Văn bản ngữ liệu

CHIẾC ĐÈN ÔNG SAO

Thằng Tùng ôm khư khư chồng báo trước ngực. Nó len lỏi đi dọc đường Hàng Mã rồi xuôi theo phố Lương Văn Can. Đèn điện sáng trưng. Một thế giới của tuổi thơ ở đây. Đủ các loại đồ chơi. Những chiếc đèn lồng, đèn ông sao treo kín lối đi, xếp đầy trong thùng giấy, tràn cả xuống lòng đường.

Dòng người, dòng xe đi mua sắm quà trung thu rất đông. Thằng Tùng thẫn thờ nhìn. Có cậu bé, cô bé cũng chỉ trạc tuổi nó ngồi trên những chiếc xe máy đắt tiền bắt bố mẹ đi hết cửa hàng này sang cửa hiệu nọ để chọn mua đồ chơi. Những thứ đồ chơi cao cấp giá hàng trăm, hàng triệu đồng mà chúng vẫn chê khiến bố mẹ chúng phải chạy xe lòng vòng mãi.

Nhìn những chiếc đèn ông sao bày la liệt bên đường, thằng Tùng chỉ ước ao có được một chiếc. Nó và em Bi sẽ chơi chung. Nhất định nó sẽ nhường cho cu Bi cầm lâu hơn...

Chợt nhớ tới chồng báo còn nặng trên tay, thằng Tùng vội cất tiếng rao. Giọng nó đã khản đặc:

- Ai... báo... đây...! Báo công an, báo pháp luật, báo an ninh thủ đô... một vụ... giết... người... hai vụ... cướp... hiếp... đây...

Không ai gọi mua báo. Thằng Tùng thấy lo lắng. Báo không bán hết phải trả lại đại lý thì sẽ bị khấu trừ vào số tiền những tờ đã bán được, lời lãi chả còn là bao. "Nhưng thôi... - Nó nghĩ - ... cũng vẫn đủ tiền ăn một ngày của hai anh em nó". Mẹ nó đang ốm mệt không gánh hàng rong vào phố được, chỉ loanh quanh ở cái chợ ngoài bãi sông quét dọn, rửa bát thuê. Chắc giờ này trong gian nhà nhỏ ở chân đê mẹ và cu Bi đang mong nó về. Nó lại định cất tiếng rao thì có người gọi:

- Ê... báo! Còn "Mua và bán" không?

Một bà chủ cửa hiệu bên đường vẫy nó. Thằng Tùng mừng quýnh:

- Dạ! Còn... còn ạ!

Thằng Tùng rút tờ "Mua và bán" đưa cho bà chủ cửa hiệu. Nhận tiền xong nó vừa định bước đi thì bà ta lại bảo:

- Khênh giúp cái thùng đèn ông sao kia vào trong nhà! Hết khách rồi...

- Vâng ạ!

Thằng Tùng đáp và đặt tập báo xuống bậc cửa. Vừa bám vào cái thùng các-tông định cùng bà chủ hiệu đẩy lên nhà thì nó vội kêu lên:

- Khoan đã bà ơi! Có một chiếc đèn ông sao bị rơi ra ngoài, kéo thùng qua thì hỏng mất.

- Rơi đâu mà rơi! Cái thằng oắt con lúc nãy bố mẹ mua cho rồi lại chê đập bẹp vứt đi đấy...

- Bà cho cháu nhé!

- Mày lấy thì lấy đi! Nó bị bẹp mất một cánh rồi!

Thằng Tùng sung sướng chộp lấy chiếc đèn ông sao đang nằm lăn lóc dưới đất. Nó cẩn thận đặt chiếc đèn lên trên chồng báo rồi giúp bà chủ hiệu đưa thùng hàng vào nhà.

