I. PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau:

TÔI KÉO XE

(Trích)

(Tam Lang)

Tóm tắt phần trước: Tác giả – nhân vật “tôi” – là một nhà báo, vào vai một người thất nghiệp đi xin việc, gia nhập vào đội phu kéo xe ở Hà Nội để có những trải nghiệm chân thực về công việc này, phục vụ cho việc viết bài.

Cái cuốc[1] từ Đồn Thuỷ lên Yên Phụ.

Phía sau chiếc xe bị xô mạnh, tôi cũng văng mình đi. Ngẩng nhìn lên, ảnh cây đèn giữa phố đã rọi sáng xuống vỉa hè một con đường vắng tanh vắng ngắt

. Trước mắt tôi, lù lù một người đứng.

Chẳng kịp để tôi dụi mắt, người ấy đã nhảy lên xe, gieo mạnh đít xuống nệm, rồi nện gót giày xuống sàn xe, mà thét

- A-lê! Di mao leen[2]!

Tôi tất tả chụp nón vào đầu, nâng cao càng gỗ hi hoáy quay xe ra đường. Tại sao tôi lại chịu kéo người? Thật lúc đó, chính tôi, tôi cũng không biết.

Máu trong người tôi, bấy giờ hình như luân chuyển hàng lắm. Cắm cổ đưa hai khuỷu tay lên khỏi lưng như hai chiếc càng châu chấu rồi xoạc chân bước, bước thứ nhất, tôi tưởng chừng như có thể nuốt nổi được một lúc, mấy dặm đường.

 Nhưng sự thật nó khác hẳn với bụng nghĩ của mình.

Chạy đến bước thứ ba, tôi đã thấy như mất hết thịt ở hai gót chân, chỉ còn trơ có cái xương nhói buốt. Người tôi, vốn mập. Cái bụng bấy giờ, tôi thấy như chảy vệ thêm ra mà đưa lủng lẳng như bụng lợn dưới cái khung xương sườn

- Mao leen! A-lê, mao leen!

Mỗi cái gót giày nện vào sàn xe như đánh thẳng lên gáy tôi cho guc xuống. Chân tôi, ngày thường vẫn đi chữ bát[3] lúc ấy hình như đi vòng kiềng[4]. Ruột thì như vặn từ dưới rốn đưa lên, cổ thì nóng như cái ống gang, đưa hơi lửa ra không kịp.

Ì ạch mãi, rồi tôi cũng tha được ông khách của tôi đến đầu Cầu Đất... Miệng thở, mũi thở, rồi đến cả tai cũng thở, mồ hôi thì toát ra như mồ hôi trõ. Rồi tôi thấy tôi không phải là người nữa, chỉ là một cái... nồi sốt de[5].

Từ Cột Đồng Hồ trở đi, bước chân tôi chạy đã thuần, nhưng miệng tôi vẫn há hốc ra mà thở. Cũng như hai bánh cao su tuy vẫn quay vòng trên đường nhựa mà chiếc xe thì cứ bập bềnh như muốn đưa tôi lên khỏi mặt đất, hay dúi tôi ngã khuỵu xuống rãnh hè.

Ai chẳng bảo tôi đã khiến nổi hai tay xe. Tôi thì tôi bảo: làm thân người phu xe tay là tự nguyện củi đầu dưới quyền sai khiến của hai cánh tay gỗ.

[...]

Ngồi nghĩ ngợi lan man sau khi đã mặc bộ quần áo phu xe, nghe người ta mắng chửi, chịu người ta đánh đòn, tôi lại sực nhớ đến một ông già tôi gặp khoảng

ba năm trước.

-Kéo xe đôi, – bạn tôi với tôi – ông già chạy chậm.

Bạn tôi gắt:

– Chạy nhanh lên chứ, khéo khi lắm!

Ông già vừa thở vừa đáp:

-Các thầy có kéo xe như tôi, các thầy mới biết!

Bạn tôi nhảy xuống xe toan đánh thằng xe hỗn, nếu tôi không tốt can...

Chuyện ấy, đã ba năm.

Bây giờ, chắc ông già ấy đã chết.

