Giải SBT Ngữ văn 12 KNTT Bài 1: Khả năng lớn lao của tiểu thuyết có đáp án

Bài tập 1. Đọc lại văn bản Xuân Tóc Đỏ cứu quốc trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 11 – 17) và trả lời các câu hỏi:

Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:

Sự thật của Số đỏ, chính là cái cười. Cái cười trong Số đỏ không phải là những phương thức nghệ thuật để chuyên chở tư tưởng của tác phẩm. Cái cười ở đây là bản chất, là tinh tuý của văn bản nghệ thuật; nó đồng nhất với thế giới quan của tác giả; nó là tất cả tác phẩm – cái cười đa diện, cái cười vừa khẳng định vừa bác bỏ, cái cười lớn luôn luôn để ngỏ, không khép kín, không khô cứng. Nhiều nhà phê bình đã nói sâu sắc về cái hoạt kê, cái cười hể hả, cái hài hước, cái châm biếm, nhạo báng, cái hề, cái bouffon v.v... của Số đỏ. Tôi hiểu thêm rằng Số đỏ là cái cười nhại với một tầm cỡ lớn. Số đỏ nhại một xã hội, một phong trào chính trị, một thời đô thị hoá. Nó nhại một trào lưu văn hoá, một trào lưu văn học, một nghệ thuật trừu tượng cực đoan. Nó nhại một ngôn ngữ đang hình thành, hổ lốn, táp nham, lổn nhổn, không ăn khớp – ngôn từ khấp khểnh, xiêu vẹo, tạp pí lù. Số đỏ là một tập hợp hỗn loạn những phong cách kì dị, quái gở, lấn át nhau, xen kẽ nhau, phá huỷ nhau, – để biểu đạt chính xác cái xã hội quái dị ấy. Và chưa mấy ai thấy cái cười của Vũ Trọng Phụng, ở đây, ẩn giấu tư tưởng nhân đạo đầy bao dung, cái cười nhân văn chủ nghĩa.

(Đỗ Đức Hiểu, Những lớp sóng ngôn từ trong “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng, in trong Đổi mới phê bình văn học, NXB Khoa học xã hội – NXB Mũi Cà Mau, 1994, tr. 223 – 224)

Giải thích luận điểm của tác giả về “cái cười nhại” trong tiểu thuyết Số đỏ.

Đọc lại văn bản Nỗi buồn chiến tranh trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 19 – 24) và trả lời các câu hỏi:

Tóm tắt các sự việc được kể trong từng phần của văn bản và nêu rõ mối quan hệ giữa các sự việc trong hai phần.

Cắt nghĩa nguyên nhân thúc đẩy nhân vật Kiên cầm bút viết văn qua những gì được trần thuật (kể) trong văn bản.

Theo bạn,“nỗi buồn chiến tranh” nặng nề, dai dẳng ở nhân vật Kiên có phải là trạng thái tâm lí chung của tất cả những người từng tham gia chiến trận hay không? Qua lí giải vấn đề này, bạn hiểu thế nào về tính chân thật của những gì được miêu tả trong tác phẩm Nỗi buồn chiến tranh nói riêng và trong tiểu thuyết nói chung?

Người kể chuyện xưng “tôi” đã thay đổi cách nhìn, cách đọc đối với những trang bản thảo mà Kiên để lại như thế nào? Qua sự việc này, bạn rút ra được bài học gì về cách đọc đối với một số tiểu thuyết có lối kết cấu đặc thù?

Qua đọc hai văn bản Xuân Tóc Đỏ cứu quốc và Nỗi buồn chiến tranh trong mối liên hệ với nhan đề của bài học, bạn có thể phát biểu điều gì về “khả năng lớn lao của tiểu thuyết”?

Đọc lại văn bản Nỗi buồn chiến tranh trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 23 – 24), đoạn từ “Nhưng chúng tôi còn có chung” đến “trong trắng và chân thành” và trả lời các câu hỏi:

Người kể chuyện xưng “tôi” đã bày tỏ sự đồng cảm như thế nào với “nỗi buồn chiến tranh” của nhân vật Kiên?

Nêu cách hiểu của bạn về ý nghĩ sau đây của nhân vật “tôi”: “Chính nhờ nỗi buồn mà chúng tôi đã thoát khỏi chiến tranh, thoát khỏi bị chôn vùi trong cảnh chém giết triền miên, trong cảnh khốn khổ của những tay súng, những đầu lê, trong ám ảnh bạo lực và bạo hành, để bước trở lại con đường riêng của mỗi cuộc đời”. Theo bạn, ở đoạn giới thiệu về tác phẩm trong SGK (tr. 24), có câu nào liên quan đến ý nghĩ này?

Người kể chuyện xưng “tôi” biết rõ nỗi buồn chiến tranh nặng nề của Kiên mà vẫn nói rằng Kiên có niềm lạc quan đáng phải ghen tị. Cần giải đáp như thế nào về nghịch lí này?

Qua đoạn văn bản này, bạn hiểu như thế nào về ý nghĩa của một câu xuất hiện ở phần một của văn bản: “Kiên tin rằng anh đã phục sinh, nhưng là một sự phục sinh lùi về sâu xa”?

