Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về chất trữ tình của đoạn trích trong phần Đọc hiểu.

Nhân vật “tôi” luôn cảm thấy “thành phố Huế như một khu vườn thân mật của mình” vì ở đó, “tôi” có thể “tư duy cùng với hoa sen, khát vọng với hoa phượng, mơ mộng với mùi hương sâu thẳm của hoa ngọc lan ban đêm, và khi thành phố lộng lẫy trong sắc mai vàng mùa Xuân, không hiểu sao lại thấy lòng thức dậy một niềm ngưỡng mộ bao là đối với cuộc sống”.

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích đoạn trích tùy bút “Hoa trái quanh tôi” của Hoàng Phủ Ngọc Tường.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường: cây bút tùy bút tài hoa, nổi bật với lối viết trữ tình, sâu sắc, đậm chất triết lí.

- Giới thiệu đoạn trích “Hoa trái quanh tôi”: là một lát cắt độc đáo trong bức tranh văn hóa – thiên nhiên – con người Huế, thể hiện tình cảm gắn bó và cái nhìn đầy nhân văn, triết lí của tác giả.

- Dẫn dắt vào vấn đề nghị luận: Phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật trong đoạn trích.

* Thân bài:

1. Khái quát nội dung đoạn trích

- Đoạn trích là một phần của tùy bút “Hoa trái quanh tôi” viết về Huế – vùng đất giàu truyền thống văn hóa, trong đó thiên nhiên, con người và tâm hồn Huế hài hòa, gắn bó sâu sắc.

- Tác phẩm bộc lộ cái nhìn mang tính triết lí, đầy cảm xúc của Hoàng Phủ Ngọc Tường về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

2. Phân tích nội dung chính của đoạn trích

a. Mối quan hệ hài hòa giữa con người Huế và thiên nhiên

- Người Huế không “chế ngự” mà “tổ chức” thiên nhiên, coi thiên nhiên là một “kẻ có văn hóa”.

- Thiên nhiên được sống động hóa: “tư duy cùng hoa sen”, “khát vọng với hoa phượng”, “mơ mộng với hương ngọc lan” → thể hiện mối gắn bó, đồng điệu giữa tâm hồn người Huế và cảnh vật xung quanh.

b. Tình bạn giữa con người và tạo vật

- Phong tục buộc tang cho cây khi chủ vườn mất cho thấy con người và cây cối như tri kỉ.

- Quan hệ con người – thiên nhiên không chỉ mang tính cảm xúc mà còn có cội rễ triết lí sâu xa của phương Đông: con người là một phần của vũ trụ, thiên nhiên.

c. Những liên tưởng nghệ thuật và cảm hứng thẩm mỹ

- Nghệ thuật Huế gắn bó mật thiết với hình ảnh thiên nhiên (núi Ngự, chim phượng, ruộng lúa, cây cối...).

- Thiên nhiên trở thành biểu tượng cho tâm hồn, niềm tin, khát vọng và sự thăng hoa của con người.

d. Dẫn dắt triết lí sâu sắc qua lời của Mác

- Dẫn lại lời của Các Mác để nhấn mạnh: con người không thể đứng ngoài thiên nhiên, mà thuộc về thiên nhiên cả “xương, thịt, máu và trí tuệ”.

- Nhấn mạnh một tư tưởng nhân văn: sống hòa hợp với tự nhiên là con đường dẫn đến hạnh phúc bền vững.

3. Phân tích nghệ thuật đặc sắc

- Ngôn ngữ trữ tình, tinh tế: Câu văn dài, nhịp nhàng, giàu cảm xúc, đầy chất thơ.

- Liên tưởng phong phú: Núi Ngự như cô gái mơ màng, hoa phượng tượng trưng cho khát vọng...

- Triết lí sâu sắc: Gắn bó chặt chẽ giữa văn hóa, nghệ thuật và tư tưởng phương Đông.

- Chất trữ tình: Bài tùy bút không chỉ là miêu tả Huế mà là một bản tình ca dịu dàng về quê hương và thiên nhiên.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật đoạn trích: Vẻ đẹp hài hòa giữa con người – thiên nhiên – văn hóa Huế; ngôn ngữ và tư duy giàu hình tượng, chất thơ.

- Nêu cảm nhận cá nhân: Đoạn trích giúp người đọc ý thức sâu sắc hơn về mối liên hệ giữa con người và môi trường sống; đồng thời bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước và thiên nhiên.

