I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

MÙA CỎ NỞ HOA

Con yêu ơi!

Nếu mẹ là cánh đồng

Con là cỏ nở hoa trong lòng mẹ

Dẫu chẳng đủ rộng dài như sông bề

Vẫn chứa chan ngày nắng dưới mặt trời

Khi đêm về hứng muôn ánh sao rơi

Sương lấp lánh đọng trong ngần mỗi sớm

Cỏ yêu nhé cứ hồn nhiên mà lớn

Phủ xanh non lên đất mẹ hiền hòa

Rồi một ngày cỏ nở thắm muôn hoa

Cánh đồng mẹ rộn ràng cùng gió mát

Cỏ thơm thảo tỏa hương đồng bát ngát

Và rì rào cỏ hát khúc mùa xuân

Những mạch ngâm trong đất mãi trào dâng

Dòng nước mát ngọt ngào nuội dưỡng cỏ

Niềm hạnh phúc giản đơn và bé nhỏ

Được bên con mãi mãi đến vô cùng.

(Hồng Vũ, Văn học và tuổi trẻ, số tháng 3 năm 2019, trang 44)

(0,5 điểm) Xác định thể thơ của bài thơ trên.

- Chủ thể trữ tình: người mẹ.

- Đối tượng trữ tình: người con.

- Con yêu ơi! là một câu đặc biệt.

- Dụng ý của tác giả:

+ Là lời gọi đầy yêu thương; dẫn dắt, thu hút sự chú ý của người đọc; khơi gợi những cảm xúc sâu lắng về tình mẫu tử

+ Bộc lộ trực tiếp và mạnh mẽ tình cảm yêu thương, trìu mến của người mẹ dành cho con, tạo ra một không gian ấm áp, gần gũi, và thân mật ngay từ những dòng thơ đầu tiên.

+ Tạo giọng điệu trữ tình, ngọt ngào, và đầy cảm xúc cho bài thơ.

- Cánh đồng biểu tượng cho người mẹ với tấm lòng bao dung, chở che vô bờ bến, thể hiện sự nuôi dưỡng, ấp ủ,…

- Cỏ nở hoa biểu tượng cho người con với sự trưởng thành, tỏa sáng...

- Góp phần thể hiện chủ đề của bài thơ:

+ Tạo nên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Bức tranh này là ẩn dụ cho tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.

+ Thể hiện mối quan hệ gắn bó, hòa quyện giữa mẹ và con. Mẹ là nơi con nương tựa, là nguồn sống của con, con là niềm vui, là lẽ sống của mẹ.

+ Hình ảnh cỏ nở hoa còn gợi lên niềm hạnh phúc, tự hào của người mẹ khi thấy con trưởng thành, tỏa sáng.

Để tìm thấy sự bình yên và hạnh phúc trong cuộc sống, mỗi người có thể:

- Hòa mình với thiên nhiên, tìm kiếm sự yên bình từ môi trường xung quanh.

- Tìm kiếm niềm vui từ những hoạt động yêu thích và tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần.

- Dành thời gian bên gia đình, người thân và xây dựng các mối quan hệ tích cực.

- Học cách quản lý thời gian, chấp nhận những điều không thể thay đổi.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Nội dung:

+ Tình mẫu tử thiêng liêng, sâu nặng giữa mẹ và con.

+ Hình ảnh người mẹ dịu dàng, bao dung như cánh đồng nuôi dưỡng con khôn lớn.

+ Niềm hạnh phúc giản dị của mẹ là được nhìn con lớn lên, nở hoa, tỏa hương trong cuộc đời.

+ Thông điệp về tình yêu thương, sự chở che và niềm tin mẹ dành cho con.

- Nghệ thuật:

+ Hình ảnh thơ giàu ý nghĩa: mẹ – cánh đồng, con – cỏ nở hoa.

+ Giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết, chan chứa yêu thương.

+ Ngôn ngữ trong sáng, hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, gần gũi.

+ Nhịp thơ uyển chuyển, âm hưởng du dương như lời ru của mẹ.

Có sự sáng tạo trong cách viết

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Ý nghĩa của việc biết lắng nghe.

c. Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề: Trong cuộc sống, con người không chỉ cần nói mà còn cần biết lắng nghe.

- Dẫn câu nói: “Biết lắng nghe là biết thấu hiểu” để nêu vấn đề nghị luận.

* Thân bài:

- Giải thích:

+ Lắng nghe là chú tâm nghe người khác nói bằng cả sự quan tâm, thấu hiểu và tôn trọng.

+ Thấu hiểu là cảm nhận và đồng cảm với suy nghĩ, cảm xúc của người khác.

→ Câu nói khẳng định: khi ta biết lắng nghe thật lòng, ta mới có thể hiểu và chia sẻ với người khác sâu sắc hơn.

- Bàn luận – ý nghĩa của việc biết lắng nghe:

+ Giúp con người hiểu được tâm tư, cảm xúc, quan điểm của người khác → tăng sự gắn kết trong các mối quan hệ.

+ Thể hiện sự tôn trọng và trưởng thành trong giao tiếp.

+ Giúp ta học hỏi, mở rộng hiểu biết và tránh hiểu lầm, xung đột.

+ Người biết lắng nghe dễ được yêu mến, tin tưởng và thành công trong cuộc sống.

- Phản đề: Người không biết lắng nghe thường ích kỉ, chỉ quan tâm đến bản thân, dễ gây mâu thuẫn và bị xa lánh.

- Bài học nhận thức và hành động:

+ Cần tập cho mình thói quen lắng nghe bằng sự kiên nhẫn và chân thành.

+ Lắng nghe không chỉ bằng tai mà còn bằng trái tim để thực sự thấu hiểu.

* Kết bài:

- Khẳng định lại ý nghĩa sâu sắc của câu nói.

- Liên hệ bản thân: Em sẽ luôn cố gắng trở thành người biết lắng nghe để thấu hiểu và yêu thương mọi người hơn.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.