I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

CHỐN QUÊ

Năm nay cày cấy vẫn chân thua,

Chiêm mất đằng chiêm, mùa mất mùa.

Phần thuế quan Tây, phần trả nợ,

Nửa công đứa ở, nửa thuê bò.

Sớm trưa dưa muối cho qua bữa,

Chợ búa trầu chè chẳng dám mua.

Tần tiện thế mà không khá nhỉ?

Nhờ trời rồi cũng mấy gian kho.

(Thơ Nôm Đường luật, NXB Giáo dục, 1997)

(0,5 điểm) Xác định thể thơ của bài thơ Chốn quê.

Những hình ảnh trong bài thơ gắn liền với hình tượng người nông dân nghèo khó: Làm ruộng nhưng mất mùa, thuế quan cao, nợ nần, sớm trưa dưa muối cho qua bữa, đi chợ chẳng dám mua gì.

- Phép đối: phần thuê quan Tây – nửa công đứa ở; phần trả nợ - nửa thuê bò.

- Tác dụng:

+ Nhấn mạnh gánh nặng lao động và tài chính của người nông dân.

+ Thể hiện cuộc sống vất vả, nhiều khó khăn, khiến người đọc dễ cảm thông.

+ Gợi cảm giác đầy ắp, chất chồng những lo toan trong đời sống nông thôn xưa.

- Câu thơ: “Nhờ trời rồi cũng mấy gian kho” thể hiện niềm lạc quan, biết ơn và trân trọng những gì mình có của người nông dân.

- Dù cuộc sống khó khăn, thiếu thốn, nhờ trời vẫn còn đủ thóc gạo dự trữ, đảm bảo sinh sống qua mùa vụ.

- Thể hiện tinh thần chịu khó, biết đủ và hy vọng vào tương lai, không bi quan trước khó khăn.

- Sự đồng cảm, sự thấu hiểu với những nỗi vất vả và cực khổ của nhân dân. Căm hận bọn thực dân Tây và triều đình phong kiến thối nát.

- Thái độ trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của người lao động nghèo.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Quê hương là nơi chôn nhau cắt rốn của mỗi người.

- Quê hương là cội nguồn sinh trưởng và điểm tựa cho sự trưởng thành của mỗi người.

- Yêu mến, trân trọng, gắn bó với quê hương là một đạo lí tốt đẹp, cũng là thước đo nhân cách của mỗi người…

Có sự sáng tạo trong cách viết