I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Bà Tồ Cô

Thuở khai thiên lập địa, đất trời còn hỗn mang, thường có các vị thần khổng lồ xuất hiện giúp đỡ con người. Cả thần nam và thần nữ. Những vị thần này hay đi với nhau thành một cặp như ông Tứ Tượng – bà Nữ Oa, ông Đực –  bà Cái, ông Đùng – bà Đà v.v…. Ở vùng Tiên Du có ông Lộc Cộc – bà Tồ Cô.

Hai ông bà Lộc Cộc – Tồ Cô đều có thân hình cao lớn, đầu đội trời, vai chạm mây, chân đứng lún đá thủng đất. Mỗi bước đi của ông bà là từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác. Ông bà để lại giữa đồng ruộng, trên sườn đồi, trong ngõ làng những dấu chân khổng lồ đo vừa mười gang tay. Ở Sơn, ở Chè Dọc, ở Lim, ở Kẻ Đồng, ở Tiên Lát, ở Phật Tích… đâu đâu cũng có dấu chân ông bà. Hai ông bà Lộc Cộc – Tồ Cô có khi đi thành đôi, người nọ tiếp người kia, có khi chỉ thấy một mình ông. Có khi lại thấy một mình bà. Hai người khổng lồ nhưng tính tình thật hồn hậu tự nhiên, thoắt vui thoắt buồn như những đứa trẻ ham chơi. Lúc tức giận, hai ông bà chớp mắt sáng lóe, tiếng nói ầm ầm như trống dội, hắt hơi thành giông gió, thở mạnh thành bão táp… Khi vui, ông bà làm mưa gió tưới tắm cho cây cỏ tốt tươi.

Hai ông bà Lộc Cộc – Tồ Cô đều to lớn như thế nên đều có sức khỏe dị thường. Ông bà thường đua nhau làm các việc lớn lao như đào sông, xây núi, lấp biển. Một cái sọt đất bỏ quên cũng thành cái gò. Đắp suốt một đêm thì được quả đồi. Một vết chân duỗi ra cũng khơi thành con suối. Đào suốt một ngày thì được con sông… Nhờ ông bà dồn nước ra biển, tát khô đầm lầy mà đất đai đồng ruộng hiện ra, thành nơi cư trú làm ăn sinh sống cho con người.

Khi con người đông đúc, ông Lộc Cộc vẫn về đổ giông, đổ sấm, vung chớp, tung gió bão; bà Tồ Cô vẫn về tung những đàn hươu nai, chim chóc đến cho con người săn bắt…

Nhìn quang cảnh núi sông, đồng ruộng, cỏ cây, hoa lá bốn mùa kế tiếp nhau xanh tươi, bà Tồ Cô hài lòng lắm. Công việc tạm xong, lại đang có mang nên bà Tồ Cô nằm duỗi dài xuống bên dòng sông Đuống nghỉ ngơi. Tại đây, bà Tồ Cô đã đẻ ra một cái bọc. Từ cái bọc nở ra mười hai người con gái xinh đẹp. Các cô gái thay mẹ chia nhau đi khắp bốn phương dạy dân các nghề nghiệp, mỗi cô đều trở thành vua bà của mỗi vùng.

 ( Thu Nga, Việt Dũng, Hoàng Minh sưu tầm và biên soạn, NXB Thanh Niên)

(0,5 điểm) Xác định ngôi kể và nhân vật chính của truyện.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Lí giải hiện tượng tự nhiên:

+ Giải thích về sự hình thành núi đồi, sông suối, ruộng đồng qua dấu chân, việc làm của hai vị thần.

+ Giải thích hiện tượng mưa, gió, sấm, chớp, bão táp qua hành động của ông bà.

- Lí giải nguồn gốc con người và nghề nghiệp:

+ Bà Tồ Cô sinh ra 12 cô gái – biểu tượng cho tổ tiên các vùng miền.

+ Các cô dạy dân nghề nghiệp – thể hiện sự khai mở văn minh.

- Thể hiện khát vọng của người xưa:

+ Mong muốn chinh phục thiên nhiên, cải tạo đất đai để mưu sinh.

+ Khát vọng cuộc sống ấm no, thiên nhiên hài hòa.

+ Ước mơ về sự bảo trợ của các vị thần với cuộc sống con người.

- Thể hiện niềm tin dân gian:

+ Tin vào sức mạnh siêu nhiên.

+ Trân trọng công lao tổ tiên, thần linh tạo dựng cuộc sống.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Tình yêu thương trong cuộc sống.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài

- Dẫn dắt vấn đề: cuộc sống con người không chỉ cần vật chất mà còn rất cần tình cảm.

- Nêu vấn đề: tình yêu thương là giá trị đạo đức thiêng liêng, là chất keo gắn kết con người với nhau và làm cho cuộc sống trở nên ý nghĩa hơn.

2. Thân bài

- Giải thích khái niệm

+ Tình yêu thương: là sự quan tâm, chia sẻ, đồng cảm giữa con người với con người; là lòng nhân ái, vị tha, sẵn sàng giúp đỡ người khác.

- Vai trò của tình yêu thương trong cuộc sống

+ Giúp con người gần gũi, gắn bó với nhau hơn: Tình thương là cầu nối giữa trái tim và trái tim.

+ Lan tỏa những điều tốt đẹp: một hành động yêu thương có thể truyền cảm hứng, làm dịu đi nỗi đau, thắp sáng hy vọng.

+ Giúp con người sống tích cực, biết sẻ chia, sống có trách nhiệm hơn.

+ Xây dựng xã hội nhân văn, giàu tình người.

+ Đối với bản thân: khi yêu thương người khác, ta cũng nhận lại sự bình an, hạnh phúc.

- Biểu hiện của tình yêu thương

+ Giúp đỡ người gặp khó khăn, hoạn nạn.

+ Biết tha thứ, bao dung với lỗi lầm của người khác.

+ Chia sẻ cảm xúc, lắng nghe, đồng cảm với người xung quanh.

+ Những hành động nhỏ như: nhường ghế, góp tiền từ thiện, an ủi người buồn…

- Phản đề

+ Trong xã hội vẫn còn tồn tại sự vô cảm, ích kỉ, thờ ơ trước nỗi đau của người khác.

+ Lên án những hành vi thiếu tình thương: bạo lực, phân biệt đối xử, vụ lợi cá nhân...

- Bài học nhận thức và hành động

+ Mỗi người cần sống yêu thương, nhân ái, học cách thấu hiểu và sẻ chia.

+ Bắt đầu từ những hành động nhỏ nhất trong gia đình, nhà trường, cộng đồng.

+ Biết cảm ơn và trân trọng tình yêu thương nhận được.

3. Kết bài

- Khẳng định lại vai trò quan trọng của tình yêu thương.

- Kêu gọi mọi người sống tử tế, nhân ái để cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.