Cầm chiếc đèn ông sao bị bẹp một cánh trên tay thằng Tùng cứ ngắm nghía mãi. Nó tính sẽ lấy một chiếc que lùa vào bên trong chiếc đèn nắn cho cái cánh bị bẹp phồng lên như cũ. Thế là tết trung thu này hai anh em nó sẽ có một cái đèn ông sao rồi. Thằng Tùng thấy lòng mình lâng lâng. Cu Bi giờ này chắc cũng đã ngủ. Thằng Tùng chợt nảy ra một ý nghĩ. Nó sẽ giấu thật kỹ chiếc đèn ông sao, chờ đến đúng đêm trung thu mới lấy ra, chắc chắn cu Bi sẽ bị bất ngờ và thích thú lắm.

Thằng Tùng về đến nhà thì trăng đã lên cao. Ánh trăng mùa thu lấp loá trên sóng nước sông Hồng...

                                                                                  (Theo truyện ngắn Trọng Bảo)

Truyện Chiếc đèn ông sao được viết bằng ngôi kể nào? Việc chọn ngôi kể này có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội tâm nhân vật Tùng?

Tùng sống trong gia đình nghèo, mẹ ốm và phải làm thuê ngoài chợ, Tùng phải đi bán báo để kiếm tiền sinh hoạt. Hoàn cảnh này thể hiện sự vất vả, gian truân nhưng cũng tạo ra tính tự lập, chăm chỉ và tinh thần biết nghĩ cho người khác của Tùng.

Phố Hàng Mã và Lương Văn Can được mô tả sáng trưng ánh đèn, ngập tràn đồ chơi Trung thu, đặc biệt là các chiếc đèn lồng và đèn ông sao. Dòng người, xe cộ tấp nập, tạo một không khí náo nhiệt, rực rỡ, phản ánh thế giới tuổi thơ sôi động.

Việc so sánh này nêu bật sự thiếu thốn của Tùng, đồng thời làm nổi bật khát khao được một món đồ chơi bình thường nhưng ý nghĩa với Tùng. Nó cũng phản ánh khoảng cách giàu – nghèo và giá trị tinh thần của tuổi thơ.

Từ “thẫn thờ” miêu tả trạng thái ngẩn ngơ, bàng hoàng, mất hết vẻ linh hoạt. Ở đây, tâm trạng của Thằng Tùng khi nhìn những chiếc đèn ông sao, đèn lồng tràn ngập phố Hàng Mã là vừa ngạc nhiên, vừa mong ước, đồng thời có chút bâng khuâng, tiếc nuối vì hoàn cảnh nghèo khó không thể sở hữu được tất cả. Từ này giúp người đọc cảm nhận rõ sự mê hoặc, ngây ngô pha lẫn khát khao của cậu bé trước thế giới tuổi thơ đầy màu sắc.

Dấu chấm lửng thể hiện chỗ lời nói bỏ dở, hay ngập ngừng, ngắt quãng, nhấn mạnh sự do dự hoặc chuyển ý trong lời thoại của nhân vật.

Truyện nhấn mạnh rằng hạnh phúc tuổi thơ không phụ thuộc vào vật chất, mà là sự chia sẻ, yêu thương và quan tâm giữa các thành viên trong gia đình. Những giá trị giản dị cũng có thể mang đến niềm vui và ký ức sâu sắc.

Cốt truyện nhẹ nhàng, tự nhiên theo hành trình một ngày của Tùng, kết hợp các chi tiết nhỏ về phố phường, bán báo và nhặt chiếc đèn. Cốt truyện phản ánh chân thực cuộc sống và nội tâm nhân vật, tạo cảm giác gần gũi, dễ đồng cảm.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: cảm nhận về nhân vật Tùng.

c. Hệ thống ý

- Hoàn cảnh gia đình: gia đình nghèo, mẹ ốm, em Bi còn nhỏ, Tùng phải tự lo cho mình và em.

- Tính cách hồn nhiên, ngây thơ: thích đồ chơi giản dị, mê đèn ông sao, sống với tuổi thơ đầy mơ mộng.

- Tấm lòng yêu thương, sẻ chia: luôn nghĩ đến em Bi, muốn chơi chung và nhường em lâu hơn.

