Văn bản ngữ liệu

TỔ QUỐC NHÌN TỪ BIỂN

(1) Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển

Có một phần máu thịt ở Hoàng Sa

Ngàn năm trước con theo cha xuống biển

Mẹ lên rừng thương nhớ mãi Trường Sa

 

(2) Đất Tổ quốc khi chập chờn bóng giặc

Các con nằm thao thức phía Trường Sơn

Biển Tổ quốc chưa một ngày yên ả

Biển cần lao như áo mẹ bạc sờn

 

(3) Nếu Tổ quốc hôm nay nhìn từ biển

Mẹ Âu Cơ hẳn không thể yên lòng

Sóng lớp lớp đè lên thềm lục địa

Trong hồn người có ngọn sóng nào không?

(Theo http://vanhay.edu.vn/ Tổ quốc nhìn từ biển – Nguyễn Việt Chiến)

Xác định thể thơ của đoạn thơ trên.

- “Chập chờn” gợi cảm giác bất ổn, lay động, thể hiện nỗi lo lắng, bão giông của Tổ quốc trước hiểm nguy.

- “Thao thức” diễn tả trạng thái không ngủ được, trăn trở, lo nghĩ, thể hiện sự vất vả, hy sinh và tinh thần canh giữ Tổ quốc của con người.

à Cả hai từ láy góp phần làm nổi bật cảm xúc trăn trở, căng thẳng và yêu thương Tổ quốc của tác giả.

- Biểu tượng của Tổ quốc: ngọn sóng tượng trưng cho biển đảo, sự bao la và thiêng liêng của đất nước.

- Biểu tượng cho tình yêu và trách nhiệm của con người với Tổ quốc: mỗi người đều mang trong lòng những “ngọn sóng” trăn trở, lo lắng, nhắc nhở về nhiệm vụ bảo vệ đất nước.

- Biểu tượng cảm xúc, tinh thần: thể hiện sự dâng trào, mãnh liệt của lòng yêu nước, tinh thần bất khuất và tình cảm gắn bó với biển đảo quê hương.

à Hình ảnh “ngọn sóng” kết hợp với nhịp điệu mạnh mẽ gợi cảm giác vừa hùng tráng, vừa xúc động, làm nổi bật tình yêu Tổ quốc sâu sắc và trăn trở của con người trước biển đảo.

- Lo lắng, trăn trở: trước bão giông, hiểm nguy, nhân vật quan tâm tới Tổ quốc và những người con nơi biển đảo, Trường Sơn.

- Yêu thương, gắn bó sâu sắc với đất nước: thể hiện qua hình ảnh máu thịt ở Hoàng Sa, mẹ Âu Cơ không yên lòng, “ngọn sóng” trong hồn người.

- Tự hào và trách nhiệm: cảm xúc vừa nhắc nhở, vừa khơi dậy tinh thần canh giữ Tổ quốc, gợi lòng kiên cường của con người.

- Tha thiết và hùng tráng: kết hợp với nhịp điệu mạnh mẽ, từ láy, hình ảnh thơ sinh động, tạo cảm giác vừa xúc động, vừa hào hùng.

à Nhân vật trữ tình trong đoạn thơ vừa bộc lộ tình yêu quê hương tha thiết, vừa trăn trở, nhắc nhở về trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc, làm người đọc đồng cảm và xúc động.

- Khẳng định chủ quyền của đất nước, tác giả gợi nhắc về truyền thuyết Lạc Long Quân và Âu Cơ chia con lên rừng, xuống biển mà làm nên hình hài đất nước.

- Theo tác giả: Chúng ta là con dân của đất Việt, ông cha ta từ ngàn năm trước đã lên rừng, đã xuống biển để khai phá, dựng xây non nước này. Và, biển – đảo ấy là một phần gia tài nghèo khó mà ông cha ta tự ngàn xưa đã không tiếc máu xương, công sức để giữ gìn, để truyền đời lại cho cháu con hôm nay. Việc gợi lại truyền thuyết là sự gợi nhắc về cội nguồn dân tộc; nhắc nhở về sự toàn vẹn và chủ quyền thiêng liêng của đất nước, hơn nữa nhằm khơi dậy trong mỗi chúng ta niềm tự hào dân tộc ý thức đấu tranh.

- Biện pháp tu từ:

+ Điệp từ: “Nếu, Tổ quốc, biển”.

