Văn bản ngữ liệu

NHỮNG CHIẾC LÁ THƠM THO

Bà hay bày cho tôi cách chơi với những chiếc lá. Những con cào cào, con chim sẻ, con rết thắt bằng lá dừa. Những cái lồng đèn bằng lá cau kiểng. Hay là lá chuối, xé ra cho đều rồi trở mặt đan nong mốt, nong hai. À, bà còn chỉ tôi cách làm đầu trâu bằng lá xoài, làm cái làn xách đi hái hoa, bắt bướm bằng lá dừa nước nữa…

Những chiếc lá của bà, đã từng kì diệu hơn cả thuốc tiên khi tôi còn nhỏ. Sau này, sống một mình nơi phố thị, mỗi khi bị cảm, tôi mua ở tiệm thuốc tây vài viên thuốc xông. Nấu một nồi nước rồi cho dung dịch trong viên thuốc ấy vào nồi, hơi nóng bốc lên cũng thơm hương sả, hương lá bưởi, lá chanh, cũng vã mồ hôi, cũng thông mũi sảng khoái, rồi thôi, tôi vẫn phải uống thuốc, vẫn phải bẹp dí ở nhà hai ba bữa mới ngóc đầu dậy nổi. Những ngày như thế, tôi thèm được ở gần bà, để nhõng nhẽo, để sụt sịt, rồi bà sẽ thương mình “đứt ruột” mà đi nhanh ra sau nhà, hái bảy tám loại lá vào nấu cho tôi một nồi xông. Tôi thường tuyên bố mình hết bệnh sau khi chui ra khỏi chăn, mồ hôi nhễ nhại, ngồi quay lưng cho bà lật áo lau mồ hôi khắp người. Đôi khi tôi nghĩ, hay là nồi lá xông ngày xưa nhờ có mồ hôi của bà mà tôi nhanh hết bệnh? Còn bây giờ, tìm được người đổ mồ hôi cho mình sao mà khó quá, nên tôi bệnh hoài, nên tôi uống thuốc hoài.

[…] Những chiếc lá của bà thơm. Thơm ngọt ngào suốt hành trình tuổi thơ tôi. Thơm bâng khuâng cho đến tận bây giờ và thơm dịu dàng cho cả những ngày mai. Những chiếc lá của bà, còn thơm ở một hành trình thiên thu khác, hành trình ông tôi trở về cát bụi.

Tôi nhớ ngày đó, dường như biết trước được sự ra đi của ông, bà sai anh rể tôi ra ngoài bưng hái lá tràm khuynh diệp. Anh tôi chèo ghe dọc sông Vàm Cỏ, hái được đầy xuồng thứ lá thơm nồng ấy, chở về cho bà ba bao to, bà đổ hết chúng ra phơi trước sân nhà. Ba buổi chiều liên tục, khi trời hết nắng thì bà gom chúng lại trên một chiếc đệm bàng to. Bà im lặng làm, không sai bảo cháu con, mà dáng bà ngồi gom lá nhìn sao buồn quá. Khi ấy tôi còn nhỏ, tôi không biết bà nghĩ gì trong lòng, cũng không biết mình sắp sửa mất đi một người thân, rất thân. Tôi không biết bà phơi lá làm gì, nhưng sự tỉ mẩn, sự toàn tâm và nét u sầu của bà khiến tôi ngại ngần không dám hỏi.

Nhà tôi những ngày ấy thơm mùi khuynh diệp mà ai nấy cũng xao xác, thất thần, nhất là ba tôi và bà. Vài ngày sau thì ông tôi đi. Người ta dùng toàn bộ số lá ấy lót dưới đáy hòm, rồi phủ lên một tấm vải trắng… Ông tôi nằm trên ấy, chắc chắn êm lắm. Lúc đó tôi mới biết, bà tôi cầu mong gì cho hành trình thăm thẳm của ông. Tôi tin là ông nghe được hương tràm thơm, hương tràm thơm mùi hạnh phúc, hạnh phúc được người bạn đời của mình chăm lo ân cần như thế. Kể cả khi ông đã nhắm mắt, buông bỏ hết mọi thứ.

[…] Vậy đó, tuổi thơ tôi thơm tho và rực rỡ với bà và với những chiếc lá thần thánh. Những chiếc lá diệu kì cho đến tận hôm nay. Mỗi khi cầm chiếc lá bồ đề để ngước nhìn mặt trời, tôi thấy mình như bé lại, bé tí như hạt đậu, nằm ngoan ngoãn trong lòng tay bà chờ một ngày được nảy mầm, bật lên những chiếc lá xanh. Có bao giờ bạn cầm một chiếc lá ngắm nhìn thật kĩ, thấy trời xanh thiên thu, thấy nồng nàn từng tế bào lá úa, hay chỉ có một mình tôi, để rồi suốt một quãng đời dài thấy mình cứ loanh quanh giữa những đường gân lá.

