ÔNG TRỜI (Trích)

(Thần thoại Việt Nam)

Ngày xưa, khi vạn vật còn chưa có, thế giới đã tồn tại ông Trời. Ông Trời có một quyền phép vô song, quyền phép tối cao nhất mà các vạn vật sau này không thể sánh bằng. Trời làm ra tất cả mọi thứ: trái đất, núi non, sông, biển, mưa, nắng. Trời sinh ra tất cả: loài người, cỏ cây, muông thú... Từ mặt trời, mặt trăng, các ngôi sao trên trời cho đến vạn vật ở mặt đất, tất cả đều do Trời tạo nên.

Mắt của Trời rất tinh tường, am hiểu và biết hết mọi sự xảy ra trên thế gian. Trời là cha đẻ muôn loài, xét đến muôn việc, thưởng phạt không bỏ ai. Do đó mà con người tin có đạo Trời, nhờ Trời, cho là Trời sinh, Trời dưỡng, và đến khi chết thì về chầu Trời.

Trời cũng có vợ, gọi là bà Trời, và mỗi khi hai ông bà cãi mắng nhau là lúc trời vừa mưa vừa nắng. Mỗi lúc Trời giận loài người lầm lỗi ở thế gian thì giáng xuống thiên tai, bão táp, lụt lội, hạn hán...

Giang sơn của Trời là từ mặt đất lên đến trên cao, có chín tầng trời, và chỗ giáp với đất gọi là chân trời. Trời vô hình, không nói, nhưng người ta tin là ở đâu đâu cũng có mặt của Trời, không một ai tránh khỏi lưới Trời, mọi việc đều do Trời định.

Ông Trời của Việt Nam thời cổ cũng còn gọi là Ngọc Hoàng (…) Tương truyền rằng Ngọc Hoàng dùng đất sét nặn ra người xong, đem phơi nắng cho khô thì bỗng gặp một trận mưa to. Ngọc Hoàng vội vàng đem các tượng cất đi, song có vài tượng không lấy kịp, bị nước mưa làm hư. Các tượng hư hóa thành những người tàn tật ở trên mặt đất, còn những tượng kịp cất đi hóa thành những người lành lặn, đủ tay chân.

Ngọc Hoàng ở trong một cung điện giống như cung điện nhà vua dưới trần. Ở cửa điện có một thần mặc áo giáp cầm gậy giữ cửa. Ngọc Hoàng họp các quan lại tại đây. Triều đình cũng không khác gì ở hạ giới (…). Ngọc Hoàng luôn vận sắc phục đại triều, áo thêu rồng vàng, đầu đội mũ có tua đỏ dắt mười ba viên ngọc ngũ sắc, tay cầm hốt. Ngọc Hoàng thường ngự trên ngai chạm rồng mỗi lần thiết triều để xử việc trên trời hay ở thế gian. Bên tả và hữu của Ngọc Hoàng có các thần nhà trời chầu chực để Ngọc Hoàng sai khiến.

Cõi trời chia ra chín tầng, có người nói là ba mươi ba tầng, các vị thần trời tùy theo chức tước cao thấp mà ở theo thứ tự mỗi tầng. Ngọc Hoàng là bậc tối cao, ở tầng thứ nhất.

(Ông Trời, trích từ “Thần Thoại Việt Nam” – Thu Nga, Việt Dũng, NXB Thanh Niên)

Văn bản trên thuộc thể loại nào?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 500 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích, đánh giá những nét đặc sắc về mặt nghệ thuật của truyện thần thoại Ông Trời.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu ngắn gọn về tác phẩm truyện thần thoại Ông Trời.

* Thân bài:

1. Tóm tắt cốt truyện

2. Phân tích, đánh giá những nét đặc sắc về nghệ thuật:

- Nghệ thuật xây dựng không gian, thời gian:

+ Không gian tập trung vào cõi Trời, nơi ông Trời, hay còn gọi là Ngọc Hoàng ngự trị, và từ đó xem xét và cai quản thế gian;

+ Thời gian là thời gian không xác định, mang tính vĩnh hằng.

- Xây dựng cốt truyện:

+ Cốt truyện của truyện thần thoại “Ông Trời” xoay quanh ba vấn đề: Nói về công việc sáng tạo ra vạn vật của ông Trời; Nói về vai trò của ông Trời trong việc thực thi công lí đối với trần gian; Nói về không gian nơi ông Trời ngự trị

+ Việc đưa vào cốt truyện những dòng bình luận về đạo Trời giúp thể hiện niềm tin của người xưa về một đấng tối cao.

+ Cốt truyện cũng xen vào một chi tiết rất đời thường, đó là việc ông Trời có vợ và ông Trời, bà Trời cũng có lúc cãi mắng nhau.

- Xây dựng nhân vật:

+ Nhân vật trung tâm của truyện thần thoại trên là ông Trời: Là vị thần tối cao, có khả năng phi phàm, sáng tạo ra muôn loài.

+ Nhân vật ông Trời còn được miêu tả với một nét đặc biệt: Đó không chỉ là vị thần sáng tạo, mà còn là vị thần thực thi công lí.

+ Ông Trời ngoài đặc điểm siêu nhiên của một vị thần, cũng đã được miêu tả với những tình tiết rất đời thường: cũng có vợ, vợ chồng cũng có lúc cãi vã, ông Trời cũng có lúc nóng giận.

+ Ông Trời cũng gần gũi với con người ở tấm lòng nhân đức, phân minh, thưởng phạt không bỏ ai, nhất nhất đều hành xử công bằng, ra quyết định dựa trên công hay tội của người dưới hạ giới.

 - Xây dựng nghệ thuật kì ảo, hoang đường, hấp dẫn.