Mà làm nghề này, sống lâu làm sao được? Chạy suốt ngày. Ăn không đủ. Tấm thân lại dầm mưa dãi nắng...

Người ta nói:

- Quả ở xứ nóng, quả chín sớm.

Tôi bảo:

– Người làm cu-li xe kéo, người chết non.

(Trích: Tôi kéo xe, in trong Phóng sự Việt Nam 1932 – 1945, Tam Lang, Hoàng Đạo, Nguyễn Đình Lạp, NXB Văn học, Hà Nội, 2009, tr.13-18)

---

[1] Cuốc (cuốc xe): một lượt chạy xe hoặc một chuyến kéo xe.

[2] Ý nói đi nhanh, gấp

[3] Chữ bát: khi đi, hai đầu bàn chân thường hướng ra, hai gót chân hướng sát vào nhau

[4] Vòng kiềng: khi đi, chân cong như hình chữ O.

[5] Nồi sốt de: nồi hơi

Văn bản ghi chép về sự việc gì?

a. Mở bài: Giới thiệu khái quát vấn đề nghị luận: Thực trạng sử dụng điện thoại thông minh, máy tính bảng để làm phương tiện học tập của học sinh và một số giải pháp giúp sử dụng các phương tiện này một cách hiệu quả.

b. Thân bài:

b.1. Nêu thực trạng sử dụng điện thoại, máy tính bảng của học sinh hiện nay

(1) Nhiều học sinh được trang bị điện thoại/ máy tính bảng để làm phương tiện học tập. (2) Có nhiều học sinh sử dụng hiệu quả các phương tiện này. (3) Tuy nhiên,

vẫn có một số học sinh chưa biết cách và chưa sử dụng hiệu quả các phương tiện đó, như: chủ yếu dùng để chơi game, nghe nhạc, xem phim, lướt facebook,...; tìm các lời giải bài tập có sẵn; sử dụng ngay cả khi giáo viên không cho phép;...

b.2. Nêu tác hại khi học sinh lạm dụng hoặc sử dụng điện thoại, máy tính bảng không đúng cách.

(1) Không phát huy được tác dụng của việc sử dụng của điện thoại, máy tính bảng trong học tập. (Tìm kiếm thông tin, tài liệu học tập rất nhanh chóng; Dễ dàng kết nối, trao đổi với thầy cô, bạn bè để làm bài tập hoặc thực hiện các nhiệm vụ học tập khác; Có thể tự học những gì bản thân thấy cần thiết – như học ngoại ngữ, tin học,...; Có thể học tập ở mọi lúc, mọi nơi, nhất là học online khi được yêu cầu). (2) Dễ dàng trở nên “nghiện” điện thoại/ máy tính bảng; mất quá nhiều thời gian cho việc sử dụng chúng. (3) Trở nên thụ động, phụ thuộc vào điện thoại/ máy tính bảng, không chịu động não/ suy nghĩ. (4) Không kiểm soát/ thẩm định được hết các thông tin thu nhận được từ mạng internet, gặp nhiều rủi ro khi sử ngay tức thì những thông tin tìm kiếm được. (5) Gặp phải những nguy cơ về sức khỏe thể chất và tinh thần (khi ngồi yên một tư thế để sử dụng điện thoại/ máy tính bảng trong thời gian dài)...

b.3. Đề xuất một số giải pháp giúp học sinh sử dụng điện thoại, máy tính bảng để học tập một cách có hiệu quả

(1) Với cha mẹ và thầy cô giáo: cần có sự thống nhất trong việc quản lí, hướng dẫn học sinh sử dụng điện thoại/ máy tính bảng; không cấm sử dụng nhưng cần đưa ra những quy định cụ thể; kiểm soát thời gian sử dụng điện thoại/ máy tính bảng của học sinh (chỉ cho phép học sinh sử dụng trong những thời điểm/giờ học/hoạt động nhất định); cha mẹ chỉ nên cài đặt vào điện thoại/ máy tính bảng các phần mềm cần thiết cho việc học tập của con cái; đặt điều kiện về việc sẽ không tiếp tục cho học sinh sử dụng điện thoại nếu vi phạm quy định;... (2) Với bản thân học sinh: cần nhận thức đúng được những tác dụng và tác hại của việc sử dụng điện thoại/ máy tính bảng; có kế hoạch và chủ động sử dụng cũng như ngừng sử dụng điện thoại/ máy tính bảng khi không cần thiết; tăng cường các hoạt động thể chất, tích cực đọc sách cũng như tham gia các hoạt động trải nghiệm khác để không dành quá nhiều thời gian cho điện thoại/máy tính bảng;...

