NỮ THẦN NGHỀ MỘC

Sau khi đã sáng tạo ra loài người, lại thấy loài người phải sống chui rúc trong các hang đá tối tăm lạnh lẽo. Ngọc Hoàng thương tình bèn sai một vị thần bày cho loài người cách làm nhà cửa và các vật dụng sinh hoạt. Vị thần này xuống trần dưới dạng một người đàn bà đã già với mái tóc trắng như cước và vẻ mặt bí hiểm. Bà già sống lăn lộn trong dân gian, cùng làm cùng ăn với mọi người và ngày càng có uy tín với nhân dân. Bấy giờ loài người chỉ mới biết đẵn gỗ hoặc tre nứa làm chỗ tránh mưa, tránh nắng tạm thời. Bà già đã tìm cách hướng dẫn loài người làm cưa, để cưa gỗ cho nhanh chóng hơn. Nhưng cách truyền nghề của bà cụ độc đáo. Không bao giờ bà nói thẳng cách thức làm mà chỉ hướng dẫn một cách gián tiếp. Chẳng hạn, bà đưa mọi người ra bờ suối, bên  những bụi dứa dại đầy gai. Bà bứt lấy một chiếc lá và cứa vào chân của từng người. Ai tinh ý thì nghĩ ra cách làm chiếc cưa, tương tự như chiếc lá dứa.

Trong số những người đi theo bà, có hai anh em nhà nọ tên là Lỗ Ban, Lỗ Bốc tinh ý hơn cả. Họ suy nghĩ cách hướng dẫn của bà và rèn được một lưỡi cưa. Có lưỡi cưa, mọi người xẻ gỗ nhanh hơn. Từ đó anh em Lỗ Ban trở thành những người thầy đầu tiên của nghề mộc.

Nữ thần còn dạy cho mọi người cách làm nhà, làm thuyền bằng gỗ. Cách làm nhà được bà hướng dẫn như sau: bà đứng thẳng trước mọi người, hai tay chống vào hai bên hông, để từ đó Lỗ Ban, Lỗ Bốc suy diễn. Lỗ Ban cho rằng nữ thần dạy làm kiểu nhà có một cột chính ở giữa, giao múi với hai đầu kèo, còn Lỗ Bốc thì lại cho rằng có thể làm kiểu hai cột đâm lên vào khoảng giữa hai kèo,... Hai anh em tranh luận và mỗi người làm một kiểu, kiểu nhà nào trông cũng chắc chắn, vững chãi. Dân chung quanh từ hai kiểu nhổ nào biến chế được rất nhiều kiểu khác nữa.

Nữ thần lại còn dạy cho dân cách làm thuyền để đi trên mặt nước. Bà nằm ngửa, hơi co người, để cho tay và chân gấp lại. Anh em Lỗ Ban, Lỗ Bốc bắt chước kiểu đó nghĩ ngay tới việc lấy một khúc gỗ, đục rỗng lòng và đặt những mái chèo ngắn ở hai đầu.

Sau này họ còn tìm cách trang trí những hình chạm trổ chim, hoa, cá... vào những công trình bằng gỗ của mình cho thêm đẹp. Nghề làm mộc phát triển từ đấy nhưng nguồn gốc ban sơ chính là nhờ nữ thần nghề mộc truyền cho từ thuở xưa.  

(Theo http://truyenxuatichcu.com/than-thoai-viet-nam/nu-than-nghe-moc.html)

Nhân vật chính của văn bản trên là ai?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 500 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích nội dung và nghệ thuật cho văn bản ngữ liệu “Nữ thần nghề mộc”.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về truyện Nữ thần nghề mộc – một truyện thần thoại Việt Nam.

- Dẫn dắt đến vấn đề cần nghị luận: phân tích nội dung và nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm.

* Thân bài:

a. Phân tích nội dung

- Lí giải nguồn gốc nghề mộc: Truyện giải thích một cách hồn nhiên, sáng tạo về sự ra đời của nghề mộc, nghề làm nhà, đóng thuyền, chế tác đồ dùng gỗ, nghệ thuật chạm trổ...

- Vai trò của Nữ thần nghề mộc:

+ Hình ảnh nữ thần vừa gần gũi, nhân ái, vừa thông minh, sáng tạo.

+ Truyền nghề theo cách gián tiếp, gợi mở trí tuệ, kích thích óc sáng tạo của con người.

- Ý nghĩa tư tưởng:

+ Thể hiện khát vọng về cuộc sống ấm no, tiện nghi, gắn bó với thiên nhiên.

+ Đề cao trí tuệ, sức sáng tạo, tinh thần học hỏi của con người.

+ Bày tỏ lòng biết ơn với những người có công khai mở nghề nghiệp, đem lại hạnh phúc cho nhân dân.

b. Phân tích nghệ thuật

- Không gian nghệ thuật: Gắn với đời sống nhân dân, thiên nhiên, vừa thực vừa mang màu sắc thần thoại.

- Thời gian nghệ thuật: Thời kì xa xưa, mang đậm tính chất truyền thuyết, thần thoại.

- Hình tượng nhân vật:

+ Nữ thần nghề mộc: biểu tượng cho trí tuệ, sáng tạo.

+ Anh em Lỗ Ban, Lỗ Bốc: đại diện cho con người thông minh, tiếp thu tri thức, phát triển nghề nghiệp.

- Yếu tố kì ảo: Nữ thần từ trên trời xuống dạy nghề, những chi tiết gợi mở đầy trí tưởng tượng.