- Tinh thần kiên trì, tự lập: rao báo, lo tiền mua đồ chơi, tự giải quyết khó khăn.

- Ý nghĩa nhân vật: biểu tượng tuổi thơ nghèo nhưng ấm áp, giàu tình cảm, gắn bó gia đình, đầy sự hồn nhiên và trong sáng.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Nhân vật Thằng Tùng trong truyện ngắn Chiếc đèn ông sao hiện lên như một cậu bé hồn nhiên, đáng yêu và giàu tình cảm gia đình. Tùng sống trong hoàn cảnh khó khăn, mẹ phải làm việc vất vả, em Bi còn nhỏ, nhưng cậu bé luôn biết chia sẻ, quan tâm đến người thân. Qua chi tiết Tùng ôm chặt chồng báo đi dọc phố Hàng Mã, chúng ta thấy cậu vừa từng trải với cuộc sống mưu sinh, vừa khát khao có được một món đồ chơi giản dị, thể hiện sự hồn nhiên của tuổi thơ. Khi nhận được chiếc đèn ông sao bị hỏng, Tùng không chỉ vui sướng vì được sở hữu đồ chơi, mà còn suy nghĩ đến em Bi, muốn cùng em chơi và tạo niềm vui cho người thân, điều này cho thấy tấm lòng yêu thương, biết chia sẻ của cậu. Tùng còn rất tỉnh táo, cẩn thận, khi cẩn thận nhắc bà chủ giữ thùng đèn để không làm hỏng thêm. Nhân vật Tùng là hình ảnh đại diện cho tuổi thơ nghèo nhưng ấm áp, giàu tình cảm và giàu bản lĩnh nhỏ bé, khiến người đọc cảm nhận được sự gần gũi và xúc động trước những suy nghĩ, hành động của cậu.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: giá trị của tình yêu thương trong đời sống.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề nghị luận: Tình yêu thương là phẩm chất quý báu, gắn kết con người với con người.

- Nêu sự cần thiết của tình yêu thương trong đời sống: giúp con người cảm thấy hạnh phúc, sẻ chia và có động lực sống tích cực.

* Thân bài:

- Giải thích vấn đề:

+ Tình yêu thương là tình cảm tốt đẹp, xuất phát từ sự quan tâm, chia sẻ, đồng cảm với người khác.

+ Bao gồm tình thương trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và cộng đồng.

- Phân tích vai trò, giá trị của tình yêu thương:

+ Giúp con người cảm thấy ấm áp, được yêu thương và trân trọng.

+ Xây dựng môi trường sống hòa thuận, giảm bớt xung đột, căng thẳng.

+ Góp phần hình thành nhân cách, giáo dục đạo đức và lan tỏa những hành động đẹp trong xã hội.

- Biểu hiện:

+ Trong gia đình: Cha mẹ chăm sóc con cái, anh chị em giúp đỡ nhau.

+ Trong xã hội: Giúp đỡ người nghèo, ủng hộ đồng bào gặp thiên tai, động viên bạn bè khi khó khăn.

+ Trong đời sống thường ngày: Lời nói dịu dàng, hành động quan tâm, chia sẻ những niềm vui nỗi buồn.

- Cách thể hiện và lan tỏa tình yêu thương:

+ Hành động nhỏ nhưng ý nghĩa: Giúp đỡ người gặp khó khăn, nhường nhịn, tôn trọng người khác.

+ Biết lắng nghe, quan tâm và chia sẻ.

+ Lan tỏa tình yêu thương qua việc làm gương cho người khác, tham gia các hoạt động cộng đồng.

* Kết bài:

- Khẳng định lại vai trò và giá trị của tình yêu thương trong đời sống.