(Trương Gia Hòa)                                                                        

Văn bản trên thuộc thể loại nào?

Ngôi kể: Ngôi thứ nhất

Tác dụng: Bổ sung cho nòng cốt câu về mặt thời gian.

Nhân vật chính học bà cách làm đồ chơi từ lá: cào cào, chim sẻ, lồng đèn, đầu trâu, làn đi hái hoa… Những chi tiết này cho thấy tuổi thơ của nhân vật giàu trí tưởng tượng, gắn bó với thiên nhiên và nhận được tình thương ấm áp, dịu dàng từ bà.

- Đồng tình vì: Đó chính là tình yêu, là kỉ niệm tuổi thơ tươi đẹp nhất của người cháu khi ở bên bà. Tình yêu và kỉ niệm ấy là những điều đẹp đẽ nhất trong quá trình trưởng thành và lớn lên của người cháu.

- Không đồng tình vì: Đó chỉ là những kỉ niệm tuổi thơ mà khi lớn lên con người ta mải miết với những lo toan cuộc sống sẽ dễ lãng quên đi quá khứ, đặc biệt là xã hội ngày càng phát triển những thiết bị hiện đại xuất hiện…

Bài học ý nghĩa nhất mà em rút ra từ câu chuyện: Ca ngợi tình cảm bà cháu khăng khít, gắn bó. Từ đó thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn của cháu đối với bà.

- Nội dung chính: ký ức tuổi thơ gắn với bà, tình yêu thương và sự chăm sóc tinh tế trong gia đình.

- Thông điệp: tình cảm gia đình và sự quan tâm chân thành là những giá trị quý báu, những hành động nhỏ nhưng chứa đựng tình yêu thương sâu sắc sẽ in dấu mãi trong ký ức.

Nhân vật chính gắn bó vì lá không chỉ là đồ chơi hay nồi xông mà còn chứa đựng tình cảm, kỷ niệm tuổi thơ và sự quan tâm ân cần của bà. Lá trở thành biểu tượng của ký ức, tuổi thơ và tình cảm gia đình, khiến nhân vật chính luôn nhớ và trân trọng.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: cảm nhận về hình ảnh những chiếc lá.

c. Hệ thống ý

- Hình ảnh những chiếc lá không chỉ đơn giản là những vật dụng quen thuộc trong đời sống mà còn mang trong mình nhiều ý nghĩa sâu sắc.

- Những chiếc lá của bà gắn liền với những trò chơi tuổi thơ như chiếc lồng đèn bằng lá cau, đầu trâu bằng lá xoài hay chiếc làn đi hái hoa. Những chiếc lá ấy còn là phương thuốc kỳ diệu trong những lần nhân vật bị ốm, là biểu tượng của sự chăm sóc, yêu thương vô bờ bến của bà dành cho cháu.

- Cảnh bà hái lá, nấu nước xông cho cháu chữa bệnh trở thành ký ức không thể nào quên trong lòng nhân vật. Mùi thơm của những chiếc lá ấy gắn bó với từng bước trưởng thành, là biểu tượng của tình cảm gia đình, là sự chăm sóc và là món quà tinh thần vô giá mà bà trao tặng.

- Những chiếc lá thơm còn in sâu trong ký ức nhân vật khi ông qua đời, là phương tiện để bà gửi gắm tình yêu thương, cầu chúc cho ông một chuyến đi bình an.

à Chính những chiếc lá thơm, dù đơn giản nhưng lại đầy ắp tình cảm, đã tạo nên những kỷ niệm đẹp đẽ, giúp nhân vật cảm nhận rõ hơn tình yêu gia đình, lòng biết ơn và sự gắn kết giữa các thế hệ.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Những chiếc lá trong truyện Những chiếc lá thơm tho của Trương Gia Hòa không chỉ là những vật dụng quen thuộc trong đời sống, mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc. Chúng gắn liền với tuổi thơ nhân vật chính qua những trò chơi đơn giản nhưng đầy sáng tạo: chiếc lồng đèn bằng lá cau, đầu trâu bằng lá xoài, hay chiếc làn đi hái hoa… Không những thế, những chiếc lá còn trở thành phương thuốc kỳ diệu mỗi khi nhân vật bị ốm, là minh chứng cho tình yêu thương, sự chăm sóc ân cần mà bà dành cho cháu. Hình ảnh bà hái lá, nấu nồi nước xông chữa bệnh, và mùi thơm thoang thoảng của lá in sâu trong ký ức nhân vật, trở thành biểu tượng cho tình cảm gia đình, sự nâng niu và quan tâm chân thành. Khi ông qua đời, những chiếc lá ấy còn là phương tiện để bà gửi gắm tình yêu thương, cầu mong chuyến đi bình an cho ông. Chính nhờ những chiếc lá đơn giản nhưng chan chứa tình cảm ấy, nhân vật chính đã lưu giữ những kỷ niệm đẹp đẽ, cảm nhận sâu sắc tình yêu gia đình, lòng biết ơn và sự gắn kết bền chặt giữa các thế hệ.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: phân tích truyện ngắn Những chiếc lá thơm tho.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề nghị luận.

