I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau:

Ở phương Đông cổ xưa khi lựa chọn bò đực thi đấu có một trình tự nhất định. Sau khi bị đưa vào đấu trường, chúng xông vào tấn công đấu sĩ cầm giáo dài. Trọng tài lấy số lần nó tấn công vào đấu sĩ sau khi nó bị đâm để đánh giá mức độ dũng cảm của con bò đực này. Từ nay ta cần phải chấp nhận, cuộc đời hằng ngày của ta cũng phải trải qua những thử thách tương tự. Ta phải kiên nhẫn không lùi bước, dũng cảm xông lên. Ta sẵn sàng chấp nhận thách thức, cho dù phải trả giá đắt nhưng vẫn vươn lên. Cuối cùng ta vẫn là người chiến thắng.

Ta không phải vì thất bại mới đến thế giới này. Trong huyết quản của ta không có chỗ cho những dòng máu thất bại lưu thông. Ta không phải con cừu non mặc cho người khác đánh đập. Ta là một con sư tử dũng mãnh, không ở chung với đàn cừu. Ta không muốn nghe tiếng khóc than của những kẻ bất hạnh, những lời oán thán của những kẻ bất lực. Bởi đó là bệnh dịch đáng sợ. Ta không thể để mình lây bệnh. Lò sát sinh của những kẻ thất bại không phải là chỗ ở của cuộc đời ta.

Phần thưởng của cuộc đời ở điểm cuối của cuộc hành trình, đâu phải ở điểm xuất phát. Ta chưa biết phải đi bao nhiêu bước nữa mới đến mục tiêu. Khi đi được một nghìn bước đầu tiên, ta vẫn có thể gặp thất bại. Trừ những chỗ rẽ ra, ta không bao giờ biết sẽ phải đi bao xa.

Lại tiến thêm một bước, nếu vẫn chưa thấy tiến bộ gì, thì lại bước thêm bước nữa. Thực tế, mỗi lần tiến bộ một chút, điều này không khó lắm.

Từ hôm nay về sau, ta thừa nhận sự phấn đấu của ta mỗi ngày, giống như bổ được một nhát rìu vào một cây cổ thụ chọc trời. Những nhát rìu đầu tiên, có thể sẽ chưa hề có dấu vết. Mỗi nhát bổ xem như không đáng kể gì, vậy mà nếu bổ liên tục không ngừng, cây cổ thụ cuối cùng sẽ đổ. Điều này giống như sự cố gắng hằng ngày của ta hiện nay.

(Theo Người bán hàng vĩ đại nhất thế giới - Og Mandino, Trần Đình Tuấn biên dịch, NXB Thanh Hoá, 2011, tr. 85-87)

Xác định vấn đề nghị luận của văn bản trên.

a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn văn:

Xác định đúng yêu cầu về hình thức và dung lượng (đoạn văn khoảng 200 chữ)

0,25

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Ý nghĩa của lòng kiên trì trong cuộc sống.

0,25

c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận:

– Xác định được các ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận, sau đây là một số gợi ý:

* Mở đoạn: Giới thiệu vấn đề nghị luận: “Nghị lực và sự kiên trì đánh bại mọi thứ.” (Benjamin Franklin). Lòng kiên trì là một trong những đức tính có ý nghĩa quan trọng trong cuộc đời mỗi người.

* Thân đoạn: Bày tỏ suy nghĩ. Có thể như sau:

+ Lòng kiên trì giúp con người rèn luyện ý chí, nghị lực, từ đó không dễ dàng bị vấp ngã trước những khó khăn, thử thách.

+ Kiên trì mỗi ngày với mục tiêu đã đặt ra làm cho con người trở nên bản lĩnh hơn, không sợ hãi hay lùi bước trước những khó khăn có thể xảy đến trong cuộc sống.

+ Người có lòng kiên trì tích góp được cho mình nhiều kinh nghiệm quý giá và sự dẻo dai, là chìa khoá dẫn đến sự thành công trong nhiều lĩnh vực.

+ Thiếu đi lòng kiên trì, con người dễ rơi vào sự chán nản, bỏ dở mọi việc giữa chừng, dễ nảy sinh tâm lí ỷ lại hay phụ thuộc vào người khác, từ đó khó thành công trong mọi việc.

+ Lựa chọn dẫn chứng để làm sáng tỏ những lí lẽ đã đưa ra:

• Loài ong vốn được biết đến với đức tính chăm chỉ, kiên trì. • Ê-đi-xơn đã thử nghiệm hơn 10.000 lần để tạo ra bóng đèn điện và không từ bỏ cho đến khi thành công.

