Với các thi nhân, mùa thu lưu dấu ấn của mình trong những vần thơ đượm một vẻ riêng trong trẻo. Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Tế Hanh, Nguyễn Đình Thi… đều có những câu thơ, bài thơ tuyệt đẹp. Đến lượt mình, Hữu Thỉnh lại làm cho mùa thu có thêm hương sắc mới.

Mùa thu đến với anh khá đột ngột và bất ngờ, không hẹn trước. Bắt đầu không phải là những nét đặc trưng của trời mây hay sắc vàng hoa cúc như trong thơ cổ điển. Bắt đầu là hương ổi thơm náo nức. Một chữ “phả” kia đủ gợi hương thơm như sánh lại. Nó sánh bởi vì hương đậm một phần, sánh còn bởi tại hơi gió se. Hương thơm luồn vào trong gió được tinh lọc, được cô đặc thêm. Gió mùa thu hào phóng đem chia hương mùa thu - bấy giờ là hương ổi chín - tới khắp nơi trong vũ trụ. Tại một vùng quê nhỏ, trong một giây phút nào đó, người viết chợt bắt gặp hương thu và bỗng sững sờ.

Đã cảm được “hương ổi”, đã nhận ra “gió se”, hơn thế nữa mắt lại còn nhìn thấy sương đang “chùng chình qua ngõ”. Những dấu hiệu đặc trưng của mùa thu đều hiện diện. Thế mà sao tác giả lại viết: “Hình như thu đã về”? Còn điều chi nữa mà ngờ? Thu đã về thật đấy rồi, sao còn nghi hoặc? Như đã nói ở trên, cái chính là sự bất ngờ, đột ngột. Do bất ngờ nên cả khứu giác (hương ổi), cả xúc giác (hơi gió se), cả thị giác (sương chùng chình) đều mách bảo thu về mà vẫn chưa thể tin, vẫn chưa dám chắc. Cái bảng lảng mơ hồ chính trong cảm giác “hình như” ấy đã tôn thêm vẻ sương khói lãng đãng lúc thu sang. Đó là một nguyên nhân. Nhưng sâu xa hơn, ở đây còn bộc lộ nét sang thu trong hồn người mà sau chúng ta sẽ nói tới.

Hình như thu đã về

Đó là một ấn tượng tổng hợp từ những cảm giác riêng về hương, về gió, về sương. Từ hương nhận ra gió. Từ gió nhận ra sương. Nhưng khi phát hiện “sương chùng chình qua ngõ” thì trong sương cũng có hương, trong sương cũng có gió, và trong sương dường như có cả tình. “Chùng chình” hay chính là sự lưu luyến, bâng khuâng, ngập ngừng, bịn rịn? Cái ngõ mà sương đẫm hương, sương theo gió đang ngập ngừng đi qua vừa là cái ngõ thực, vừa là cái ngõ thời gian thông giữa hai mùa. Phút giao mùa của thiên nhiên ấy, nhìn thấy rồi, cảm thấy rồi mà sững sờ tưởng khó tin. Do đó, “Hình như thu đã về” còn như là một câu thầm hỏi lại mình để có một sự khẳng định. [...]

 (Vũ Nho, Trích Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu, NXB Văn học, 1999)

Thể loại của đoạn trích trên là gì?

Viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật cô Cecília Paim trong đoạn trích sau:

[…]

Không ai tặng hoa cho cô giáo tôi, cô Cecília Paim. Chắc là vì cô xấu quá. Nếu không có vết bớt trên mắt thì cô cũng không đến nỗi xấu lắm. Nhưng cô là người duy nhất thi thoảng vẫn cho tôi một xu để mua bánh ngọt vào giờ ra chơi.

Tôi bắt đầu nhòm vào các lớp khác và thấy các lọ thủy tinh trên bàn giáo viên đều đang cắm hoa. Chỉ có lọ của cô giáo tôi là vẫn trống trơn…

Mọi chuyện đang yên ổn thì Godofredo tiến vào lớp. Nó xin phép được nói chuyện với cô Cecília Paim. Tôi không biết có chuyện gì, chỉ thấy nó chỉ tay vào bông hoa trong lọ. Rồi nó đi. Cô giáo nhìn tôi buồn bã.

Lúc tan học, cô gọi tôi đến.

- Cô có chuyện cần nói với em, Zezé. Chỉ một phút thôi.

Cô lục lọi túi xách một lúc. Tôi dám chắc cô không thực lòng muốn nói chuyện với tôi và đang lục lọi đồ đạc để tìm dũng khí. Cuối cùng, cô cũng ra quyết định.

- Trò Godofredo đã kể với cô một chuyện rất xấu về em, Zezé. Chuyện đó có đúng không?