- Cách kể chuyện: Tự nhiên, mộc mạc, kết hợp yếu tố thần kì và hiện thực, gợi cảm giác vừa gần gũi vừa huyền bí.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung: Truyện ca ngợi trí tuệ, tinh thần sáng tạo của con người, giải thích nguồn gốc nghề mộc.

- Khẳng định giá trị nghệ thuật: Kết hợp nhuần nhuyễn yếu tố thần thoại với đời sống thực tế, tạo nên sức hấp dẫn riêng.

- Nêu bài học: Trân trọng truyền thống, đề cao óc sáng tạo trong lao động và cuộc sống.

Bài viết tham khảo

Truyện Nữ thần nghề mộc là một trong những thần thoại đặc sắc của Việt Nam, vừa giải thích nguồn gốc nghề mộc, vừa ca ngợi trí tuệ sáng tạo của con người. Qua những chi tiết giàu màu sắc tưởng tượng, câu chuyện mang đến nhiều giá trị về cả nội dung lẫn nghệ thuật, để lại trong lòng người đọc ấn tượng sâu sắc.

Trước hết, truyện thể hiện ước mơ, khát vọng của người xưa về một cuộc sống đầy đủ, tiện nghi. Khi thấy con người sống chui rúc trong hang đá tối tăm, Ngọc Hoàng đã sai nữ thần nghề mộc xuống dạy dân làm nhà, đóng thuyền, chế tác đồ dùng. Hình tượng nữ thần hiện lên với mái tóc trắng như cước, sống lăn lộn giữa nhân gian, vừa gần gũi, nhân ái, vừa khơi dậy trí tuệ con người. Bà không truyền dạy trực tiếp mà thông qua những gợi mở, đòi hỏi con người phải suy nghĩ, sáng tạo. Nhờ thế, hai anh em Lỗ Ban, Lỗ Bốc đã biết làm cưa, dựng nhà, đóng thuyền, mở ra nghề mộc phát triển rực rỡ. Truyện bày tỏ lòng biết ơn với những bậc tiền nhân khai mở nghề nghiệp, đồng thời khẳng định vai trò của trí tuệ và sức lao động trong việc tạo dựng cuộc sống văn minh.

Không chỉ có nội dung ý nghĩa, truyện còn hấp dẫn bởi nhiều yếu tố nghệ thuật đặc sắc. Không gian nghệ thuật trải dài từ thiên đình đến nhân gian, đậm chất thần thoại nhưng vẫn gần gũi với đời sống thường ngày. Thời gian trong truyện là thời cổ xưa, không xác định, làm tăng tính huyền ảo cho câu chuyện. Hình tượng nhân vật nữ thần nghề mộc và hai anh em Lỗ Ban, Lỗ Bốc vừa mang yếu tố kì ảo vừa gắn với con người thực, tạo nên sự kết hợp hài hòa giữa thần thoại và hiện thực. Bên cạnh đó, cách kể chuyện mộc mạc, tự nhiên cùng trí tưởng tượng phong phú đã làm cho câu chuyện thêm phần lôi cuốn.

Nữ thần nghề mộc không chỉ giải thích một cách hồn nhiên về nguồn gốc nghề mộc mà còn tôn vinh trí tuệ, sức sáng tạo của con người lao động. Với nghệ thuật kể chuyện kết hợp yếu tố thần thoại và đời sống thực tế, truyện để lại bài học sâu sắc: phải biết trân trọng truyền thống, phát huy sáng tạo để xây dựng cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày cảm nhận về chủ đề và ý nghĩa của truyện Nữ thần nghề mộc.

- Hệ thống ý:

+ Nêu được chủ đề chính: Truyện thể hiện trí tưởng tượng phong phú của người xưa khi lí giải nguồn gốc nghề mộc.

+ Khẳng định vai trò của Nữ thần nghề mộc: đem tri thức, kĩ năng xây dựng nhà cửa, làm thuyền, làm đồ gỗ đến cho con người.

+ Cách truyền nghề gián tiếp, khơi gợi trí thông minh, sự sáng tạo của con người, qua hình ảnh hai anh em Lỗ Ban, Lỗ Bốc.

+ Thể hiện ước mơ về cuộc sống no đủ, tiện nghi, gắn bó với thiên nhiên.

+ Ý nghĩa truyện: ca ngợi công lao các bậc tiền nhân, nhắc nhở con người trân trọng thành quả lao động.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ, cảm nhận về chủ đề và ý nghĩa của truyện Nữ thần nghề mộc.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Truyện Nữ thần nghề mộc là một sáng tạo độc đáo của dân gian nhằm lí giải nguồn gốc nghề mộc – một nghề gắn bó mật thiết với đời sống con người. Nữ thần nghề mộc được miêu tả dưới hình ảnh một bà già tóc trắng, giản dị, sống giữa dân gian, vừa gần gũi vừa bí ẩn. Bà không truyền nghề một cách trực tiếp mà gợi mở qua hành động, khơi dậy trí tuệ và khả năng sáng tạo của con người. Nhờ vậy, hai anh em Lỗ Ban, Lỗ Bốc đã chế tạo ra lưỡi cưa, biết dựng nhà, đóng thuyền và mở ra nghề mộc phát triển rực rỡ. Câu chuyện thể hiện khát vọng của người xưa về một cuộc sống ấm no, tiện nghi và tôn vinh trí tuệ lao động. Nghệ thuật kể chuyện kết hợp yếu tố thần kì với chi tiết đời thường đã tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt cho tác phẩm. Qua đó, người đọc càng thêm trân trọng những sáng tạo lao động của cha ông, đồng thời ý thức hơn về vai trò của trí tuệ, sự khéo léo và tinh thần học hỏi trong cuộc sống hôm nay.