Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích, đánh giá bài thơ “Thuật hứng” (bài 15) của Nguyễn Trãi.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích, đánh giá bài thơ “Thuật hứng” (bài 15) của Nguyễn Trãi.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Trãi – anh hùng dân tộc, nhà văn hóa lớn, nhà thơ tiêu biểu của văn học trung đại Việt Nam.

- Giới thiệu “Thuật hứng” (bài 15) – một trong những bài thơ tiêu biểu thể hiện tâm hồn thanh cao, yêu thiên nhiên và khát vọng sống hòa hợp, trong sạch của Nguyễn Trãi.

* Thân bài:

a. Bố cục và nội dung khái quát

- Bài thơ viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật, chia bố cục Đề – Thực – Luận – Kết, thể hiện rõ quan niệm sống và vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.

b. Phân tích chi tiết

- Hai câu Đề:

Ngại ở nhân gian lưới trần,

Thì năm thôn dã miễn yên thân.

+ “Lưới trần” là ẩn dụ cho cõi đời nhiều bon chen, thị phi, cạm bẫy.

+ Nguyễn Trãi muốn rời xa vòng danh lợi, chọn chốn thôn dã để giữ mình trong sạch, yên ổn.

+ Thể hiện quan niệm sống thanh cao, hướng nội, đề cao tự do tinh thần.

- Hai câu Thực:

Trúc mai chẳng phụ lòng quân tử,

Viên hạc đà quen bạn dật dân.

+ Trúc, mai là biểu tượng của chí khí quân tử, bền bỉ, thẳng ngay, thanh cao.

+ Viên, hạc gợi hình ảnh của cuộc sống ẩn dật, tự tại.

+ Thiên nhiên trở thành người bạn tri âm, gắn bó, đồng điệu với tâm hồn thi nhân.

=> Cuộc sống nơi thôn dã tuy giản dị mà tinh khiết, giàu ý nghĩa tinh thần.

- Hai câu Luận:

Hái cúc ương lan hương bén áo,

Tìm mai đạp nguyệt tuyết xâm khăn.

+ Hình ảnh nên thơ, gợi cảm giác thanh khiết, tao nhã.

+ Nguyễn Trãi hòa mình với thiên nhiên, cảm nhận niềm vui trong lao động và thưởng ngoạn.

+ “Hái cúc”, “tìm mai” → biểu hiện sự hưởng thụ vẻ đẹp giản dị, thuần khiết của thiên nhiên, đồng thời gợi liên tưởng đến lối sống ẩn sĩ của Nguyễn Trãi – tự do, thanh cao, không màng danh lợi.

- Hai câu Kết:

Đàn cầm suối trong tai dội,

Còn một non xanh là cố nhân.

+ Thiên nhiên được nhân hóa: tiếng suối như tiếng đàn cầm ngân vang, non xanh như người bạn tri kỷ.

+ “Cố nhân” là biểu tượng cho tình nghĩa thuỷ chung, niềm tin bền vững vào những giá trị vĩnh hằng của cuộc đời.

=> Dù sống ẩn dật, Nguyễn Trãi vẫn giữ tấm lòng trung hậu, nhân nghĩa, luôn gắn bó với đời, với nước, với thiên nhiên.

c. Đánh giá, tổng hợp ý nghĩa

- Bài thơ thể hiện tâm hồn thanh cao, thuần hậu, yêu thiên nhiên và hướng thiện.

- Nguyễn Trãi tìm thấy sự bình yên nội tâm trong thế giới thiên nhiên, nơi ông gửi gắm khát vọng về sự hài hòa giữa con người và vũ trụ.

- Đồng thời, đây còn là lời tự bộc bạch của một nhân cách lớn, dù ẩn dật vẫn giữ trọn chí quân tử, lòng trung hiếu, và niềm tin vào giá trị nhân nghĩa.

* Kết bài:

- Khẳng định “Thuật hứng” (bài 15) là bài thơ đặc sắc thể hiện sâu sắc vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi – một con người trong sạch, thanh cao, hòa mình với thiên nhiên mà vẫn đau đáu tình đời, tình người.

- Qua đó, Nguyễn Trãi để lại cho hậu thế một quan niệm sống nhân hậu, bình dị mà đầy trí tuệ.

Bài viết tham khảo

Nguyễn Trãi là bậc đại nhân, đại trí, đại dũng trong lịch sử dân tộc, đồng thời là một nhà thơ lớn của văn học trung đại Việt Nam. Cuộc đời ông trải qua nhiều thăng trầm, song dù ở thời nào, Nguyễn Trãi vẫn giữ một tâm hồn thanh cao, trong sáng, yêu thiên nhiên và đề cao lối sống giản dị, an nhiên. Bài thơ “Thuật hứng” (bài 15) là một minh chứng tiêu biểu cho vẻ đẹp tâm hồn ấy.

Ngay từ hai câu mở đầu, Nguyễn Trãi bộc lộ rõ quan niệm sống của mình:

“Ngại ở nhân gian lưới trần,

Thì năm thôn dã miễn yên thân.”

Giữa cõi đời bon chen, đầy “lưới trần”, ông chọn lối sống ẩn dật nơi thôn dã để được yên ổn, thanh thản. Đó không phải là sự trốn tránh, mà là một cách giữ gìn nhân cách, tìm về sự yên bình để nuôi dưỡng tâm hồn.

Hai câu thực tiếp nối dòng cảm xúc:

“Trúc mai chẳng phụ lòng quân tử,

Viên hạc đà quen bạn dật dân.”

Thiên nhiên trở thành người bạn thân thiết, đồng điệu tâm hồn. Trúc, mai tượng trưng cho tiết tháo và chí khí, viên hạc gợi cuộc sống thanh nhàn, thoát tục. Nguyễn Trãi tìm thấy niềm vui trong mối giao hòa giữa người và cảnh, giữa nhân cách quân tử và vẻ đẹp thuần khiết của tự nhiên.

Hai câu luận mở ra bức tranh tràn đầy sức sống:

“Hái cúc ương lan hương bén áo,

Tìm mai đạp nguyệt tuyết xâm khăn.”

Đó là những công việc lao động giản dị mà chứa đựng thi vị, gợi cảm giác thơm mát, tinh khôi. Nguyễn Trãi hòa mình trong thiên nhiên, cảm nhận niềm vui thuần hậu và yên bình. Ẩn dật nhưng không cô độc, ông tìm thấy sự phong phú trong tĩnh lặng, sự thanh thản trong bình dị.

Hai câu kết kết tinh tư tưởng và tâm hồn nhà thơ:

“Đàn cầm suối trong tai dội,

Còn một non xanh là cố nhân.”

Thiên nhiên trở thành tri kỷ. Tiếng suối trong như tiếng đàn ngân, non xanh như người bạn thủy chung. Ẩn dật giữa thiên nhiên, Nguyễn Trãi vẫn giữ một tấm lòng son sắt với đời, với đạo lý và nhân nghĩa.

Bài thơ thể hiện rõ vẻ đẹp nhân cách Nguyễn Trãi – một con người thanh cao, hòa hợp với thiên nhiên nhưng vẫn nặng lòng với cuộc đời. Ông không chọn danh lợi, mà chọn sự bình yên của tâm hồn; không chạy theo phù hoa, mà tìm hạnh phúc trong cảnh sắc đơn sơ. Thuật hứng 15 vì thế vừa là bản hòa ca giữa con người và thiên nhiên, vừa là lời tự biểu hiện của một nhân cách lớn – trong sáng, thủy chung và đầy nhân ái.