+ Điệp cấu trúc: Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển/ Nếu Tổ quốc hôm nay nhìn từ biển.

- Tác dụng: làm cho nhịp thơ sôi trào, thể hiện nỗi trăn trở niềm đau đáu khi nhớ về Tổ quốc.

- Ý nghĩa của mỗi từ “sóng” trong hai câu thơ cuối:

+ Sóng (1): những hiểm họa đe dọa nền an ninh, chủ quyền, hòa bình của đất nước.

+ Sóng (2): lòng yêu nước, ý thức về chủ quyền của đất nước và tinh thần sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc.

- Hình ảnh “biển Tổ quốc chưa một ngày yên ả” gợi cảm giác bão giông, sóng gió liên tục, tượng trưng cho những khó khăn, thử thách mà đất nước phải trải qua.

- “Biển cần lao như áo mẹ bạc sờn” là phép so sánh, nhân hóa, thể hiện sự nhọc nhằn, hy sinh của biển cả như tấm áo mẹ cũ kỹ, bạc màu, gợi lòng trân trọng và cảm thông.

à Câu thơ vừa bộc lộ tình yêu quê hương, vừa nhấn mạnh trách nhiệm bảo vệ đất nước, biển đảo.

- Tình yêu Tổ quốc luôn gắn liền với trách nhiệm và sự hy sinh.

- Mỗi người đều mang trong lòng nỗi lo, sự trăn trở về đất nước, đặc biệt là biển đảo quê hương.

- Bài thơ nhắc nhở con người biết trân trọng, bảo vệ Tổ quốc, đồng thời thể hiện sự gắn kết giữa các thế hệ qua niềm tự hào, tình yêu quê hương và tinh thần bất khuất.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: cảm nhận đoạn thơ thứ 3.

c. Hệ thống ý

- Giải thích – phân tích:

+ “Nếu Tổ quốc hôm nay nhìn từ biển”: hình ảnh tượng trưng, gợi lên biển đảo và sự bao la của Tổ quốc.

+ “Mẹ Âu Cơ hẳn không thể yên lòng”: nhân hóa, thể hiện nỗi lo lắng, trăn trở của thế hệ cha ông và biểu tượng tinh thần dân tộc.

+ “Sóng lớp lớp đè lên thềm lục địa”: miêu tả thực tế biển đảo bị bão giông, nhấn mạnh sự nguy hiểm và khó khăn của đất nước.

+ “Trong hồn người có ngọn sóng nào không?”: hỏi tu từ, nhắc nhở mỗi người phải có tinh thần yêu nước, trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc.

- Cảm nhận – bình luận:

+ Khổ thơ gợi cảm xúc hùng tráng, tha thiết, vừa lo lắng vừa tự hào về biển đảo quê hương.

+ Thể hiện trách nhiệm và tình yêu quê hương sâu sắc, đồng thời khơi dậy tinh thần bảo vệ Tổ quốc trong mỗi người.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Khổ thơ:

“Nếu Tổ quốc hôm nay nhìn từ biển

Mẹ Âu Cơ hẳn không thể yên lòng

Sóng lớp lớp đè lên thềm lục địa

Trong hồn người có ngọn sóng nào không?”

thể hiện tình yêu Tổ quốc sâu sắc và nỗi trăn trở về biển đảo quê hương. Hình ảnh “Tổ quốc nhìn từ biển” vừa thiêng liêng, vừa bao la, gợi nhắc về những mảnh đất, hòn đảo đang được con người canh giữ ngày đêm. Nhân vật trữ tình nhân hóa Mẹ Âu Cơ, khiến nỗi lo lắng, trắc ẩn trở nên sống động, gợi cảm giác thân thuộc nhưng cũng trang nghiêm. “Sóng lớp lớp đè lên thềm lục địa” không chỉ miêu tả bão giông ngoài biển, mà còn tượng trưng cho thử thách, gian lao mà đất nước phải trải qua. Câu hỏi tu từ “Trong hồn người có ngọn sóng nào không?” như một lời nhắc nhở mỗi người phải có tinh thần yêu nước, trách nhiệm và lòng dâng hiến cho Tổ quốc. Khổ thơ vừa hùng tráng, vừa tha thiết, khiến người đọc đồng cảm, tự hào và trăn trở, nhận ra rằng tình yêu Tổ quốc không chỉ là cảm xúc mà còn là ngọn sóng sục sôi trong trái tim mỗi con người Việt Nam.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: trách nhiệm của thế hệ trẻ hiện nay đối với việc giữ gìn chủ quyền biển đảo.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề: Biển đảo Việt Nam là phần lãnh thổ thiêng liêng, gắn liền với lịch sử, văn hóa và sinh tồn của đất nước.

