ANH KHÔNG THẤY THỜI GIAN TRÔI

(Trương Đăng Dung)

Anh không thấy thời gian trôi

chỉ thấy những đám mây di chuyển

và những chiếc lá vàng không muốn lìa cây

gió rung, lá rơi còn vẫy vẫy.

 

Anh không thấy thời gian trôi

chỉ thấy những lá thư ngày một bạc màu

những cơn mưa rơi vào đêm vắng

dấu chân ta – năm tháng có còn đâu.

 

Anh không thấy thời gian trôi

chỉ thấy mùa thu vừa lạ vừa quen

những gương mặt những nụ cười mới gặp

chưa kịp thân đã thấy khác đi rồi.

 

Anh không thấy thời gian trôi

chỉ thấy lòng ngày một tha thiết với trời xanh,

sợi tóc rụng bàn tay nào giữ được

mỗi ban mai khắc khoải việc chưa thành.

 

Anh không thấy thời gian trôi

thời gian ở trong máu, không lời

ẩn mình trong khoé mắt, làn môi

trong dáng em đi nghiêng nghiêng như đang viết lên mặt đất

thành lời

về kiếp người ngắn ngủi.

(Trương Đăng Dung, Những kỷ niệm tưởng tượng, NXB Thế giới, 2011)

Xác định thể thơ và đề tài trong Anh không thấy thời gian trôi.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Cảm nhận về chủ thể trữ tình trong bài thơ.

- Hệ thống ý: Chủ thể trữ tình có những đặc điểm nổi bật sau:

+ Là người nhạy cảm với bước đi của thời gian.

+ Buồn, nuối tiếc trước sự úa tàn, mất mát khi thời gian trôi qua.

+ Yêu sự sống, tha thiết được sống được dâng hiến cho cuộc đời.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ bài thơ để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ cảm nhận, suy nghĩ về nhân vật trữ tình trong đoạn thơ.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về bài thơ.

Đoạn văn tham khảo

Chủ thể trữ tình trong bài thơ “Anh không thấy thời gian trôi” của Trương Đăng Dung hiện lên như một con người nhạy cảm, trầm lặng và đầy chiêm nghiệm về cuộc sống. Anh không cảm nhận thời gian qua những con số vô hình, mà cảm nhận nó bằng trái tim – qua những dấu hiệu rất đời thường nhưng thấm đẫm cảm xúc: “những đám mây di chuyển”, “lá vàng không muốn lìa cây”, “lá thư ngày một bạc màu”, “sợi tóc rụng bàn tay nào giữ được”. Những hình ảnh ấy vừa cụ thể, vừa gợi buồn, cho thấy một cái nhìn đầy tiếc nuối về sự phôi pha của thời gian. Chủ thể trữ tình dường như càng già đi thì lòng lại càng “tha thiết với trời xanh”, càng trân quý từng khoảnh khắc sống, càng khắc khoải với “việc chưa thành”. Đặc biệt, hình ảnh “dáng em đi nghiêng nghiêng như đang viết lên mặt đất” là một ẩn dụ sâu sắc – gợi sự mong manh, thoáng qua và hữu hạn của kiếp người. Qua đó, người đọc cảm nhận được một tâm hồn vừa tha thiết yêu đời, vừa thấm thía nỗi buồn tồn tại – một sự rung động sâu xa trước quy luật vô hình của thời gian.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích bài thơ “Anh không thấy thời gian trôi” của Trương Đăng Dung.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu về tác giả Trương Đăng Dung: nhà thơ – nhà nghiên cứu văn học, có phong cách thơ trầm lặng, chiêm nghiệm, mang chiều sâu triết lí.

- Giới thiệu khái quát bài thơ “Anh không thấy thời gian trôi”.

- Dẫn vào vấn đề nghị luận: Bài thơ thể hiện những cảm nhận tinh tế, sâu sắc và đầy nhân văn về thời gian, sự đổi thay và kiếp người hữu hạn.

* Thân bài:

a. Khổ thơ đầu: Thời gian được cảm nhận qua thiên nhiên chuyển động

- Câu thơ mở đầu lặp đi lặp lại: “Anh không thấy thời gian trôi” → khẳng định cảm thức về thời gian không theo quy ước đồng hồ mà bằng rung cảm nội tâm.

- Hình ảnh “mây di chuyển”, “lá vàng không muốn lìa cây”, “lá rơi còn vẫy vẫy”:

+ Gợi sự lặng lẽ, mong manh, tiếc nuối.

+ Lá rụng mà “còn vẫy vẫy”: sự sống vẫn cố níu kéo, như con người tiếc nuối những gì đang mất.

b. Khổ 2: Thời gian qua đi trong sự phai mờ của dấu vết

- Những hình ảnh “lá thư bạc màu”, “mưa đêm vắng”, “dấu chân ta”:

+ Gợi không gian hoài niệm, cô đơn.

+ Dấu vết của con người phai nhạt theo thời gian → biểu hiện sự vô thường của kiếp người.

c. Khổ 3: Thời gian trong những thay đổi của con người và cảm xúc

- “Mùa thu vừa lạ vừa quen”, “nụ cười chưa kịp thân đã khác”:

+ Cảm nhận sự thay đổi nhanh chóng của thế giới quanh ta.

+ Sự gắn bó không trọn vẹn, các mối quan hệ mong manh, chợt đến rồi chợt đi.

→ Thời gian làm biến đổi cả con người lẫn cảm xúc.

d. Khổ 4: Thời gian gắn liền với ý thức về sự sống và giới hạn con người

- “Tha thiết với trời xanh”, “sợi tóc rụng”, “việc chưa thành”:

+ Niềm thiết tha với sự sống khi cảm nhận rõ hơn sự trôi đi.

