II. LÀM VĂN (7,0 điểm)

Trong tác phẩm "Vợ chồng A Phủ", nhà văn Tô Hoài viết:

Lúc ấy đã khuya. Trong nhà ngủ yên, thì Mị trở dậy thổi lửa. Ngọn lửa bập bùng sáng lên, Mị lé mắt trông sang, thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại. Nhìn thấy tình cảnh như thế, Mị chợt nhớ lại đêm năm trước A Sử trói Mị, Mị cũng phải trói đứng thế kia. Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được. Trời ơi, nó bắt trói đứng người ta đến chết, nó bắt mình chết cũng thôi, nó bắt trói đến chết người đàn bà ngày trước cũng ở cái nhà này. Chúng nó thật độc ác. Cơ chừng này chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết. Ta là thân đàn bà, nó đã bắt về trình ma rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây thôi... Người kia việc gì mà phải chết. A Phủ ... Mị phảng phất nghĩ như vậy.

Đám than đã vạc hẳn lửa. Mị không thổi, cũng không đứng lên. Mị nhớ lại đời mình, Mị lại tưởng tượng như có thể một lúc nào, biết đâu A Phủ chẳng đã trốn được rồi, lúc ấy bố con Pá Tra sẽ bảo là Mị đã cởi trói cho nó, Mị liền phải trói thay vào đấy, Mị phải chết trên cái cọc ấy. Nghĩ thế, trong tình cảnh này, làm sao Mị cũng không thấy sợ...

Lúc ấy, trong nhà đã tối bưng, Mị rón rén bước lại, A Phủ vẫn nhắm mắt, nhưng Mị tưởng như A Phủ đương biết có người bước lại... Mị rút con dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây. A Phủ cứ thở phè từng hơi, không biết mê hay tỉnh. Lần lần, đến lúc gỡ được hết dây trói ở người A Phủ thì Mị cũng hốt hoảng, Mị chỉ thì thào được một tiếng "Đi ngay...", rồi Mị nghẹn lại. A Phủ bồng khuỵu xuống, không bước nổi. Nhưng trước cái chết có thể đến nơi ngay, A Phủ lại quật sức vùng lên, chạy.

Mị đứng lặng trong bóng tối.

Rồi Mị cũng vụt chạy ra. Trời tối lắm. Nhưng Mị vẫn băng đi. Mị đuổi kịp A Phủ, đã lăn, chạy, chạy xuống tới lưng dốc, Mị nói, thở trong hơi gió thốc lạnh buốt:

- A Phủ cho tôi đi

A Phủ chưa kịp nói, Mị lại nói:

Ở đây thì chết mất.

(Trích Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài, Ngữ văn 12, tập hai, Nxb GD,2008, tr. 13,14)

Cảm nhận của anh/chị về nhân vật Mị qua đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét cái nhìn về người nông dân của nhà văn Tô Hoài.

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

 b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Cảm nhận của anh/chị về nhân vật Mị qua đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét cái nhìn về người nông dân của nhà văn Tô Hoài.

 c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng; bảo đảm các yêu cầu sau:

 * Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, vấn đề cần nghị luận: tác giả Tô Hoài, tác phẩm và hình tượng Mị trong đoạn trích.

 * Khái quát ngắn gọn hoàn cảnh xuất hiện của nhân vật trong đêm đông cắt dây cởi trói cho A Phủ: Sau đêm tình mùa xuân năm ấy. Mị lại quay về với con người cũ: nhẫn nhục, vô cảm. Nhưng sức sống mãnh liệt lại trở về với cô trong một đêm đông lạnh lẽo ở Hông Ngài.

* Diễn biến tâm trạng:

- Lúc đầu Mị rất vô cảm khi thấy A Phủ bị trói: "A Phủ có là xác chết đứng đấy cũng thế thôi" ...

Thương mình, đồng cảm, thương cho người: nhìn thấy "dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại" của A Phủ, Mị sực nhớ ra chính mình cũng đã từng bị trói đứng như thế...

- Sự thức tỉnh ý thức:

. Mị phẫn uất, căm hờn: "Chúng nó thật độc ác"

. Nhận ra dấu hiệu về cái chết, phán đoán "chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết...", Mị nghĩ đến sự vô lí trong cái chết của A Phủ "người kia việc gì phải chết"..

