Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc

Quân xanh màu lá dữ oai hùm.

Mắt trừng gửi mộng qua biên giới,

Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.

Rải rác biên cương mồ viễn xứ,

Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh,

Áo bào thay chiếu anh về đất,

Sông Mã gầm lên khúc độc hành.

             (Trích Tây Tiến, Quang Dũng, Ngữ văn 12,Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, tr.89)

Anh/ chị hãy phân tích đoạn thơ trên. Từ đó, nhận xét tinh thần bi tráng được thể hiện trong đoạn thơ.

* Phân tích đoạn thơ:

- Diện mạo oai phong, dữ dội:

+ Tác giả sử dụng nhiều từ ngữ, hình ảnh ấn tượng với chi tiết tả thực để miêu tả về người lính: “không mọc tóc”, “quân xanh màu lá” → dấu ấn thực tế chiến đấu gian khổ, cuộc sống khó khăn, thiếu thốn thuốc men.

+ Chi tiết lãng mạn: “Đoàn binh không mọc tóc” → cách nói chủ động toát lên vẻ ngang tàng, tinh nghịch rất lính tráng và khí thế xung trận át đi vẻ ốm yếu bệnh tật. “Dữ oai hùm” → hình ảnh ước lệ tượng trưng thể hiện khí phách của người lính oai phong lẫm liệt như hổ rừng thiêng – xuất quỷ nhập thần trong nhiệm vụ chiến đấu.

- Tâm hồn hào hoa, lãng mạn: được thể hiện qua sự đối lập giữa cái dữ dằn khốc liệt với cái tình tứ hào hoa.

+ “Mắt trừng” → gợi lên hình ảnh đôi mắt mở to, nhìn chăm chăm về “biên giới” thể hiện sự căm thù sâu sắc và ý chí quyết tâm “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh”.

+ Thế nhưng ẩn chứa ở đó vẫn là vẻ thanh lịch của những chàng trai Hà thành “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm” → Nỗi nhớ riêng tư về hình ảnh của các nàng thiếu nữ Hà thành (đó có thể là người yêu, người bạn, người chị, người em gái, ...)

→ Điều đó cũng là một lẽ rất thường tình, rất con người và rất đáng cảm thông, trân trọng. Câu thơ từng bị đánh giá thấp vì mang tinh thần tiểu tư sản, nhưng theo thời gian đã được trả lại sự nhìn nhận đúng đắn → Họ, những người lính Tây Tiến, cũng là những con người bình thường như bao con người bình thường khác nhưng không hề tầm thường. Đoạn thơ có ngôn ngữ giàu chất tạo hình, sử dụng thủ pháp đối lập giữa ngoại hình và tính cách, có tác dụng làm bật lên vẻ đẹp hình tượng người lính.

=> Vẻ đẹp hào hoa và lãng mạn.

- Ý chí quyết tâm và sự hi sinh anh dũng của người lính Tây Tiến:

+ Từ láy “rải rác” kết hợp các từ Hán Việt “biên cương”, “viễn xứ” → gợi lên không khí trang trọng.

+ “Chẳng tiếc đời xanh” → Ý chí quyết tâm của những người lính Tây Tiến, sẵn sàng “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh” → Họ nằm lại nơi miền “viễn xứ” một cách “rải rác” nhưng không hề nao núng tinh thần, không bị lụy mà trái lại càng hừng hực khí thế trả thù cho đồng đội và giành độc lập cho đất nước.

+“Áo bào thay chiếu anh về đất” → Cách nói giảm nói tránh được thể hiện một cách trang trọng thấp thoáng tinh thần của các tráng sĩ ngày xưa. Họ hi sinh một cách thanh thản vì đã làm trọn nhiệm vụ với đất nước.

+ “Sông Mã gầm lên khúc độc hành” → Sông núi đất trời như hòa lên một khúc nhạc với giai điệu bi tráng như một nghi lễ để tiễn đưa người lính về nơi vĩnh hằng.