+ Bất lực trước thời gian – không thể níu giữ tuổi trẻ, không thể hoàn thành tất cả.

→ Nỗi trăn trở về sự hữu hạn, dở dang trong kiếp người.

e. Khổ cuối: Cảm thức triết lí về thời gian và kiếp người

- Thời gian “ở trong máu, không lời” → hiện hữu trong từng tế bào, từng xúc cảm.

- Hình ảnh “dáng em đi nghiêng nghiêng… viết lên mặt đất thành lời về kiếp người ngắn ngủi”:

+ Tình yêu là nơi thời gian hiện hình một cách rõ rệt nhất.

+ Dáng em – biểu tượng của cái đẹp, của sự sống – lại cũng là sự mơ hồ, mong manh của đời người.

→ Thời gian là bản chất của cuộc sống, là dấu hỏi của sự tồn tại.

* Kết bài:

- Khẳng định lại giá trị bài thơ:

“Anh không thấy thời gian trôi” là một bản độc thoại nội tâm sâu lắng về thời gian – cái vô hình nhưng hiện diện trong từng khoảnh khắc sống.

- Bài thơ để lại dư âm triết lí nhẹ nhàng, khiến người đọc chiêm nghiệm về giá trị của sự sống, của từng phút giây hiện tại.

Bài văn tham khảo

Trong kho tàng thơ ca hiện đại Việt Nam, Trương Đăng Dung là một gương mặt đặc biệt. Không ồn ào, không phô trương, thơ ông đi vào lòng người bằng tiếng nói trầm lặng của một tâm hồn sâu sắc, giàu chiêm nghiệm. “Anh không thấy thời gian trôi” là một thi phẩm như thế. Bài thơ là lời độc thoại nội tâm của một con người đang ngẫm suy về thời gian, về sự đổi thay và hữu hạn của kiếp người – nhẹ nhàng mà day dứt, mơ hồ mà ám ảnh.

Ngay từ khổ đầu tiên, thời gian không được nhà thơ cảm nhận bằng đơn vị đo lường, mà bằng những hình ảnh rất đời thường và gợi cảm: “những đám mây di chuyển”, “chiếc lá vàng không muốn lìa cây”. Câu thơ “gió rung, lá rơi còn vẫy vẫy” gợi nên cảm giác tiếc nuối, níu kéo – như chính con người đang ngập ngừng giữa những bước đi của thời gian. Tác giả không nhìn thấy thời gian trực tiếp, nhưng ông cảm nhận rất rõ dấu vết của nó trong từng chuyển động của thiên nhiên, cỏ cây. Đó là cách nhìn của một tâm hồn đầy rung cảm, nhạy bén với cái đẹp và cả sự phôi pha.

Ở khổ thơ thứ hai, thời gian tiếp tục được biểu hiện qua hình ảnh “lá thư bạc màu”, “cơn mưa đêm vắng”, “dấu chân ta”. Những hình ảnh ấy mang tính biểu tượng cho hoài niệm, cho quá khứ đang dần xa. Lá thư bạc màu như tình cảm đã nhạt phai, dấu chân xưa không còn nữa – tất cả đều là minh chứng cho sự lặng lẽ nhưng tàn nhẫn của thời gian. Nó không làm ồn ào, nhưng đủ sức xóa mờ tất cả.

Đến khổ ba, nhà thơ cảm nhận sự thay đổi của thời gian trong chính con người và các mối quan hệ. “Mùa thu vừa lạ vừa quen”, “gương mặt, nụ cười chưa kịp thân đã khác đi rồi” – những điều tưởng như gần gũi, gắn bó, hóa ra cũng mong manh đến ngỡ ngàng. Thời gian làm phai nhòa cả sự thân thuộc, để rồi lòng người cũng dần xa cách, không còn như xưa.

Khổ thơ thứ tư là một bước chuyển nhẹ về tâm thế. Không chỉ cảm nhận thời gian qua ngoại cảnh, nhà thơ bắt đầu đối diện với chính mình. “Lòng ngày một tha thiết với trời xanh”, “sợi tóc rụng bàn tay nào giữ được” – đó là lúc con người trở nên thiết tha hơn với cuộc sống khi cảm thấy nó đang vụt qua. Những ước mơ “chưa thành” không chỉ là nỗi tiếc nuối, mà còn là biểu hiện của khát vọng sống trọn từng khoảnh khắc.

Cao trào của bài thơ nằm ở khổ cuối. Ở đây, thời gian không còn là những gì bên ngoài, mà trở thành thứ “ở trong máu, không lời” – nó hiện hữu trong từng tế bào sống, từng khoảnh khắc tồn tại. Đặc biệt, hình ảnh “dáng em đi nghiêng nghiêng như đang viết lên mặt đất” là một ẩn dụ nghệ thuật đầy thi vị. Dáng em – hình ảnh của tình yêu, của sự sống – lại chính là minh chứng cho sự mong manh, ngắn ngủi của đời người. Những dòng thơ ấy như một lời kết nhẹ nhàng mà sâu sắc: thời gian không ở đâu xa, nó chính là bản chất của kiếp người.

Bài thơ “Anh không thấy thời gian trôi” không mang vẻ bi lụy hay bi quan, mà là lời nhắc nhở đầy nhân văn: hãy trân trọng từng phút giây đang sống, từng cảm xúc đang hiện hữu, vì thời gian – dù không lời – vẫn đang lặng lẽ trôi qua mỗi ngày. Trong sự thầm lặng ấy, bài thơ để lại dư âm sâu xa và thức tỉnh những ai đang vô tình lãng phí cuộc đời mình.