Phân tích những cảm xúc và suy ngẫm của tác giả được thể hiện qua hai câu luận.

Cổ kim hận sự thiên an vấn

Phong vận kì oan ngã tự cư

- “Cổ kim hận sự”: mối hận xưa và nay, mối hận muôn đời, truyền kiếp về số phận những người tài hoa mà bạc mệnh.

- “Thiên nan vấn”: thật khó để hỏi ông trời.

→ Nỗi hận của tất cả những người tài hoa trong xã hội phong kiến. Câu thơ thể hiện sự đau đớn phẫn uất cao độ trước một thực tế vô lí: người có sắc thì bất hạnh, nghệ sĩ có tài thường cô độc.

- “Kì oan”: nỗi oan lạ lùng

- “Ngã”: ta

→ Nguyễn Du không đứng bên ngoài mà đã chủ động tìm sự tri âm với nàng Tiểu Thanh, với những người tài hoa bạc mệnh.

=> Nguyễn Du thương xót cho nàng Tiểu Thanh và ông cũng bàn về nỗi hận thời cuộc của muôn người, muôn đời trong đó có bản thân nhà thơ. Qua đó, thể hiện sự cảm thông sâu sâu sắc đến độ “tri âm tri kỉ” với người cùng cảnh ngộ.