I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Thơ viết ở biển

(Hữu Thỉnh)

Anh xa em

Trăng cũng lẻ

Mặt trời cũng lẻ

Biển vẫn cậy mình dài rộng thế

Vắng cánh buồm một chút đã cô đơn

 

Gió không phải là roi mà vách núi phải mòn

Em không phải là chiều mà nhuộm anh đến tím

Sóng chẳng đi đến đâu nếu không đưa em đến

Vì sóng đã làm anh

Nghiêng ngả

Vì em...

(Nguồn: https://baotangvanhoc.vn/)

Ghi chú:

Hữu Thỉnh (1942), tên thật là Nguyễn Hữu Thỉnh, quê ở huyện Tam Dương, Vĩnh Phúc. Năm 1963, Hữu Thỉnh tham gia quân đội và bắt đầu sáng tác thơ. Thơ Hữu Thỉnh thường có những liên tưởng độc đáo thể hiện những suy tư giàu chất nhân văn và cái nhìn mang màu sắc triết lí về cuộc sống. Ông được nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật  đợt IV, năm 2012.

Bài thơ Thơ viết ở biển là tác phẩm đã được in trong tập thơ “Thư mùa đông”, tập thơ đã đoạt giải A của Hội nhà văn Việt Nam năm 1995 và giải thơ ASEAN 1999. Bài thơ sau này đã được nhạc sĩ Phú Quang phổ nhạc thành ca khúc “Biển, nỗi nhớ và em”.

Chỉ ra dấu hiệu để nhận biết thể thơ của văn bản.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Thái độ ứng xử cần có trong tình yêu tuổi học trò.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài

- Dẫn dắt: tình yêu là một cảm xúc tự nhiên, đẹp đẽ của con người, đặc biệt trong lứa tuổi mới lớn.

- Giới thiệu vấn đề: tình yêu tuổi học trò cần được nhìn nhận đúng đắn và có thái độ ứng xử phù hợp để không ảnh hưởng tiêu cực đến học tập và tương lai.

2. Thân bài

- Giải thích khái niệm và đặc điểm:

+ Tình yêu tuổi học trò là tình cảm trong sáng, xuất phát từ sự đồng cảm, ngưỡng mộ, quý mến giữa những bạn trẻ đang ở lứa tuổi đang trưởng thành.

+ Có thể là tình bạn thân thiết, cảm mến nhau về tính cách, học lực, nhân cách,...

- Vai trò, mặt tích cực nếu có thái độ đúng:

+ Là động lực giúp mỗi người sống tích cực, học tập tốt hơn.

+ Giúp hoàn thiện bản thân, biết quan tâm, chia sẻ.

+ Là bài học đầu tiên về cảm xúc, từ đó hình thành nhân cách trưởng thành.

+ Là một kỉ niệm đẹp nếu được giữ gìn trong sáng.

- Những biểu hiện ứng xử đúng đắn trong tình yêu tuổi học trò:

+ Giữ tình cảm trong sáng, không vượt quá giới hạn đạo đức, chuẩn mực xã hội.

+ Tôn trọng bản thân và đối phương, không chiếm hữu, kiểm soát thái quá.

+ Không để tình cảm ảnh hưởng đến việc học và các mối quan hệ khác.

+ Luôn tỉnh táo, chín chắn, biết điểm dừng, không ảo tưởng hay mù quáng.

+ Biết lắng nghe lời khuyên của thầy cô, cha mẹ.

- Hậu quả nếu thiếu ứng xử đúng đắn:

+ Lơ là học tập, suy nghĩ lệch lạc, sa vào cảm xúc tiêu cực khi thất tình.

+ Ảnh hưởng đến danh dự, tương lai, các mối quan hệ xã hội.

+ Một số bạn trẻ sa vào các hành vi lệch chuẩn, gây hậu quả nghiêm trọng (bỏ học, mang thai sớm,...).

- Mở rộng và liên hệ:

+ Trong xã hội hiện đại, tình yêu không xấu nhưng cần đi kèm với trách nhiệm và sự trưởng thành.

+ Học sinh cần biết yêu đúng cách, biết nói "không" khi cần thiết, và tập trung vào mục tiêu học tập.

3. Kết bài

- Khẳng định lại quan điểm: yêu không sai, nhưng cách yêu rất quan trọng.

- Kêu gọi: tuổi học trò hãy yêu bằng sự chân thành, tỉnh táo và trưởng thành, để tình yêu trở thành động lực, không phải là rào cản.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Tình yêu sâu sắc, thủy chung: “Anh xa em / Trăng cũng lẻ / Mặt trời cũng lẻ”: liên tưởng vũ trụ cũng trở nên đơn độc như chính anh – thể hiện nỗi nhớ da diết, cô đơn khi xa người mình yêu.

- Cái tôi cá nhân nhạy cảm, lãng mạn: “Biển vẫn cậy mình dài rộng thế / Vắng cánh buồm một chút đã cô đơn”: hình ảnh biển nhân hóa mang cảm xúc của người đàn ông đang khát khao, chờ đợi.

- Tình cảm mãnh liệt, đậm chất triết lí:

+ “Gió không phải là roi mà vách núi phải mòn”: diễn tả sức mạnh âm thầm nhưng bền bỉ của tình yêu.

+ “Em không phải là chiều mà nhuộm anh đến tím”: tình yêu có sức ám ảnh, chi phối tâm hồn “anh”.

+ “Sóng chẳng đi đến đâu nếu không đưa em đến”: khẳng định rằng mọi hành trình, khát vọng của anh đều hướng về em.