I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Thơ viết ở biển

(Hữu Thỉnh)

Anh xa em

Trăng cũng lẻ

Mặt trời cũng lẻ

Biển vẫn cậy mình dài rộng thế

Vắng cánh buồm một chút đã cô đơn

 

Gió không phải là roi mà vách núi phải mòn

Em không phải là chiều mà nhuộm anh đến tím

Sóng chẳng đi đến đâu nếu không đưa em đến

Vì sóng đã làm anh

Nghiêng ngả

Vì em...

(Nguồn: https://baotangvanhoc.vn/)

Ghi chú:

Hữu Thỉnh (1942), tên thật là Nguyễn Hữu Thỉnh, quê ở huyện Tam Dương, Vĩnh Phúc. Năm 1963, Hữu Thỉnh tham gia quân đội và bắt đầu sáng tác thơ. Thơ Hữu Thỉnh thường có những liên tưởng độc đáo thể hiện những suy tư giàu chất nhân văn và cái nhìn mang màu sắc triết lí về cuộc sống. Ông được nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật  đợt IV, năm 2012.

Bài thơ Thơ viết ở biển là tác phẩm đã được in trong tập thơ “Thư mùa đông”, tập thơ đã đoạt giải A của Hội nhà văn Việt Nam năm 1995 và giải thơ ASEAN 1999. Bài thơ sau này đã được nhạc sĩ Phú Quang phổ nhạc thành ca khúc “Biển, nỗi nhớ và em”.

Chỉ ra dấu hiệu để nhận biết thể thơ của văn bản.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

* Giới thiệu luận điểm và nêu khái quát quan điểm của cá nhân về luận điểm.

* Triển khai luận điểm:

- Giải thích luận điểm

- Thể hiện quan điểm của người viết, có thể theo một số gợi ý sau:

+ Tôn trọng cảm xúc của cá nhân và đối phương (người khiến mình rung động), không cưỡng ép hay bắt buộc tình cảm của của đối phương.

+ Có thái độ hành xử đúng mực ở nơi công cộng, đặc biệt là trong phạm vi trường học.

+ Biết bảo vệ bản thân trước những hành vi không phù hợp của đối phương, trang bị kiến thức sức khỏe sinh sản vị thành niên.

+ Nếu bản thân chưa có rung động thì vẫn tôn trọng tình cảm của người khác, không dè bỉu hay trêu chọc những bạn học đã có rung động đầu đời.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích đánh giá nội dung, nghệ thuật.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm của cá nhân về vấn đề.

* Triển khai vấn đề nghị luận:

- Giải thích vấn đề đề nghị luận

- Thể hiện quan điểm của người viết, có thể theo một số gợi ý sau:

+ Cấu tứ bài thơ: nỗi nhớ nhung xa cách người yêu, khoảng cách làm nhân vật “tôi” xác định rõ hơn về tình cảm của mình; từ hoàn cảnh cô đơn của bản thân, nhân vật trữ tình nhìn ra sự cô đơn của vũ trụ (trăng, mặt trời), sức mạnh vô hình của tình yêu và nỗi nhớ; mong đợi được trùng phùng với “em”.

+ Hình ảnh tiêu biểu:

• Mặt trăng, mặt trời biểu tượng cho ánh sáng, là ông hoàng, bà hoàng của bầu trời nhưng luôn cô đơn, sự thật ấy vốn từ ngàn đời nhưng đến khi “anh xa em” thì anh mới nhận ra vũ trụ này cũng tràn ngập sự cô đơn; tình cảm của chủ thể trữ tình đã chi phối ánh nhìn khiến chủ thể trữ tình vỡ lẽ ra sự thật hiển nhiên ấy; mặt trời là dương, mặt trăng là âm cũng có thể hiểu tượng trưng cho sự xa cách của anh và em.

• Biển và cánh buồm: biển tự nhận mình “dài rộng” mênh mông, đầy sức mạnh nhưng khi xa cánh buồm lại thấy cô đơn, biển nhận ra mình không mạnh mẽ như mình hằng tưởng cũng giống như anh nhận ra sự quan trọng của em đối với đời mình.

• Gió – đá núi: gió vô hình tuy êm dịu miên man còn đá núi sừng sững nhưng gió khiến cho đá núi phải khuất phục, thay đổi (phải mòn); còn nỗi nhớ khôn nguôi về em khiến anh luôn đau đáu, khắc khoải, mong ngóng (màu tím tượng trưng cho sự nhớ nhung, chung thủy trong tình yêu). Điệp từ “không phải là” càng nhấn mạnh về sức mạnh của gió với núi, của em với anh.

• Sóng biển: trước biển khơi bao la chủ thể trữ tình đối thoại với lòng mình để hiểu hơn về tình cảm của bản thân, biển rộng lớn – cá nhân bé nhỏ càng tô đậm sự lẻ loi, đơn chiếc, khao khát tìm về hơi ấm của bàn tay, nhân vật trữ tình mong con sóng sẽ mang người yêu về với mình. Sóng biển còn tượng trưng cho sóng lòng, sóng tình (nghiêng ngả vì em) (Sao có tiếng sóng ở trong lòng- Thâm Tâm) (Anh xin làm sóng biếc/ Hôn mãi cát vàng em – Xuân Diệu) (Con sóng dưới lòng sâu/ Con sóng trên mặt nước/ Ôi con sóng nhớ bờ/ Ngày đêm không ngủ được- Xuân Quỳnh).

• Cấu trúc song đôi giữa dương – âm như đại diện cho anh – em. (Dương: mặt trời, biển, đá núi, anh; Âm: mặt trăng, cánh buồm, gió, em).

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.