• Câu tục ngữ “Có công mài sắt có ngày nên kim” hay câu chuyện rùa thắng thỏ trong cuộc chạy thi là những minh chứng cho vai trò của tính kiên trì.

* Kết đoạn: Khái quát lại vấn đề.

“Thiên tài được tạo nên từ 2% tài năng và 98% là sự kiên trì”. Không quan trọng bạn đi chậm bao nhiêu, miễn là bạn không dừng lại; mỗi ngày chúng ta hãy cố gắng một chút, từng chút một thì ắt một ngày cánh cửa thành công sẽ rộng mở đón chúng ta. Chúng ta hãy rèn luyện tính kiên trì, nhẫn nại mỗi ngày để từng bước chạm tay đến ước mơ của mình.

– Sắp xếp được hệ thống ý hợp lí theo đặc điểm bố cục của đoạn văn.

0,5

d. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau:

– Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.

– Trình bày rõ quan điểm và hệ thống các ý.

– Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và bằng chứng.

0,5

đ. Diễn đạt: Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn.

0,25

e. Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

0,25

a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài: Nghị luận văn học.     

0,25

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: So sánh giá trị nội dung, nghệ thuật của hai đoạn trích trong “Hai lần chết” của Thạch Lam và “Dì Hảo” của Nam Cao.

0,5

c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận của bài viết:

– Xác định được các ý chính của bài viết.

– Sắp xếp được các ý hợp lí theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận.

* Mở bài:

+ Dẫn dắt và giới thiệu tên các tác phẩm, tác giả.

+ Nêu vấn đề nghị luận: So sánh giá trị nội dung, nghệ thuật của hai đoạn trích trong “Hai lần chết” của Thạch Lam và “Dì Hảo” của Nam Cao.

* Thân bài:

- Khái quát chung:

+ Giới thiệu hai tác giả, hai tác phẩm.

+ Khái quát điểm giống và điểm khác nhau: Hai đoạn trích đã gặp nhau ở đề tài, tư tưởng chủ đề, hình tượng nhân vật cùng những nét độc đáo về nghệ thuật như ngôi kể, điểm nhìn, ngôn ngữ. Thế nhưng bên cạnh những điểm giống nhau đó, hai đoạn trích, hai tác phẩm vẫn mang những nét độc đáo riêng biệt bởi lẽ người nghệ sĩ không lặp lại người khác và không lặp lại chính mình.

- So sánh, đánh giá hai tác phẩm:

+ Luận điểm 1: Điểm giống nhau của hai đoạn trích về nội dung, nghệ thuật.

• Cả hai đoạn trích đều viết về đề tài người nông dân nghèo mà cụ thể là người phụ nữ dưới chế độ phong kiến nửa thực dân. Qua số phận cuộc đời đầy đau khổ bất hạnh của người phụ nữ, Thạch Lam và Nam Cao lên tiếng tố cáo sự bất công ngang trái của xã hội và thể hiện sự cảm thông, xót xa, thương yêu cùng niềm trân trọng ngợi ca, bênh vực những người phụ nữ trong xã hội phong kiến nửa thực dân.

• Hình tượng nhân vật trung tâm ở hai đoạn trích là Dì Hảo và Dung. Đó đều là những người phụ nữ có số phận cuộc đời bất hạnh. Từ nhỏ họ đã phải chịu cảnh thờ ơ, lạnh nhạt, thiếu thốn tình cảm của mẹ cha. Đến khi lớn lên, lấy chồng, họ đều gặp những người chồng không ra gì, đều phải lao động quần quật, chịu sự đánh đập, hành hạ.

• Điểm giống về nghệ thuật: Cả hai đoạn trích đều sử dụng ngôi kể thứ ba, có sự kết hợp giữa các điểm nhìn như điểm nhìn của người kể chuyện, điểm nhìn bên ngoài và điểm nhìn bên trong, bút pháp tả thực với cách miêu tả cụ thể, tỉ mỉ, khiến nỗi đau của người phụ nữ càng được khắc sâu, tô đậm.

+ Luận điểm 2. Điểm khác nhau của hai tác phẩm/ đoạn trích về nội dung, nghệ thuật.