. Nghĩ tới việc A Phủ trốn thoát, Mị chết thay, Mị cũng không sợ. => Tình thương vượt lên trên sự sợ hãi, lấn át cả nỗi thương thân, khiến Mị có hành động bất ngờ cắt dây cởi trói cứu A Phủ.

+ Hành động bộc phát của Mị- cắt dây trói cứu A Phủ: "Mị rút con dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây..."

+ Ý thức thực sự trở về: Mị "đột nhiên hốt hoảng"

+ Mị giải thoát cho chính mình: “Mị đứng lặng trong bóng tối"-> nhìn A Phủ khuỵu xuống, rồi bật dậy, vùng chạy lao đi tìm sự sống, Mị hiểu điều mình cần làm ngay lúc này- giải thoát cho chính mình.

+ Hành động của Mị: "Mị băng đi. Mị đuổi kịp A Phủ, đã lăn, chạy, chạy xuống tới lưng dốc", "Mị nói, thở"-> Mị hành động bất ngờ nhưng là tất yếu bởi Mị thương người mà cứu được người, tại sao Mị lại không thể cứu được mình khi đã biết thương mình?

+ Tiếng nói xin được giải thoát: "A Phủ cho tôi đi", "Ở đây thì chết mất".

=> Khát vọng sống mãnh liệt đã thức tỉnh hoàn toàn trở thành những hành động quyết liệt, triệt để giúp Mị chống lại vòng cương tỏa độc ác của cha con Pá Tra giải thoát cho chính mình.

- Nghệ thuật

+ Đặt nhân vật vào tình huống đặc sắc để khai thác sự chuyển biến trong

tâm lí nhân vật

+ Phân tích, miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, sâu sắc

+ Xây dựng chi tiết nghệ thuật đặc sắc

+ Nghệ thuật trần thuật sinh động, hấp dẫn sinh động,

- Đánh giá

+ Tâm trạng và hành động của Mị từ trước đến sau khi cắt dây trói cứu A Phủ thoạt nhìn không thống nhất nhưng lối rẽ táo bạo bất ngờ ấy là kết quả tất yếu của một sức sống tiềm tàng, mãnh liệt. Nhờ sức sống ấy Mị tự thức tỉnh, nhanh chóng giác ngộ trở thành con người làm chủ vận mệnh sau này. Miêu tả sự trỗi dậy mạnh mẽ ở nhân vật Mị, Tô Hoài đem đến cho tác phẩm giá trị nhân đạo sâu sắc, mới mẻ, vươn xa so với chủ nghĩa nhân đạo trong

văn học truyền thống

+ Đoạn văn bộc lộ tài năng của Tô Hoài trong việc xây dựng, khắc họa nhân vật, đặc biệt là nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm trạng, hành động nhân vật Mị một cách tinh tế, tài hoa.

 * Nhận xét cái nhìn về người nông dân của nhà văn Tô Hoài.

- Nhà văn nhìn người nông dân Tây Bắc dưới ách thống trị của bọn chúa đất miền núi đã bị chà đạp tàn nhẫn từ thể xác đến tinh thần. Nhưng trong chiều sâu tâm hồn của họ vẫn có sức sống tiềm tàng mãnh liệt của khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc, tình yêu và khát vọng tự do. Tuy sống trong thân phận trâu ngựa, bị đoạ đày giữa địa ngục trần gian nhưng họ không bao giờ chịu đầu hàng số phận, mà vẫn tìm cách vượt ngục tỉnh thân, tâm hồn được hồi sinh. Đó còn là cái nhìn lạc quan, tin tưởng vào sức mạnh của người nông dân trong tư tưởng tiến bộ của nhà văn cách mạng Tô Hoài.

- Cách nhìn mới mẻ, tin yêu về người nông dân cho thấy tài năng quan sát, miêu tả thiên nhiên, phong tục tập quán, đặc biệt khả năng diễn tả quá trình phát triển tính cách nhân vật hợp lí, tự nhiên, phong phú, phức tạp mà sâu sắc, phù hợp với quy luật phép biện chứng tâm hồn của nhà văn - người có duyên nợ với mảnh đất và con người Tây Bắc.