THUẬT HỨNG 3

(Nguyễn Trãi)

Một cày một cuốc thú nhà quê, Áng cúc lan chen vãi đậu kê. Khách đến chim mừng hoa xẩy rụng,(1) Chè tiên nước ghín nguyệt đeo về.(2) Bá Di người rặng(3) thanh là thú, Nhan Tử(4) ta xem ngặt ấy lề. Hễ tiếng dữ lành tai quản đắp,(5) Cầu ai khen liễn lệ(6) ai chê.

 (Nguyễn Trãi)

(1) Xảy rụng: Tiếng chim kêu khiến hoa chợt động mà rụng.

(2)Chè tiên: Đun nước pha trà ;                    

Ghín nước: gánh nước.

Nguyệt đeo về: ý nói gánh nước mang theo cả ánh trăng chiếu vào về.

(3) Bá Di: người đời khen là người cao khiết.                

Người rặng: Người bảo rằng

(4) Nhan tử: Nhan Uyên là học trò giỏi của Khổng Tử, nhà nghèo nhưng học giỏi.

(5) Tai quản đắp: Bịt tai không nghe                          

(6) Liễn: lẫn ; Lệ: sợ

Bài thơ viết theo thể thơ nào?

Phương pháp giải

Đọc kĩ văn bản để chỉ ra các hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ 

Lời giải chi tiết

Trăng, hoa, chim.

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về nghĩa của từ để giải nghĩa 

Lời giải chi tiết

Từ “thanh” trong câu thơ được hiểu theo nghĩa: Thanh cao                    

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản 

Lời giải chi tiết

Nội dung bài thơ:

- Bài thơ nói về cuộc sống bình dị, hòa mình với thiên nhiên của Nguyễn Trãi khi về ở ẩn.

- Thể hiện quan niệm sống lánh đời để giữ gì cốt cách thanh cao.

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản kết hợp suy luận, phân tích 

Lời giải chi tiết

Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi thể hiện qua bài thơ:

- Tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống

- Cốt cách của người quân tử và nhân cách cao đẹp

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản để bày tỏ quan điểm cá nhân 

- Học sinh thể hiện quan điểm: Đồng tình hoặc không đồng tình

- Lí giải: 

+ Đặt trong hoàn cảnh cụ thể của Nguyễn Trãi đó là quan điểm đúng đắn.

+ Trong cuộc sống con người cần phải có ý chí, có khát vọng nhập thế để cống hiến và sống có ý nghĩa.

Lời giải chi tiết

Em hoàn toàn đồng tình với quan điểm sống của Nguyễn Trãi thể hiện trong bài thơ "Thuật hứng bài 3". Trong bối cảnh xã hội loạn lạc cuối thời Trần - đầu Lê, việc Nguyễn Trãi lựa chọn lối sống ẩn dật, thanh bần không phải là sự trốn tránh trách nhiệm mà là cách để giữ trọn khí tiết của kẻ sĩ. Cuộc sống "một cày một cuốc" hòa hợp với thiên nhiên, không màng danh lợi phù phiếm chính là biểu hiện của nhân cách cao khiết, tiếp nối tinh thần "an bần lạc đạo" của Nhan Tử, Bá Di. Đặc biệt, thái độ "tai quản đắp" trước thị phi cho thấy bản lĩnh kiên định trước những xô bồ của cuộc đời. Đây không phải là sự cam chịu mà là lựa chọn tỉnh táo của bậc đại trí giữa thời cuộc nhiễu nhương, thể hiện triết lý sống "độc thiện kỳ thân" vừa sâu sắc vừa tiến bộ.