I. ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)

Đọc bài thơ sau:

Em bé ngồi nhìn ra ruộng lúa

Trời tối trên đầu hè. Nửa vầng trăng non

Em bé nhìn vầng trăng,

                           nhưng chưa nhìn thấy mẹ

Mẹ lẫn trên cánh đồng.

Đồng lúa lẫn vào đêm

Ngọn lửa bếp chưa nhen.

Căn nhà tranh trống trải

 

Đom đóm bay ngoài ao. Đom đóm đã vào nhà

Em bé nhìn đóm bay, chờ tiếng bàn chân mẹ

Bàn chân mẹ lội bùn ì oạp phía đồng xa

 

Trời về khuya lung linh trắng

                                      vườn hoa mận trắng

Mẹ đã bế vào nhà nỗi đợi vẫn nằm mơ.

(Đợi mẹ - Vũ Quần Phương, in trong Thơ về mẹ, nhiều tác giả, NXB Lao động, 2012)

 

* Chú thích: Nhà thơ Vũ Quần Phương sinh năm 1940, quê gốc ở xã Hải Trung, Huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Ông vốn là một bác sĩ nhưng đã chuyển sang hoạt động văn học và gắn bó gần như cả đời với văn chương. Thơ ông bình dị, có độ lắng của cảm xúc, suy tư.

Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào?

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng hợp lí.

Sau đây là một số gợi ý:

* Giới thiệu tác giả và tác phẩm và nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá.

* Xác định và phân tích, đánh giá chủ đề:

a. Xác định chủ đề: Qua việc miêu tả cảnh em bé ngồi ngóng đợi mẹ về, bài thơ thể hiện vẻ đẹp tình mẫu tử thiêng liêng. Đồng thời, ta thấy được sự tảo tần, vất vả của người mẹ trong cuộc sống, ngợi ca sự hy sinh thầm lặng của người mẹ dành cho đứa con mình.

b. Phân tích, đánh giá chủ đề:

- Chủ đề được tác giả được thể hiện xuyên suốt trong toàn bộ bài thơ, trong nhan đề; mạch ý – mạch cảm xúc của bài thơ.

- Biểu hiện: nỗi ngóng chờ của người con gửi trong những hình ảnh thiên nhiên, hình ảnh vất vả, lam lũ của người mẹ trong cuộc sống chốn đồng quê...

- Tình cảm, thái độ tác giả với chủ đề: sâu sắc, thấm thía, trân trọng...

Hs nêu được chủ đề, các biểu hiện, phân tích dẫn chứng tốt: 1,0 điểm

Hs nêu được chủ đề, các biểu hiện, phân tích dẫn chứng khá: 0,75 điểm

Hs nêu được chủ đề, các biểu hiện, phân tích dẫn chứng sơ sài: 0,25 đ- 0,5 điểm)

* Phân tích, đánh giá những nét đặc sắc về nghệ thuật:

(HS chọn và đánh giá được ít nhất 03 phương diện về nghệ thuật)

Tham khảo:

- Thể thơ: tự do

Tác dụng: giúp tác giả thể hiện mạch ý, mạch cảm xúc của bài thơ; dễ dàng lồng vào những yếu tố giúp khắc họa nỗi chờ đợi của người con cũng như hình ảnh của người mẹ trong công việc đồng áng vất vả, làm cho nhịp điệu bài thơ trở nên linh hoạt, cho thấy được những trạng thái cảm xúc khác nhau của em bé khi ngồi ngóng mẹ.

- Nhân vật trữ tình (chủ thể trữ tình): Bài thơ thể hiện sinh động hình ảnh nhân vật trữ tình với dòng cảm xúc phong phú...

- Hình ảnh thơ: sinh động, gần gũi, giàu sức gợi, có ý nghĩa biểu tượng ...

- Âm điệu thơ: nhẹ nhàng, ngọt ngào, sâu lắng

- Ngôn ngữ thơ: giản dị, tự nhiên; giàu sức gợi và biểu cảm…

- Biện pháp tu từ: điệp cấu trúc, ẩn dụ, liệt kê…

Hs nêu biểu hiện, phân tích và đánh giá về nghệ thuật:

- Viết được 3 phương diện, phân tích tốt: 1,0 -1,25điểm

- Viết được 2 - 3 phương diện, phân tích khá: 0,75 -1,0 đ

- Viết được 2 -3 phương diện, phân tích sơ sài: 0.5 - 0,75 đ

* Đánh giá chung:

- Khái quát những nét đặc sắc về chủ đề và nghệ thuật của bài thơ.

- Liên hệ, mở rộng chủ đề

- Nêu được bài học/ thông điệp có ý nghĩa với bản thân rút ra từ bài thơ

Đánh giá tốt: 0,5 điểm

Đánh giá nội dung – Nghệ thuật, không liên hệ: 0,25 điểm