• Điểm khác nhau về nội dung: Đoạn trích “Hai lần chết” khắc hoạ số phận khổ đau, bất hạnh của nhân vật Dung trước sự ghẻ lạnh của mẹ đẻ và sự cay nghiệt của mẹ chồng. Nàng bị chính mẹ đẻ gả bán cho một nhà giàu để lấy mấy trăm đồng bạc và bị mẹ chồng đối xử không khác gì kẻ ăn người ở trong nhà. Đoạn trích “Dì Hảo” khắc hoạ số phận của một người phụ nữ bất hạnh, mồ côi cha, phải sớm đi làm con ở, phải chung sống với một người chồng cờ bạc, vũ phu, không những không được yêu thương mà còn bị khinh ghét, đánh đập. Đó còn là người phụ nữ phải chịu nỗi đau mất con, nỗi đau bị bệnh tật giày vò.

• Điểm khác nhau về nghệ thuật: Đoạn trích “Hai lần chết” (Thạch Lam) có sự kết hợp giữa điểm nhìn của người kể chuyện với điểm nhìn bên ngoài, điểm nhìn bên trong cùng với ngôn ngữ, giọng điệu của người kể chuyện, của nhân vật. Nhân vật Dung được khắc hoạ qua những đoạn đối thoại với nhân vật người mẹ chồng. Vì thế, đoạn văn có sự đan cài của ngôn ngữ và giọng điệu của nhân vật người mẹ. Còn trong đoạn trích “Dì Hảo” (Nam Cao) là sự kết hợp giữa điểm nhìn người kể chuyện và điểm nhìn bên trong, cùng với ngôn ngữ nửa trực tiếp. Những câu văn còn là chính những dòng suy nghĩ, độc thoại nội tâm của nhân vật để từ đó giúp người đọc cảm nhận rõ hơn tâm trạng đau đớn, tủi cực của nhân vật dì Hảo. Bên cạnh đó, nếu nhân vật Dung được tô đậm bởi tình huống nàng trẫm mình xuống sông để tự tử thì nhân vật dì Hảo được tô đậm bởi chi tiết dì Hảo khóc.

+ Luận điểm 3. Lí giải điểm giống, khác nhau và nêu ý nghĩa

• “Hai lần chết” và “Dì Hảo” đều là hai tác phẩm tiêu biểu của văn học giai đoạn 1930 - 1945, vì thế, cả hai tác phẩm đều có chung bối cảnh đời sống xã hội.

• Nam Cao và Thạch Lam đều là những nhà văn có tấm lòng nhân đạo cao cả, đều có chung quan điểm “nghệ thuật vị nhân sinh”.

• Tuy nhiên, cả hai đều là những nhà văn lớn với phong cách nghệ thuật độc đáo. Vì thế, hai tác giả tạo được dấu ấn riêng cho mình trong cách nhìn, cách nghĩ, cách viết phải “khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những gì chưa có”.

• Chính điểm gặp gỡ và nét độc đáo trong tư tưởng chủ đề, trong nghệ thuật kể chuyện, nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật đã khẳng định giá trị tư tưởng nghệ thuật của hai đoạn trích nói riêng và hai tác phẩm nói chung. Từ đó, góp phần làm toả sáng cái tài, cái tâm của hai nhà văn, làm nên tính thống nhất, kế thừa, cùng sự phong phú đa dạng của văn học giai đoạn 1930-1945.

- Đánh giá:

+ Hai đoạn trích tuy chỉ là hai lát cắt nhỏ trong thiên truyện ngắn của Nam Cao, Thạch Lam thế nhưng đã phản ánh chân thực số phận, cuộc đời của những người phụ nữ lao động nghèo khổ dưới chế độ xã hội phong kiến đầy những bất công ngang trái, từ đó cất lên tiếng nói tố cáo những quan niệm, những định kiến cổ hủ về thân phận người phụ nữ trong xã hội, cùng sự thấu hiểu, cảm thông, trân trọng, yêu thương những người phụ nữ nhỏ bé, bất hạnh.

+ Qua hai lát cắt trong “Hai lần chết” và “Dì Hảo”, người đọc càng thêm trân trọng tấm lòng và phong cách nghệ thuật độc đáo của hai bậc thầy truyện ngắn của nền văn xuôi hiện đại Việt Nam.

* Kết bài: Khẳng định ý nghĩa của so sánh, đánh giá hai tác phẩm. Có thể nêu những ấn tượng của bản thân.

1,0

d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:

– Triển khai ít nhất được hai luận điểm để làm rõ quan điểm của cá nhân.

– Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.

– Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và bằng chứng.

Lưu ý: HS có thể trình bày suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

1,5

đ. Diễn đạt:

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản.

0,25

e. Sáng tạo:

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

0,5