- Trích dẫn ý kiến..

- Đưa ra quan điểm của bản thân phản đối ý kiến

* Thân bài:

- Nêu nội dung chính của tác phẩm: Câu chuyện kể lại những kỉ niệm với bà thời thơ ấu, tác giả đã cho thấy tình yêu của người cháu đối với bà, bà là cả bầu trời tuổi thơ của cháu, dù cháu có lớn khôn, đến nơi đầy đủ phát triển thì bà vẫn luôn ở đó với sự ân cần, chu đáo. Đó cũng là sự biết ơn của người cháu đối với bà của mình. Nhân vật “tôi” kể về những kỷ niệm với bà và những chiếc lá đa dạng về loại, màu sắc và công dụng, bà đã chỉ cho nhân vật cách làm những đồ chơi từ lá và cả làm nồi xông từ lá để chữa bệnh cho nhân vật. Các kí ức đó gắn liền với tình cảm thân thiết của nhân vật với bà và mang lại cho nhân vật những kỷ niệm đẹp về tuổi thơ.

- Nêu chủ đề của tác phẩm: Qua câu chuyện, tác phẩm ca ngợi tình cảm bà cháu khăng khít, gắn bó, ca ngợi tình cảm gia đình thiêng liêng. Những kỉ niệm tuổi ấu thơ ngọt ngào vừa là miền kí ức, lại vừa là hành trang quý giá nâng bước con người trên cuộc đời.

- Một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm:

+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua hình ảnh người bà trong quá khứ gắn liền với tuổi thơ của nhân vật tôi:

• •         Người bà với bàn tay khéo léo của mình đã bày cho nhân vật tôi cách chơi với những chiếc lá. Đó mãi mãi là những kí ức đẹp, hạnh phúc, không thể nào quên.
• •         Sự quan tâm chăm sóc của bà dành cho cháu qua những nồi lá xông mỗi khi bị ốm để rồi khi đã lớn nhân vật tôi không thể nào quên được.
• •         Bà còn mang những chiếc lá thơm với hành trình về cát bụi của ông nội. Thế là cháu lại có thêm những kí ức tươi đẹp về tình cảm của ông bà của mình. Ngay lúc ông sắp ra đi, bà đã dùng những cái lá tràm phơi khô. Bà tự tay làm tất cả, như là tình cảm giản dị mà sâu sắc bà muốn dành cho ông. Chắc khi ông ra đi cũng sẽ vui lắm, hạnh phúc vì có người bạn đời chăm lo ân cần cho mình. Nhân vật tôi ngưỡng mộ tình cảm bà dành cho ông

+ Nhan đề độc đáo giàu ý nghĩa: Nhan đề Những chiếc lá thơm tho đã cho thấy kỉ niệm của cháu khi được bà bày cách làm đồ chơi bằng những chiếc lá, kỉ niệm về những lần bị ốm với nồi thuốc lá xông và cả những kỉ niệm buồn vui cuộc đời. Văn bản nói về kỉ niệm tuổi thơ của cháu cùng câu chuyện về những chiếc lá bên bà.

+ Truyện ngắn được viết bằng ngôi thứ nhất, nhân vật tôi. Điều này giúp mạch truyện được kể một cách tự nhiên hơn, chân thực hơn. Ngôn ngữ kể chuyện giản dị mộc mạc. Cốt truyện nhẹ nhàng và đậm chất thơ. Chi tiết chân thực, gần gũi.

- Khẳng định ý nghĩa, giá trị của tác phẩm: Tác phẩm đã cho chúng ta thấy được những kỉ niệm tuổi thơ êm đẹp của nhân vật tôi với người bà thân yêu của mình. Với những kỉ niệm ngọt ngào của tuổi ấu thơ bên bà, tác phẩm đã gieo vào lòng người đọc những tình cảm thật tốt đẹp.

* Kết bài:

- Khẳng định lại quan điểm của cá nhân.

- Thông điệp gửi tới mọi người.

