MƯA XUÂN

(Nguyễn Bính)

(trích)

(1)   Em là con gái trong khung cửi  Dệt lụa quanh năm với mẹ già  Lòng trẻ còn như cây lụa trắng  Mẹ già chưa bán chợ làng xa.   (2) Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay  Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy  Hội chèo làng Đặng đi ngang ngõ  Mẹ bảo: "Thôn Đoài hát tối nay".   (3) Lòng thấy giăng tơ một mối tình  Em ngừng thoi lại giữa tay xinh  Hình như hai má em bừng đỏ Có lẽ là em nghĩ đến anh.   (4) Bốn bên hàng xóm đã lên đèn  Em ngửa bàn tay trước mái hiên  Mưa chấm bàn tay từng chấm lạnh  Thế nào anh ấy chả sang xem!   (5) Em xin phép mẹ, vội vàng đi  Mẹ bảo xem về kể mẹ nghe  Mưa bụi nên em không ướt áo  Thôn Đoài cách có một thôi đê.   (6) Thôn Đoài vào đám hát thâu đêm  Em mải tìm anh chả thiết xem. Chắc hẳn đêm nay dường cửi lạnh  Thoi ngà nằm nhớ ngón tay em   (7) Chờ mãi anh sang, anh chẳng sang.  Thế mà hôm nọ hát bên làng Năm tao bảy tuyết anh hò hẹn  Để cả mùa xuân cũng lỡ làng.    (8) Mình em lầm lỗi trên đường về  Có ngắn gì đâu một dải đê Áo mỏng che đầu mưa nặng hạt  Lạnh lùng thêm tủi với canh khuya.   (9) Bữa ấy mưa xuân đã ngại bay  Hoa xoan đã nát dưới chân giày  Hội chèo làng Đặng về ngang ngõ  Mẹ bảo: "Mùa xuân đã cạn ngày"   (10) Anh ạ! Mùa xuân đã cạn ngày  Bao giờ em mới gặp anh đây? Bao giờ hội Đặng đi ngang ngõ  Để mẹ em rằng: hát tối nay?

(Nguyễn Bính – Thơ tình Nguyễn Bính, NXB Văn hoá – Thông tin, 2000)

Bài thơ được viết theo thể thơ nào.

Phương pháp giải

Đọc kĩ văn bản thơ để chỉ ra các từ ngữ được sử dụng để miêu tả mùa xuân 

Lời giải chi tiết

- Các hình ảnh: “mưa xuân” bay “phơi phới”, “hoa xoan” rụng, Hội chèo làng Đặng .

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về đặc điểm của thơ (nhân vật trữ tình) để xác định

Lời giải chi tiết

- Nhân vật trữ tình: Em - Cô gái.

Phương pháp giải

Đọc kĩ văn bản để xác định bối cảnh (không gian, thời gian) 

Lời giải chi tiết

- Không gian “trong khung cửi”

- Thời gian “quanh năm” - sự chăm chỉ, cần mẫn.

=> Nhân vật trữ tình  xuất hiện trong một thế giới của bình yên, ít biến động bão tố.

Phương pháp giải

Đọc kĩ nhan đề và phân tích ý nghĩa của nó 

Lời giải chi tiết

- Ý nghĩa nhan đề: Mưa xuân không chỉ để nói về thời tiết của mùa xuân của thiên nhiên mà còn giúp người đọc liên tưởng đến mùa xuân của đời người, của cô gái phải chờ đợi mối tình đầu của mình mà chả thể thành đôi để rơi những giọt lệ buồn như những giọt mưa xuân.

Phương pháp giải

Vận dụng hiểu biết về yếu tố tượng trưng trong thơ để phân tích

Lời giải chi tiết

- Tính hình tượng của “cây lụa trắng”: hình ảnh so sánh với cô gái, 1 người con gái đôi mươi, trong trắng, trinh nguyên. Cô gái dệt lụa và lòng cô cũng như lụa: Dịu êm và tinh khiết. Lụa trắng vừa đẹp vừa quý vậy nên mẹ già mới “chưa bán chợ làng xa”

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về các biện pháp tu từ để phân tích tác dụng

Lời giải chi tiết

 - Biện pháp tu từ: Điệp ngữ “bao giờ”.

- Tác dụng:

+ Sự băn khoăn trong lòng của cô gái.

+ Một sự thảng thốt, một niềm tiếc nuối, một sự hoài vọng ngóng trông.

+ Gợi ra thời gian dằng dặc nhưng cũng chính là không gian xa lắc của tình cảm, nhớ thương. Biết bao giờ cô gái đó mới được trở lại với nỗi xốn xang hồi hộp như ngày nào... Biết bao giờ để cô gái lại được nghe mẹ bảo, lại được thấp thỏm chờ và tìm như “bữa ấy”

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về đặc điểm thể loại (nhân vật trữ tình) để phân tích 

Lời giải chi tiết

 - Cách nói “chờ mãi”, “thế mà” đầy dỗi hờn, trách móc.

- Tình cảnh: Chờ đợi hoài, cô đành ngậm ngùi ra về nhưng không khỏi xót xa, vì anh hẹn sang mà chẳng sang, vậy mà hôm trước năm lần bảy lượt hẹn người ta - sự hào phóng trong hứa hẹn những lời chót lưỡi đầu môi của các chàng trai và sự cả tin của các cô gái. Anh chàng tệ bạc đến thế là cùng.