Câu hỏi:

Bài tập 5. Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:

[...] Những người phụ nữ Mông đang làm cán bộ xã, huyện mà tôi gặp ở Đồng Văn đều có một quá khứ “trốn nhà”...

Chị Ly Thị Kía, Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã Sà Phìn kể: “Bố không cho đi học. Thế là trốn”. Đường học hành của chị Kía gấp khúc, đứt đoạn y như con đường núi ngày mưa. Học lớp Một, Hai ở thôn. Lên lớp Ba, thôn không có lớp, phải ngừng học thời gian dài. May mà xã mở lớp xoá mù. Được ba tháng, rồi lại đứt đoạn, một năm sau mới có lớp xoá mù mới. Ông bố cương quyết không cho học, vẫn cái lí như dao chém đá: “Học, nếu có nên người thì cũng là người của nhà khác, không phải người của nhà mình”.

Chị lại trốn nhà đến lớp. Học hết lớp Năm, chị được tín nhiệm bầu làm Phó Chủ tịch Hội Phụ nữ xã. Lúc đó, chị Kía đã mười tám tuổi. Chị quyết tâm theo lớp bổ túc trên huyện, rồi cơm đùm cơm gói về thị xã Hà Giang học đại học tại chức. Miệt mài bốn năm, tháng Tư vừa rồi, chị có tấm bằng đại học.

So với chị Ly Thị Kía, đường học của chị Vàng Thị Cầu, Phó Chủ tịch Hội Phụ nữ Đồng Văn còn dài gấp ba. Trông chị trẻ hơn nhiều so với tuổi bốn mươi, da trắng mịn, dong dỏng cao, đi nhanh, nói cũng nhanh, chị Cầu tự nhận mình là “gái bướng, không cam phận con rùa xó cửa!”

Là con cả trong gia đình tám chị em, mười sáu tuổi vẫn mù chữ, cô giáo Phương, dạy cắm bản ngày nào cũng thấy cô bé gầy nhom, hai tay dắt hai đứa em nhếch nhác, lưng địu đứa bé tí, đứng bên cửa sổ, ngóng vào, học lỏm. Nhiều bận, đứa em trên lưng khóc ré lên, cả lớp nhìn ra, xấu hổ quá, mới rời cửa sổ. Em nín khóc, lại mon men đến ngóng chữ.

Vàng Thị Cầu nhớ là lúc ấy chỉ muốn biết chữ để đọc được những chữ ở các tấm áp phích giăng trên đường kia. Biết chữ để đi chợ biết đường mà tính toán, không bị người ta lừa. Biết chữ sẽ tự mình đọc được truyện mình thích, không phải nhờ người khác kể cho nghe. Hễ nhìn thấy bọn trẻ trong xóm cắp sách đi qua là nài nỉ chúng dạy cho vài chữ, trả công bằng bắp ngô nướng. “Thèm chữ quá. Xin bố, bố dằn giọng bảo đi học thì cho ra khỏi nhà đi luôn”. Thủ thỉ xin mẹ, mẹ nhỏ nhẹ: “Con có những bảy đứa em, đi học, ai trông em cho mẹ đi làm?”

Thương cảm, cô Phương nhận vào lớp xoá mù buổi tối, học với mấy bác lãnh đạo xã. “Được vài bữa, các bác lớn tuổi nghỉ cả loạt, trơ ra một mình, thế là lớp tan”. Nhưng nỗi khát khao con chữ trong chị thì vẫn bỏng cháy. Đã có mấy nhà đến hỏi về làm vợ cho con trai. Lần nào có người đến dạm hỏi là chị trốn biệt, thích đi học đến độ nằm mơ cũng thấy mình đọc chữ.

Cuối năm 1990, chị liều nhờ người làm hồ sơ giúp, nộp vào trường bổ túc. Nhân ngày bố đi chợ Yên Minh, chị trốn nhà lên trung tâm huyện Đồng Văn học bổ túc. Mười tám tuổi, Vàng Thị Cầu mới học hết lớp Năm và lập gia đình.

[...] Những người như chị Kía, chị Cầu may có được người chồng hiểu biết, thấu cảm được ước mơ của đàn bà Mông vốn quá nhiều tầng khổ. Chị Vàng Thị Cầu tự hào về người chồng biết yêu thương, tạo điều kiện cho vợ vươn lên, vui với thành công của vợ. Ly Thị Kía dù than phiền cái sự lười việc nhà của ông chồng Phó Chủ tịch xã nhưng ngay sau đấy lại xuýt xoa, “mình còn may chán, có ông chồng tốt, không cấm cản vợ đi học, không kêu ca phàn nàn chuyện vợ làm công tác xã hội”. Kía nở nụ cười mãn nguyện: “Có thêm cái chữ, cuộc sống của mình không còn quẩn quanh bên bốn cái chân giường! Mình đi ra bên ngoài, cái đầu nghĩ được xa hơn”.

 (Minh Huệ, Không muốn làm con rùa trong xó cửa,

báo điện tử VOV, ngày 15/11/2014)

Đoạn trích nhắc đến hiện tượng gì? Hiện tượng đó diễn ra ở đâu?