* Kết bài:

- Khái quát về nghệ thuật, nội dung truyện thần thoại Ông Trời.

Bài viết tham khảo

Truyện thần thoại Ông Trời là một trong những tác phẩm tiêu biểu của thần thoại Việt Nam, phản ánh trí tưởng tượng phong phú và thế giới quan sơ khai của người xưa về quá trình hình thành vạn vật, trật tự xã hội cũng như niềm tin vào một đấng tối cao chi phối mọi việc trên đời.

Cốt truyện Ông Trời kể về vị thần tối cao – ông Trời hay còn gọi là Ngọc Hoàng – người sáng tạo ra trời đất, muôn loài, con người và mọi hiện tượng tự nhiên. Ông Trời không chỉ là đấng sáng tạo mà còn là vị thần thưởng phạt công minh, cai quản cả cõi trời và nhân gian. Truyện còn miêu tả cung điện, triều đình, các tầng trời, các vị thần cùng những sự kiện thú vị như việc ông Trời có vợ, vợ chồng cãi nhau sinh ra hiện tượng “mưa nắng thất thường”.

Về nghệ thuật, truyện Ông Trời trước hết có cách xây dựng không gian và thời gian mang đậm màu sắc thần thoại. Không gian truyện trải rộng từ mặt đất đến chín tầng trời, nơi ông Trời ngự trị và quan sát thế gian. Thời gian trong truyện không xác định cụ thể, gợi lên tính vĩnh hằng, bất tử, phù hợp với hình tượng một vị thần tối cao.

Cốt truyện được tổ chức chặt chẽ, xoay quanh ba nội dung chính: quá trình sáng tạo vạn vật, vai trò thực thi công lí của ông Trời và không gian sinh hoạt nơi cõi trời. Điểm đặc sắc là truyện đã lồng ghép những chi tiết mang tính đời thường như việc ông Trời có vợ, hai vợ chồng giận dỗi nhau dẫn đến mưa nắng cùng lúc, khiến hình tượng thần thoại vừa kì vĩ vừa gần gũi, nhân văn.

Nhân vật ông Trời được khắc họa với nhiều phẩm chất nổi bật: quyền năng phi phàm, sáng tạo muôn loài, cai quản công bằng nhưng cũng đầy tình người. Ông không chỉ hiện lên với dáng vẻ uy nghiêm trong triều đình nguy nga, mà còn có những xúc cảm rất đời thường, giúp hình tượng vị thần trở nên gần gũi, thân thiện với con người.

Bên cạnh đó, yếu tố kì ảo, hoang đường là nét đặc sắc nổi bật, làm nên sức hấp dẫn của truyện. Những chi tiết như việc nặn người từ đất sét, lưới Trời không ai thoát, hay chín tầng trời tráng lệ… đều phản ánh trí tưởng tượng phong phú, bay bổng của người xưa trong việc lí giải thế giới tự nhiên và xã hội.

Với nghệ thuật xây dựng không gian, thời gian mang màu sắc thần thoại, cốt truyện chặt chẽ, nhân vật độc đáo và yếu tố kì ảo hấp dẫn, truyện Ông Trời không chỉ tái hiện niềm tin của người Việt xưa vào đấng sáng tạo tối cao mà còn thể hiện trí tưởng tượng phong phú, sức sáng tạo tuyệt vời của dân gian trong buổi đầu dựng nước và giữ nước.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Cảm nhận về hình tượng Ông Trời trong truyện Ông Trời (Thần thoại Việt Nam).

- Hệ thống ý:

+ Nêu được vai trò của Ông Trời: là đấng tối cao, sáng tạo ra vạn vật, cai quản trời đất.

+ Ông Trời công bằng, thưởng phạt rõ ràng, thể hiện quan niệm đạo lí dân gian về lẽ công minh.

+ Giải thích hiện tượng tự nhiên: mưa, nắng, thiên tai gắn với hành động, tâm trạng của Ông Trời và bà Trời.

+ Mô tả cung điện, triều đình trên trời mang bóng dáng xã hội loài người, thể hiện cách nhìn hồn nhiên của dân gian.

+ Ý nghĩa: ca ngợi trí tưởng tượng phong phú của người xưa, phản ánh ước mơ về trật tự, công lí trong đời sống.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ, cảm nhận về hình tượng Ông Trời trong truyện Ông Trời (Thần thoại Việt Nam).

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Trong truyện Ông Trời, hình tượng Ông Trời hiện lên như đấng sáng tạo và cai quản vũ trụ với quyền năng vô song. Ông Trời làm ra muôn vật: đất, trời, sông, núi, mưa, nắng; sinh ra con người, cỏ cây, muông thú, mang đến cho thế gian sự sống và trật tự. Không chỉ sáng tạo, Ông Trời còn là vị thần công bằng, thưởng phạt phân minh, biết hết mọi việc xảy ra trên đời. Người xưa tin rằng “lưới trời lồng lộng”, không ai có thể thoát khỏi sự xét xử của Trời. Truyện còn khéo léo giải thích những hiện tượng tự nhiên: mưa nắng cùng lúc là khi ông và bà Trời giận dỗi; thiên tai xảy ra khi Trời trách phạt loài người. Cung điện, triều đình của Trời mang bóng dáng xã hội phong kiến, thể hiện trí tưởng tượng phong phú và cách nhìn hồn nhiên của dân gian. Qua hình tượng Ông Trời, nhân dân ta bày tỏ khát vọng về một thế giới công bằng, trật tự, nơi cái thiện được tôn vinh, cái ác bị trừng trị. Truyện để lại ấn tượng sâu sắc bởi nội dung giàu ý nghĩa và nghệ thuật kể chuyện dân gian độc đáo.