BỮA CƠM THƯỜNG TRONG BẢN NHỎ

(Chế Lan Viên)

Chim ri mách lúa vàng chín rộ
Tu hú kêu vải đỏ trùm cây
Tháng năm mười chín rồi đây
Ngày sinh nhật Bác nắng đầy tiếng chim...

Quê em nhỏ bốn bên khe suối
Người vắng qua, chim tới chim lui
Khi vui ngắm núi làm vui
Khi buồn nhặt trái sim rơi đỡ buồn
Trái mơ non quả tròn quả méo
Đời em như cỏ héo tứ mùa
Con vua thì họ làm vua
Mình con nhà khó làm mưa ngoài ngàn⁽¹⁾
Đầu mùa bới củ thay cơm
Cuối mùa nấu đọt măng nguồn thay khoai...

Từ có Bác cuộc đời chợt sáng
Bát cơm no tháng tám ngày ba
Cơm thơm ăn với cá kho
Công đức Bác Hồ, bản nhớ nghìn năm
Bác thương dân chăm ăn chăm mặc
Em đi chợ đồng bằng bán hạt sa nhân
Tháng giêng thêu áo may quần
Tháng hai trẩy hội mùa xuân hãy còn
Lớp bình dân⁽²⁾ cuối thôn em học
Người thêm khôn, đất mọc thêm hoa
Chim khôn chim múa chim ca
Bản em có Bác như nhà có trăng
Muối lên rừng tay bưng tay đặt
Bộ đội Bác lên rừng công tác, em thương
Khi xưa lên núi không đường
Giờ anh lên núi bản mường đợi anh
Ra vườn xanh hái nhành vải đỏ
Xuống ruộng vàng gặt bó luá hương
Ngày vui nấu bữa cơm thường
Thết⁽³⁾ anh cán bộ lên mường giúp dân

Tháng 5-1954

(Chế Lan Viên Thơ và đời, NXB Văn học, 2012)

(*) Nhà thơ Chế Lan Viên (1920 - 1989), quê ở Quảng Trị.

(1) Ngàn: cánh rừng già.

(2) Lớp bình dân: các lớp học xóa nạn mù chữ cho nhân dân (sau Cách mạng tháng Tám 1945).

(3) Thết: Mời ăn uống thịnh soạn để tỏ lòng quý trọng: làm cơm thết khách.

Bài thơ Bữa cơm thường trong bản nhỏ được viết theo thể thơ nào?

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Ghi lại cảm xúc về trích đoạn từ dòng thơ 13 đến dòng thơ 28 trong bài thơ "Bữa cơm thường ở trong bản nhỏ” của tác giả Chế Lan Viên.

- Hệ thống ý:

+ Cảm xúc trước sự đổi thay rõ rệt trong đời sống.

. Từ cảnh nghèo đói “bới củ thay cơm”, “nấu đọt măng thay khoai” chuyển sang cuộc sống no đủ: “bát cơm no”, “cơm thơm cá kho”.

. Cuộc sống có ý nghĩa hơn, có chợ, có hội, có áo quần, có trường học.

+ Niềm vui, lòng biết ơn và tự hào về Bác Hồ

. Tác giả thay lời người dân bản nhỏ để bày tỏ tấm lòng: “Công đức Bác Hồ, bản nhớ nghìn năm”.

. Hình ảnh “chim múa, chim ca”, “đất mọc thêm hoa” tượng trưng cho cuộc sống tràn đầy sức sống, tươi đẹp, nhờ có Bác.

+ Tình cảm chân thành, mộc mạc của người dân vùng cao

. “Bản em có Bác như nhà có trăng” – một hình ảnh ví von giản dị nhưng thấm đẫm tình cảm, gợi sự gắn bó, ấm áp.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ bài thơ để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về cấu tư bài thơ.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Trích đoạn từ dòng thơ 13 đến 28 trong bài “Bữa cơm thường trong bản nhỏ” đã để lại trong em nhiều cảm xúc sâu sắc. Từ những câu thơ chân thực, mộc mạc, em cảm nhận rõ sự thay đổi kỳ diệu trong cuộc sống của người dân miền núi từ đói khổ, thiếu thốn đến no ấm, đủ đầy nhờ ánh sáng của cách mạng và công lao to lớn của Bác Hồ. Nếu trước đây người dân phải “bới củ thay cơm”, “nấu đọt măng thay khoai” thì nay đã có “bát cơm no tháng tám ngày ba”, có “cơm thơm ăn với cá kho”. Cuộc sống không chỉ đủ ăn, đủ mặc mà còn tràn đầy niềm vui với chợ xuân, áo mới, lớp học, và cả tiếng chim ca, hoa nở. Em xúc động nhất khi đọc câu “Bản em có Bác như nhà có trăng” – hình ảnh so sánh giản dị nhưng đầy yêu thương, cho thấy tình cảm tha thiết, biết ơn của người dân đối với vị lãnh tụ vĩ đại. Đoạn thơ nhắc em phải luôn trân trọng cuộc sống hôm nay và ghi lòng tạc dạ công lao của những người đã hi sinh vì đất nước.

Là học sinh, em sẽ:

Chăm chỉ học tập, rèn luyện đạo đức tốt để trở thành người có ích cho xã hội.

Tham gia các hoạt động tình nguyện giúp đỡ cộng đồng.

Thực hiện tốt lời dạy của Bác Hồ: “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình”.

Gìn giữ và phát huy truyền thống yêu nước, tôn trọng công lao của các thế hệ đi trước.