- Liên hệ bản thân.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Tuổi thơ là một miền kí ức ngọt ngào mà mỗi người đều trân trọng, nơi cất giữ những rung cảm đầu đời và những tình cảm trong sáng, thuần khiết. Trong tác phẩm Những chiếc lá thơm tho của Trương Gia Hòa, tuổi thơ ấy hiện lên trọn vẹn qua hình ảnh người bà và những chiếc lá nhỏ bé, tưởng chừng bình dị nhưng lại chất chứa bao tình cảm sâu sắc. Nhiều người cho rằng tuổi thơ chỉ là những tháng ngày vô tư, hồn nhiên, nhưng đọc tác phẩm, ta thấy tuổi thơ còn là nơi kết tinh tình yêu thương gia đình, là hành trang tinh thần quý giá theo nhân vật “tôi” suốt cả cuộc đời. Chính những chi tiết tưởng đơn giản lại ẩn chứa giá trị nhân văn sâu sắc, khiến người đọc không khỏi rung động.

Câu chuyện xoay quanh những kỉ niệm của nhân vật “tôi” với bà thời thơ ấu, khi bà bày cho cháu cách chơi với những chiếc lá: chiếc cào cào, chim sẻ, lồng đèn bằng lá cau, đầu trâu bằng lá xoài hay chiếc làn đi hái hoa. Mỗi trò chơi, mỗi chiếc lá đều trở thành phương tiện kết nối tình cảm giữa bà và cháu, đồng thời hình thành nên những kí ức tuổi thơ đầy sinh động. Không chỉ là trò chơi, những chiếc lá ấy còn trở thành phương thuốc kỳ diệu mỗi khi cháu ốm, bà tỉ mỉ nấu nồi nước xông, chăm sóc từng chút một, lau mồ hôi, an ủi và nhắc nhở cháu nghỉ ngơi. Sự tận tâm của bà không chỉ thể hiện qua hành động cụ thể mà còn in sâu trong tâm trí nhân vật, trở thành những kỷ niệm khó quên và là minh chứng cho tình cảm gia đình bền chặt.

Điều làm người đọc xúc động hơn cả là cách bà sử dụng những chiếc lá khi ông nội sắp ra đi. Bà nhờ anh rể hái lá tràm, phơi khô và chuẩn bị chu đáo để trải dưới hòm, cầu mong ông một chuyến đi bình an. Hình ảnh bà ngồi gom từng chiếc lá, lặng lẽ và tỉ mỉ, vừa thể hiện tình yêu thương, vừa gửi gắm nỗi trân trọng, nhắc nhở người cháu về giá trị của sự quan tâm và chăm sóc trong gia đình. Nhân vật “tôi” không chỉ ghi nhớ hành động ấy mà còn ngưỡng mộ tình cảm sâu sắc của bà, nhận ra rằng những thứ giản dị, nhỏ bé có thể mang sức mạnh tinh thần lớn lao.

Chủ đề của tác phẩm xoay quanh tình cảm bà cháu và tình cảm gia đình thiêng liêng, khắc họa những kỉ niệm tuổi thơ ngọt ngào nhưng cũng đầy ý nghĩa. Tác giả ca ngợi sự gắn bó, yêu thương, chăm sóc tận tâm, đồng thời nhấn mạnh giá trị của những hành động giản dị nhưng chan chứa tình yêu thương. Nghệ thuật của truyện được thể hiện qua việc xây dựng hình ảnh nhân vật bà: khéo léo trong việc dạy cháu, tận tâm chăm sóc khi ốm, chu đáo trong việc chuẩn bị cho ông, tất cả đều hiện lên sống động và đầy xúc cảm. Nhan đề Những chiếc lá thơm tho gợi nhớ về tuổi thơ và tình cảm gia đình, ngôi kể thứ nhất giúp mạch truyện tự nhiên, chân thực, ngôn ngữ giản dị nhưng giàu hình ảnh, cốt truyện nhẹ nhàng, đậm chất thơ, chi tiết gần gũi mà sâu sắc.

Những chiếc lá trong truyện, dù bé nhỏ nhưng là biểu tượng sống động của tuổi thơ và tình yêu thương gia đình, gợi nhắc người đọc về những kỉ niệm ngọt ngào, về sự quan tâm, sẻ chia và lòng biết ơn. Khi cầm một chiếc lá, nhân vật “tôi” như thấy mình trở về tuổi thơ, được ôm ấp, nâng niu trong vòng tay bà, và nhận ra rằng hạnh phúc không chỉ đến từ vật chất, mà từ những hành động nhỏ bé nhưng chan chứa yêu thương. Những chiếc lá ấy còn là lời nhắc nhở về giá trị của gia đình, về những tình cảm giản dị mà sâu sắc, góp phần hun đúc tâm hồn, nâng bước con người trên mọi hành trình của cuộc đời.