II. LÀM VĂN:

Trong bài thơ Việt Bắc, nhà thơ Tố Hữu viết:

Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy.

 

Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi...

Thương nhau, chia củ sắn lùi

Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng.

Nhớ người mẹ nắng cháy lưng

Địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô.

Nhớ từng rừng nửa bờ tre

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy.

(Trích Việt Bắc, Tố Hữu, Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, tr.110-111)

Anh/Chị hãy phân tích đoạn trích trên. Từ đó, liên hệ với những lời ướm hỏi của người ở lại liên tiếp xuất hiện trong phần đầu của bài thơ để rút ra nhận xét về truyền thống đạo lí tốt đẹp của con người và dân tộc Việt Nam.

Phương pháp:

- Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng).

- Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Cách giải:

Yêu cầu hình thức:

- Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản.

- Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

Yêu cầu nội dung:

I. Giới thiệu chung

- Tố Hữu là lá cờ đầu của nền thơ ca Cách mạng Việt Nam. Thơ của Tố Hữu mang đậm tính trữ tình chính trị.

- Bài thơ là khúc hát giao duyên, là lời nhắn gửi tâm tình giữa người về xuôi và người ở lại, lời giãi bày tình cảm thắm thiết và cả nỗi nhớ trùng điệp của người ra đi. Việt Bắc chính là một trong những tác phẩm thơ thể hiện tài năng đỉnh cao, phong cách của Tố Hữu…

- Khái quát vấn đề: Phân tích đoạn trích trên. Từ đó, liên hệ với những lời ướm hỏi của người ở lại liên tiếp xuất hiện trong phần đầu của bài thơ để rút ra nhận xét về truyền thống đạo lí tốt đẹp của con người và dân tộc Việt Nam.

II. Phân tích

1. Cảm nhận về nội dung đoạn trích.

* Nhớ cảnh Việt Bắc thanh bình (“Nhớ gì như nhớ người yêu… vơi đầy”).

- Nhớ như thế nào? – Nhớ như nhớ người yêu 4 -> Hình ảnh so sánh mới mẻ, sáng tạo giúp người đọc hình dung nỗi nhớ da diết, mãnh liệt, nồng nàn

- Nhớ những gì? – Tái hiện đối tượng cụ thể của nỗi nhớ.

+ “Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương”.

- Hình ảnh quen thuộc được đặt vào không gian mới lạ -> Đẹp kì diệu, thi vị, nên thơ.

- Nhớ về những bản làng, những mái nhà thấp thoáng hiện ra giữa khói sương hư ảo: Khói bếp – con người, sương – thiên nhiên -> Cận cảnh hình ảnh con người: -> tình cảm gia đình.

+ Rừng nứa bờ tre – Hình ảnh đặc trưng của không gian Việt Bắc: Tả thực.

+ Sức gợi: Hình ảnh đồng bào Việt Bắc mộc mạc, giản dị.

+ Bạt ngàn sức sống.

+ Các địa danh: Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê:

++ Địa danh trải dài uốn lượn bản đồ Việt Bắc.

++ Ghi dấu chiến công cách mạng.

++ Lưu lại những kỉ niệm Cách mạng.

* Nhớ người mẹ Việt Bắc.

- Hoàn cảnh lao động: Nắng cháy lưng. -> Khắc nghiệt của thiên nhiên Việt Bắc >< Con người – người mẹ Việt Bắc: Địu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô. -> Con người lao động chăm chỉ, cơ cực vất vả, lãm lũ, chịu thương chịu khó. -> Cưu mang cán bộ kháng chiến -> Ân tình của đồng bào Việt Bắc.

* Nhớ cảnh sinh hoạt trong kháng chiến.

- Điệp từ “nhớ sao” – 3 lần – vị trí bắt đầu mỗi cặp lục bát. -> Nhấn mạnh, diễn tả nỗi nhớ trào dâng -> Ùa về của những kỉ niệm…

+ Hình ảnh:

++ Lớp học i tờ - bình dân học vụ.

++ Những giờ liên hoan sáng đuốc khắp đồng khuya. -> Động viên tinh thần chiến đấu.

+ Thắt chặt tình quân – dân.

+ Âm thanh:

++ Tiếng mõ rừng chiều.

++ Chày đêm nện cối đều đều suối xa. -> Âm thanh đặc trưng -> Cuộc sống yên ả, thanh bình của Việt Bắc.

- Cuộc sống tuy gian nan – khó khăn vất vả >< con người ca vang núi đèo: tinh thần lạc quan, yêu đời.

2. Nhận xét về truyền thống đạo lí tốt đẹp của con người và dân tộc Việt Nam.

Truyền thống đạo lí tốt đẹp của con người và dân tộc Việt Nam:

+ Truyền thống uống nước nhớ nguồn

+ Truyền thống ân nghĩa thủy chung.

III. Kết luận

- Khái quát lại vấn đề.

- Giá trị nội dung, nghệ thuật.