I. ĐỌC HIỂU (6.0 điểm)

Đọc văn bản:

THƠ KHUYÊN HỌC

Đen thì gần mực, đỏ gần son,

Học lấy cho hay, con hỡi con!

Cái bút, cái nghiên là của quý,

Câu kinh, câu sử, ấy mùi ngon!

Vàng mua chứa để, vàng hay hết,

Chữ bán dư ăn, chữ hãy còn.

Nhờ Phật một mai nên đấng cả(1),

Bõ công cha mẹ mới là khôn.

(Thơ Nguyễn Khuyến, tr.12, NXB Văn Học, 2010)

(1) đấng cả: Đấng bậc có địa vị cao sang, có tiếng tâm. Đây ý nói đỗ đạt làm quan

Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào? Nêu đặc điểm nhận dạng của thể thơ đó.

- Sống vô cảm là gì?

Vô cảm: là sự trơ lì cảm xúc, thái độ dửng dưng, thờ ơ trước các sự vật, hiện tượng xung quanh và cả nỗi đau khổ của người khác. Đây là thái độ tiêu cực, trái ngược với đạo đức nhân ái của dân tộc ta. 

- Biểu hiện của lối sống vô cảm

+ Thờ ơ trước niềm vui, nỗi buồn, không quan tâm đến mọi người xung quanh ngay cả người thân của mình.

+ Thái độ lạnh lùng đến tàn nhẫn trước những đau thương, mất mát của đồng loại: như trẻ em mồ côi, người già không nơi nương tựa, người khuyết tật, nạn nhân của thiên tai bão lụt...

+ Cố tình né tránh khi chứng kiến những người gặp nạn, sợ mất thời gian, sợ liên lụy...

+ Tự cô lập bản thân, tách biệt mình khỏi xã hội với những suy nghĩ tiêu cực, ích kỉ.  

(Dẫn chứng)

- Nguyên nhân dẫn đến lối sống vô cảm

+ Stress, áp lực cuộc sống, lạm dụng công nghệ, thiếu niềm tin vào cuộc sống,  v.v.

+ Tính ích kỉ, nhận thức hạn hẹp.

- Tác hại của lối sống vô cảm

+ Con người không biết cảm thông, chia sẻ, yêu thương với những cảnh ngộ bất hạnh trong cuộc đời.

+ Trở thành kẻ ích kỉ, vô trách nhiệm, vô lương tâm, chỉ biết sống cho mình mà không quan tâm đến người thân và những người xung quanh.

+ Có thể dẫn đến sự gia tăng của hành vi tiêu cực và ác độc trong xã hội.

+ Bị cô lập, xã hội coi thường, bị mọi người xa lánh.

- Điều tích cực khi từ bỏ được thói quen này

+ Được trải qua tất cả các cung bậc cảm xúc của con người, cuộc sống trở nên ý nghĩa hơn.

+ Chia sẻ, quan tâm giúp đỡ những người xung quanh sẽ tạo được niềm tin yêu trong lòng bạn bè, đồng nghiệp, được sự cổ vũ, giúp đỡ từ mọi người, dễ đạt được thành công...

- Giải pháp để từ bỏ lối sống vô cảm

+ Cần xác định lí tưởng sống, mục đích sống đúng đắn, sống tử tế với người thân và mọi người xung quanh: cần có tình yêu thương, biết quan tâm chia sẻ với người thân, với cộng đồng; không nên sống thờ ơ, vô cảm, ích kỉ

+ Mọi suy nghĩ, hành động, lời nói đều phải xuất phát từ lòng nhân ái.

+ Hãy làm giàu tâm hồn bằng các tác phẩm văn chương nghệ thuật hoặc tích cực tham gia vào những phong trào, những hoạt động mang ý nghĩa xã hội rộng lớn… Chỉ cần có một tâm hồn cởi mở và một trái tim nhân hậu, biết thương người như thể thương thân là bạn sẽ chữa dứt được “bệnh vô cảm” đáng ghét và đáng phê phán ấy.