c. Kết bài: Khẳng định học sinh cần biết sử dụng điện thoại/ máy tính bảng đúng cách để phục vụ học tập một cách có hiệu quả.

a. Mở đoạn: Giới thiệu vấn đề nghị luận: Bài thơ được cấu tứ theo cách đối lập tương phản giữa hai “cuộc chơi”: “chơi thật” trong cuộc đời để mưu sinh một cách vất vả của cha mẹ và chơi đóng vai những người hạnh phúc, sung sướng của những đứa con.

b. Thân đoạn: Làm rõ vấn đề nghị luận

(1) “Cuộc chơi” mưu sinh vất vả, nhọc nhằn của những người làm cha, làm mẹ: “Cuộc chơi” ấy được thể hiện trong 5 dòng đầu của bài thơ với các hình ảnh thấm đẫm thực tế, đời thường. Các động từ, tính từ đứng đầu trong những câu thơ ngắn cho thấy một tốc độ thử thách phi thường của người tham gia “cuộc chơi” (vào – vượt – phăm phăm – giật). Hình ảnh “ngựa sắt” – phương tiện giúp người lao động lao “phăm phăm” về “phố”, “vượt cầu”, lao một mạch về cái đích phía trước là “miếng ăn” cho thấy sự vật lộn vất vả trong cuộc mưu sinh. Tưởng chừng con người có thể bất chấp, bằng mọi giá để “Giật lấy miếng ăn”. Nhưng không, sự xuất hiện của dòng thơ thứ năm – “Bằng bàn tay lương thiện” đã đem lại sự trân trọng quý giá đối với những con người lao động vất vả mà thiện lương. (2) Cuộc chơi thú vị, hạnh phúc, vô tư của những đứa con: Cuộc chơi ấy được thể hiện trong 6 dòng thơ tiếp theo với những hình ảnh đẹp, mang đậm sắc màu cổ tích. Thế giới của “các con” được dệt nên bằng những trò chơi mà đứa trẻ nào cũng yêu thích: chơi cô dâu, công chúa nữ hoàng, phi ngựa lướt một nghìn trận gió. Những người làm cha, làm mẹ chỉ có một vai trong cuộc đời khốc liệt, dữ dội – vai người vật lộn với đời để lương thiện mưu sinh. Còn các con có cả “một thế giới” các vai, đều là vai của những con người hạnh phúc, sung sướng, làm những việc mà mình yêu thích bằng hình dung, tưởng tượng “phi ngựa lướt một nghìn trận gió”. Một bên là tốc độ khốc liệt của cuộc sống. Một bên là tốc độ kì diệu của tưởng tượng bay bổng, vô tư,... Một bên là cuốn phim kiếm sống tua nhanh” ở thời điểm “ba rưỡi sáng”. Bên kia là cuốn phim hạnh phúc màu hồng “lúc mặt trời lên”. (3) Cấu tứ bài thơ làm nổi bật sự đối lập giữa “cuộc chơi” lao động vất vả, nhọc nhằn của người cha, người mẹ với cuộc chơi vui vẻ, hạnh phúc của những đứa con — chơi trò chơi của trẻ thơ tươi đẹp, bay bổng, còn “Chơi thật cuộc đời/ chúng ta/ đẫm áo”. Qua đó, nhấn mạnh tình yêu thương con, dành hết cho con những gì tốt đẹp cho con của cha mẹ; những chịu đựng vất vả, đắng cay để con trẻ được sống bình yên, hồn nhiên, mơ mộng,... Cấu tứ đã giúp tác giả thể hiện ý nghĩa và truyền tải thông điệp của bài thơ một cách sâu sắc.

c. Kết đoạn: Khẳng định lại vấn đề nghị luận.