Bài viết tham khảo

Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, Hoàng Phủ Ngọc Tường là cây bút tùy bút xuất sắc với phong cách viết giàu chất trữ tình, suy tư triết lí sâu sắc và tình cảm tha thiết với quê hương, con người, thiên nhiên. Đoạn trích “Hoa trái quanh tôi” là một trong những trang viết tiêu biểu thể hiện rõ nét tài năng ấy. Qua hình ảnh thiên nhiên và con người xứ Huế, tác giả không chỉ tái hiện vẻ đẹp của vùng đất cố đô mà còn gửi gắm những chiêm nghiệm sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và vũ trụ.

Mở đầu đoạn trích, Hoàng Phủ Ngọc Tường khẳng định sự khác biệt trong cách người Huế xây dựng đô thị: không nhằm “chế ngự” mà là “tổ chức” thiên nhiên để hòa hợp với đời sống con người. Thiên nhiên hiện ra không còn là đối tượng bị thống trị mà trở thành một “kẻ có văn hóa”, một người bạn đồng hành trong mọi khoảnh khắc sống. Chính sự đồng điệu này giúp tác giả cảm nhận được vẻ đẹp tinh tế và sâu lắng của cuộc sống: “tư duy cùng với hoa sen”, “khát vọng với hoa phượng”, “mơ mộng với mùi hương sâu thẳm của hoa ngọc lan ban đêm”. Mỗi loài hoa không chỉ là hình ảnh thị giác mà còn là biểu tượng cho trạng thái tâm hồn, là sự cộng hưởng giữa nội tâm con người và thế giới tự nhiên.

Tiếp đó, nhà văn kể về một phong tục cổ xưa của người Huế: khi người chủ vườn qua đời, những người già trong làng buộc tang cho cây quý để cây khỏi tàn lụi vì “người ta tin rằng cây cũng vui buồn cùng với con người”. Phong tục ấy tuy giản dị nhưng thể hiện một quan niệm nhân sinh thấm đẫm tinh thần phương Đông: thiên nhiên và con người không phải hai thực thể riêng biệt mà là một thể thống nhất. Tác giả đối chiếu với người phương Tây để làm nổi bật sự gắn bó đặc biệt giữa người Huế và thiên nhiên: đó là tình bạn đồng đẳng, sâu xa và đầy triết lí.

Hoàng Phủ Ngọc Tường cũng sử dụng nhiều liên tưởng nghệ thuật và hình ảnh tượng trưng giàu chất thơ. Từ cô Tấm trong truyện cổ tích sống lại trong thân cây, đến hình ảnh núi Ngự Bình như “một cô gái nằm mơ màng” hay những bài hát của Trịnh Công Sơn mang dáng dấp thiên nhiên – tất cả đều phản ánh tâm hồn Huế: mộng mơ, sâu lắng và thấm đẫm vẻ đẹp nhân văn. Những hình ảnh ấy không chỉ tạo nên chất trữ tình mà còn góp phần thể hiện cái nhìn nghệ thuật tinh tế và giàu tính thẩm mĩ của tác giả.

Cao trào của đoạn trích là khi tác giả dẫn lại lời của Các Mác: “Chúng ta không thể đối xử với thiên nhiên như kẻ xâm lược… Trái lại, chúng ta thuộc về nó…”. Đây là điểm nhấn quan trọng mang ý nghĩa triết lí nhân văn sâu sắc: con người là một phần không thể tách rời khỏi tự nhiên. Thiên nhiên không chỉ là nơi cư trú mà còn là cội nguồn của cảm xúc, trí tuệ, đạo lí và văn hóa.

Với giọng văn mượt mà, giàu chất thơ, kết hợp giữa tự sự – trữ tình – triết lí, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã xây dựng nên một bức tranh sống động về Huế, nơi thiên nhiên và con người hòa quyện trong một không gian văn hóa đặc biệt. Đoạn trích không chỉ giúp người đọc thêm yêu quý mảnh đất cố đô mà còn nhắc nhở mỗi chúng ta về ý thức giữ gìn, trân trọng thiên nhiên – điều rất cần thiết trong thời đại hiện nay.

Từ “Hoa trái quanh tôi”, ta nhận ra rằng: thiên nhiên không chỉ là nơi con người tồn tại mà còn là người bạn tinh thần giúp nuôi dưỡng tâm hồn. Cùng với hiện đại hóa, sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên cần được bảo vệ như một giá trị văn hóa bền vững và nhân bản.