Tôi gật đầu.

- Về bông hoa đúng không ạ? Bạn ấy nói đúng, thưa cô.

- Chính xác thì em đã làm gì?

- Buổi sáng, em dậy sớm và ghé qua vườn trước nhà Serginho. Vì cổng không đóng kín, em đã lẻn vào hái trộm một bông hoa. Nhưng hoa nhiều lắm nên họ sẽ chẳng thấy mất mát gì đâu ạ.

- Ừ. Nhưng đó là hành vi không đúng đắn. Em không nên làm thế nữa. Chuyện không có gì nghiêm trọng nhưng nó vẫn là một kiểu trộm cắp.

- Không phải đâu, cô Cecília. Chẳng phải thế giới thuộc về Chúa sao? Chẳng phải mọi thứ trên thế giới này đều thuộc về Chúa sao? Thế thì hoa cũng thuộc về Chúa...

Cô giáo vô cùng ngạc nhiên trước logic của tôi.

- Đó là cách duy nhất, thưa cô. Ở chỗ em không có vườn. Hoa lại đắt... Mà em thì không muốn thấy lọ hoa trên bàn cô lúc nào cũng trống không.

Cô nuốt khan.

- Chẳng phải thỉnh thoảng cô vẫn cho em tiền để mua bánh ngọt sao ạ?

- Cô có thể ngày nào cũng cho em tiền. Nhưng em lại biến mất...

- Em không thể ngày nào cũng nhận tiền được...

- Tại sao không?

- Bởi vì vẫn còn những đứa trẻ nghèo khác chẳng mang gì để ăn.

Cô rút khăn mùi soa ra khỏi túi xách và kín đáo đưa lên chấm chấm đuôi mắt.

- Cô không thấy bạn Cú Nhỏ ạ?

- Cú Nhỏ là ai?

- Bạn gái da đen nhỏ nhắn cao ngang em được mẹ cuốn tóc lên trên đầu thành hai búi nhỏ rồi quấn dây lại ấy ạ.

- Ồ, phải rồi, ý em là Dorotília.

- Vâng, thưa cô. Dorotília thậm chí còn nghèo hơn em. Các bạn gái khác không thích chơi với bạn ấy vì bạn ấy nghèo và là người da đen. Vậy nên lúc nào Dorotília cũng lủi thủi một góc. Em đã chia cho bạn ấy cái bánh ngọt cô cho em.

Lần này, cô đứng đó áp khăn lên mũi một lúc lâu.

- Thỉnh thoảng, cô có thể cho bạn ấy thay vì cho em ạ. Mẹ bạn ấy là thợ giặt và có mười một người con. Tất cả đều còn bé. Thứ Bảy hằng tuần, bà em vẫn cho họ một ít gạo và đậu để giúp đỡ họ. Và em chia bánh cho bạn ấy vì mẹ đã dạy chúng em phải biết chia sẻ những thứ ít ỏi của mình với những người còn thiếu thốn hơn.

Giờ thì nước mắt tuôn rơi trên mặt cô.

- Em không cố ý làm cô khóc đâu ạ. Em hứa sẽ không trộm hoa nữa và em sẽ học chăm chỉ hơn.

(Trích “Cây cam ngọt của tôi”, José Mauro de Vasconcelos(*), Nhà sách Nhã Nam)

* Chú thích: José Mauro de Vasconcelos (1920 - 1984) là một nhà văn người Brazil. Sinh ra trong một gia đình nghèo ở ngoại ô Rio de Janeiro, lớn lên ông phải làm đủ nghề để kiếm sống. Nhưng với tài kể chuyện thiên bẩm, trí nhớ phi thường, trí tưởng tượng tuyệt vời cùng vốn sống phong phú, José cảm thấy trong mình thôi thúc phải trở thành nhà văn nên đã bắt đầu sáng tác năm 22 tuổi.

Cuốn tiểu thuyết mang màu sắc tự truyện “Cây cam ngọt của tôi” của José Mauro de Vasconcelos viết về cuộc sống trong một gia đình đông con qua lời kể của cậu bé Zezé tinh nghịch. Qua ánh mắt của cậu bé, cuộc sống có những điều đẹp đẽ giản dị lẫn những đau khổ phũ phàng.

Xác định nội dung chính của đoạn trích trên?

Chỉ ra những dấu hiệu đặc trưng của mùa thu được tác giả nhắc đến trong đoạn văn.

Vì sao nhà văn cho rằng mùa thu đến với Hữu Thỉnh khá đột ngột và bất ngờ?

Từ đoạn trích trên trong phần Đọc – Hiểu, em hãy viết đoạn văn khoảng 150 chữ trình bày cảm nhận về tình cảm của tác giả đối với mùa thu?