Nỗi buồn đậm đặc trong tác phẩm Nỗi buồn chiến tranh phải chăng phản ánh cái nhìn một chiều của tác giả về hiện thực cuộc sống? Đoạn văn bản này có thể giúp bạn giải đáp vấn đề vừa nêu như thế nào?

Bài tập 6. Đọc nhận định sau về tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh và trả lời các câu hỏi:

Song điều khiến tôi kinh ngạc trong tiểu thuyết này, không chỉ là sự tàn khốc của chiến tranh cũng như sự huỷ diệt của nó đối với tâm hồn con người, mà còn là cách thức xử lí hình thức nghệ thuật trong văn bản tiểu thuyết – tức phương pháp sáng tác tiểu thuyết: sáng tác của nhà văn Bảo Ninh và sáng tác của nhân vật chính của tiểu thuyết – Kiên, câu chuyện chiến tranh về Kiên và các nhân vật khác mà Bảo Ninh kể, câu chuyện về thân phận trong tiểu thuyết mà Kiên sáng tác cho đến cả việc đọc và sắp xếp cuốn tiểu thuyết trong tiểu thuyết của người viết ở cuối tác phẩm, tất cả tạo nên một cốt truyện ghép mảnh và sáng tác chồng xếp, khiến cho Nỗi buồn chiến tranh đạt đến kết cấu gấp hộp một cách vô cùng thành công. Chính lối tự sự có thể gọi là kết cấu gấp hộp này đã làm cân bằng và trì hoãn một cách hầu như hoàn mĩ đối với sự mạo hiểm của tính trữ tình quá độ trong cốt truyện tiểu thuyết, khiến cho phong cách trữ tình và nghị luận kiểu sân khấu kịch trong văn học truyền thống phương Đông trở thành thứ màu sắc phương Đông trong văn học thế giới [...].

(Diêm Liên Khoa, Tầm cao của văn học chiến tranh phương Đông, Thiên Thai dịch, tạp chí Tia sáng, ngày 19/5/2016)

Xác định vấn đề chính được đề cập trong nhận định trên.

Câu 2 trang 7 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Hiện tượng “cốt truyện ghép mảnh và sáng tác chồng xếp” mà tác giả Diêm Liên Khoa khen ngợi đã được biểu hiện cụ thể như thế nào ở tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh? (Dựa vào nội dung văn bản và phần giới thiệu tác phẩm trong SGK để trả lời.)

Câu 3 trang 7 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Bạn hiểu như thế nào về ý sau đây của tác giả nhận định: “Chính lối tự sự có thể gọi là kết cấu gấp hộp này đã làm cân bằng và trì hoãn một cách hầu như hoàn mĩ đối với sự mạo hiểm của tính trữ tình quá độ trong cốt truyện tiểu thuyết”?

Câu 4 trang 7 SBT Ngữ Văn lớp 12 Tập 1. Từ những điều được Diêm Liên Khoa gợi ý, hãy tìm những biểu hiện của tính trữ tình ở đoạn trích Nỗi buồn chiến tranh trong SGK và nêu cảm nhận của bạn.

Qua cách nhìn nhận của Diêm Liên Khoa đối với tác phẩm Nỗi buồn chiến tranh, bạn hiểu thêm được điều gì về mối quan hệ giữa nội dung viết và cách viết trong hoạt động sáng tác tiểu thuyết?

Bài tập 7. Đọc lại văn bản Trên xuồng cứu nạn trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 37 – 39) và trả lời các câu hỏi:

Qua tóm tắt nội dung văn bản, hãy cho biết điều tác giả muốn kể hoặc muốn thể hiện ở đây là gì.

Nhân vật lênh đênh giữa đại dương trên xuồng cứu nạn đã có những trải nghiệm đặc biệt nào về thiên nhiên và cuộc sống?

Có thể giải thích như thế nào về việc tác giả chủ yếu dùng đại từ “ta” (nguyên văn tiếng Anh là You) chứ không phải là đại từ “tôi” (/) để thể hiện ngôi kể của nhân vật, khi nhân vật thuật lại những gì xảy ra với mình trong chuyến hải trình đơn độc?

Phân tích thái độ của nhân vật trước tình thế tranh chấp ngặt nghèo giữa sự sống và cái chết.

“Vì dưới chân ta vẫn có được một con cá chết bé tí xíu” – Đó là lời nhân vật tự giải thích về cử chỉ “đứng khoanh tay với một nụ cười trên môi” của mình, mặc dù anh đang lâm vào hoàn cảnh bi đát. Nêu nhận xét của bạn về lời giải thích này.

Lập dàn ý cho đề tài bài viết mà bạn tự chọn có nội dung so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện.

Nêu một số ý tưởng cơ bản có thể triển khai khi thực hiện đề tài sau:

So sánh cái nhìn về chiến tranh trong Nỗi buồn chiến tranh với cái nhìn về chiến tranh trong một tác phẩm phù hợp mà bạn đã học hoặc tìm đọc thêm.

Thuyết trình về dàn ý bài viết đã lập theo yêu cầu của bài tập 1 ở phần Viết.

Lập dàn ý cho bài nói ngắn về thể loại tiểu thuyết, dựa vào những tri thức được hình thành, tích luỹ qua học Bài 1 – Khả năng lớn lao của tiểu thuyết.