- Kêu gọi mỗi người biết trân trọng, nuôi dưỡng và lan tỏa tình yêu thương để xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Dưới ánh sáng nhạt nhòa của bình minh, ta thường nhận ra những giá trị bình dị nhưng vô cùng quan trọng trong cuộc sống, trong đó tình yêu thương nổi bật như một sợi dây vô hình kết nối trái tim con người với con người. Không cần phải là những cử chỉ hoành tráng hay lời nói cầu kỳ, tình yêu thương hiện hữu ngay trong những hành động quan tâm, sẻ chia hằng ngày, là nguồn động lực giúp con người bước qua khó khăn, vượt qua thử thách và cảm nhận hạnh phúc trọn vẹn hơn.

Tình yêu thương là tình cảm cao quý, xuất phát từ sự quan tâm, đồng cảm và chia sẻ với người khác. Nó không chỉ giới hạn trong phạm vi gia đình, mà còn lan tỏa tới bạn bè, đồng nghiệp, và cả cộng đồng rộng lớn. Khi một người biết yêu thương, họ không chỉ sống vì bản thân mà còn biết nghĩ cho người khác, đặt niềm vui và nỗi buồn của người xung quanh vào trái tim mình. Chính sự kết nối này tạo nên những mối quan hệ chân thành, bền vững, làm giàu thêm giá trị tinh thần của con người trong cuộc sống.

Giá trị của tình yêu thương không chỉ dừng lại ở mặt cảm xúc mà còn ảnh hưởng sâu sắc tới xã hội. Tình yêu thương giúp con người cảm thấy ấm áp, được trân trọng và sẻ chia, từ đó giảm bớt những xung đột, căng thẳng trong các mối quan hệ. Nó hình thành nên một môi trường sống hòa thuận, nơi mọi người cùng nhau giúp đỡ, hỗ trợ nhau vượt qua khó khăn. Đồng thời, tình yêu thương góp phần nuôi dưỡng nhân cách, giáo dục đạo đức, lan tỏa những hành động đẹp, làm xã hội trở nên nhân văn và gắn kết hơn.

Biểu hiện của tình yêu thương trong đời sống hằng ngày rất đa dạng. Trong gia đình, đó là sự chăm sóc của cha mẹ dành cho con cái, là những hành động quan tâm, giúp đỡ anh chị em lẫn nhau. Trong xã hội, tình yêu thương hiện lên qua việc giúp đỡ người nghèo, ủng hộ đồng bào gặp thiên tai, động viên bạn bè lúc khó khăn. Ngay cả những hành động nhỏ bé thường nhật như lời nói dịu dàng, sự quan tâm, chia sẻ niềm vui hay nỗi buồn cũng thể hiện rõ nét tình cảm này. Mỗi cử chỉ tưởng chừng đơn giản nhưng đều mang sức mạnh gắn kết và làm dịu những nỗi niềm của con người.

Mỗi người đều có thể thể hiện và lan tỏa tình yêu thương bằng những việc làm thiết thực. Một hành động nhỏ nhưng ý nghĩa như nhường nhịn, tôn trọng người khác hay giúp đỡ những người gặp khó khăn đều là biểu hiện của tình cảm chân thành. Biết lắng nghe, quan tâm và chia sẻ với mọi người xung quanh cũng là cách gieo hạt mầm yêu thương. Tham gia các hoạt động cộng đồng, làm gương cho người khác, hay đơn giản là dành thời gian quan tâm tới những người xung quanh đều góp phần lan tỏa tình yêu thương, biến xã hội thành một nơi nhân văn và ấm áp hơn.

Tình yêu thương là nguồn năng lượng vô hình nhưng mạnh mẽ, dẫn dắt con người sống đẹp, sống ý nghĩa và tạo dựng những mối quan hệ bền vững. Khi mỗi người biết trân trọng, nuôi dưỡng và lan tỏa tình cảm ấy, cuộc sống trở nên tươi sáng hơn, hạnh phúc hơn và con người thêm gần gũi với nhau. Chính từ những hành động, suy nghĩ giản dị mà đầy chân thành ấy, tình yêu thương sẽ không ngừng lan tỏa, tạo nên một thế giới tràn đầy nhân văn và niềm tin.