỏ đi.

+ Sự tốt bụng và vị tha:

•         Khi nghe tiếng kêu cứu của Gà con, Vịt con lập tức bơi ra giúp bạn mà không chần chừ.

•         Sẵn sàng cứu bạn dù trước đó mình bị bạn trách mắng.

+ Tấm lòng bao dung:

•         Sau khi cứu Gà con, Vịt con không trách móc mà còn mò tép cho bạn ăn.

•         Điều này thể hiện tấm lòng rộng lượng và sự quan tâm bạn bè chân thành.

- Ý nghĩa của hành động của Vịt con

+ Tình bạn đẹp đẽ và sự cao thượng: Vịt con không chấp nhặt lỗi lầm của bạn, mà luôn đặt tình bạn lên trên.

+ Hành động cứu bạn cho thấy sự dũng cảm và tinh thần sẵn sàng hy sinh.

+ Sự khác biệt không làm giảm giá trị:

+ Dù Vịt con không bới đất giỏi như Gà con, nhưng lại có khả năng bơi lội vượt trội, điều này đã cứu sống Gà con.

+ Qua đó, bài học được rút ra là mỗi người đều có điểm mạnh riêng, và tình bạn chân chính cần sự thấu hiểu, hỗ trợ lẫn nhau.

- Tình cảm của em dành cho Vịt con

+ Yêu mến sự hiền lành và bao dung của Vịt con.

+ Cảm phục sự dũng cảm, nhanh trí khi cứu bạn khỏi nguy hiểm.

+ Học được bài học về sự vị tha, không chấp nhặt và luôn trân trọng bạn bè.

- Nêu các biểu hiện cụ thể của tình cảm, suy nghĩ về nhân vật Vịt con. Chẳng hạn như:

+ Vịt con là người điềm đạm, chân thành…

+ Vịt con là người bao dung, vị tha, nhân hậu, dũng cảm…

+ Nhân vật Vịt con để lại bài học sâu sắc về tình bạn về lòng vị tha, sự yêu thương, đùm bọc lẫn nhau…  

* Kết bài:

- Khẳng định lại cảm xúc yêu mến và ngưỡng mộ đối với Vịt con.

- Liên hệ: Câu chuyện và nhân vật Vịt con dạy em bài học quý giá về tình bạn, sự bao dung và tinh thần biết giúp đỡ người khác.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Truyện ngắn Tình bạn kể về mối quan hệ đáng quý giữa Gà con và Vịt con, khiến em cảm thấy thích thú và xúc động. Khi đọc câu chuyện, em ấn tượng sâu sắc với nhân vật Vịt con – một chú bạn hiền lành, chân thành và giàu lòng vị tha. Vịt con không chỉ là người bạn trung thành mà còn là tấm gương sáng về tình bạn và sự dũng cảm.

Ấn tượng đầu tiên về Vịt con là sự hiền lành và nhút nhát. Khi được Gà con dẫn ra vườn tìm giun, Vịt con lạch bạch theo sau, chậm chạp hơn Gà con rất nhiều. Dù không thể bới đất tìm giun và bị Gà con trách mắng, Vịt con không hề cãi lại mà chỉ buồn bã bỏ đi. Qua hành động này, em thấy Vịt con là một nhân vật điềm đạm, biết nhẫn nhịn và tôn trọng bạn, không sân si hay oán giận, thể hiện sự khiêm tốn và nhẫn nại trong tính cách.

Tuy nhiên, Vịt con cũng thể hiện rõ tấm lòng tốt bụng và sự vị tha. Khi Gà con gặp nguy hiểm trước mối đe dọa của cáo, Vịt con lập tức bơi ra cứu bạn, dù trước đó đã bị Gà con trách mắng. Hành động này cho thấy Vịt con không tính toán hay oán giận, mà luôn đặt tình bạn và sự an toàn của bạn lên trên hết. Sau khi cứu Gà con, Vịt con còn nhẫn nại mò tép cho bạn ăn, chứng tỏ lòng bao dung, sự quan tâm và tình cảm chân thành. Đây chính là minh chứng cho tình bạn đẹp đẽ, cao thượng và sự dũng cảm, sẵn sàng hy sinh vì bạn bè.

Điều đặc biệt ở Vịt con là sự khác biệt về khả năng không làm giảm giá trị của bản thân mà còn trở thành điểm mạnh quan trọng. Dù Vịt con không bới đất giỏi như Gà con, nhưng khả năng bơi lội vượt trội đã cứu sống bạn trong tình huống nguy hiểm. Qua đó, em nhận ra mỗi người đều có ưu điểm riêng, và tình bạn chân chính cần sự thấu hiểu, tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau.

Em rất yêu mến và cảm phục Vịt con vì tính cách hiền lành, bao dung và dũng cảm. Nhân vật Vịt con để lại bài học sâu sắc về tình bạn, lòng vị tha, sự quan tâm và sẻ chia. Câu chuyện nhắc nhở chúng ta trân trọng bạn bè, biết giúp đỡ khi cần và không chấp nhặt lỗi lầm của người khác. Vịt con chính là hình tượng khiến em ngưỡng mộ, đồng thời dạy em sống nhân hậu, yêu thương và biết sẻ chia với mọi người xung quanh.

Cả cuộc đời Tấm là quá trình đấu tranh gian khổ của cái thiện chống cái ác để giành hạnh phúc, và trái thị thơm trở thành chốn nương thân vững chãi, biểu tượng cho trí sáng tạo, lòng nhân hậu, sức sống bền bỉ của nhân dân Việt Nam.