- Nêu vai trò quan trọng của thế hệ trẻ: vừa là người thừa hưởng, vừa là người bảo vệ chủ quyền biển đảo.

* Thân bài:

- Giải thích vấn đề:

+ Trách nhiệm giữ gìn chủ quyền biển đảo là gì: bảo vệ lãnh thổ, vùng biển, tài nguyên, và uy tín của quốc gia.

+ Thế hệ trẻ hiện nay cần nhận thức sâu sắc về giá trị thiêng liêng của biển đảo.

- Phân tích, chứng minh:

+ Học tập lịch sử và văn hóa dân tộc: hiểu về Hoàng Sa, Trường Sa và những hy sinh bảo vệ biển đảo.

+ Nâng cao tri thức, kiến thức pháp luật và kỹ năng ngoại giao, quốc phòng để góp phần bảo vệ biển đảo trong thời bình.

+ Tham gia các hoạt động tuyên truyền, nghiên cứu khoa học, sáng tạo công nghệ liên quan đến biển đảo.

+ Gương mẫu trong lối sống: yêu nước, đoàn kết, có ý thức bảo vệ môi trường biển và tài nguyên biển.

- Bàn luận – liên hệ thực tiễn:

+ Trách nhiệm của thế hệ trẻ không chỉ là nhận thức, mà còn là hành động cụ thể: tham gia phong trào bảo vệ môi trường, chiến dịch truyền thông biển đảo, hoặc học tập, nghiên cứu để góp phần bảo vệ chủ quyền.

+ Liên hệ những tấm gương thanh niên yêu nước, kiên cường bảo vệ chủ quyền biển đảo.

* Kết bài:

- Khẳng định lại trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc bảo vệ biển đảo.

- Kêu gọi bản thân và các bạn trẻ: cần có ý thức, tri thức và hành động cụ thể để giữ gìn chủ quyền biển đảo, bảo vệ Tổ quốc hôm nay và mai sau.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Biển đảo Việt Nam không chỉ là một phần lãnh thổ thiêng liêng, mà còn gắn liền với lịch sử, văn hóa và sinh tồn của dân tộc. Giữ gìn chủ quyền biển đảo là trách nhiệm của toàn dân, trong đó thế hệ trẻ hiện nay đóng vai trò quan trọng. Chúng ta không chỉ là những người thừa hưởng, mà còn là những người bảo vệ, góp phần đảm bảo an ninh và sự phát triển bền vững của đất nước.

Trách nhiệm giữ gìn chủ quyền biển đảo của thế hệ trẻ bao gồm nhận thức, học tập và hành động. Trước hết, mỗi người trẻ cần hiểu rõ giá trị thiêng liêng của biển đảo, nắm vững lịch sử Hoàng Sa, Trường Sa và những hy sinh của các thế hệ cha anh. Nhận thức đúng đắn sẽ giúp thế hệ trẻ tự hào và quyết tâm bảo vệ chủ quyền quốc gia. Thứ hai, tri thức và kỹ năng là vũ khí trong thời bình. Học tập tốt, nghiên cứu khoa học, tìm hiểu luật pháp, ngoại giao và công nghệ biển sẽ giúp chúng ta góp phần bảo vệ biển đảo một cách thông minh và hiệu quả.

Hành động cụ thể cũng rất quan trọng. Thế hệ trẻ có thể tham gia các hoạt động tuyên truyền, nghiên cứu khoa học, phong trào bảo vệ môi trường biển và phát triển bền vững tài nguyên biển. Đồng thời, gương mẫu trong lối sống, yêu nước, đoàn kết và có ý thức trách nhiệm với cộng đồng là cách thể hiện tình yêu quê hương gần gũi nhất. Nhiều tấm gương thanh niên đã dấn thân trong các dự án nghiên cứu biển đảo, trong hoạt động bảo vệ môi trường, hay góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về chủ quyền biển đảo, là minh chứng sống động cho trách nhiệm của thế hệ trẻ.

Chúng ta có quyền tự hào nhưng đồng thời cũng phải nhận thức rằng bảo vệ biển đảo là nhiệm vụ lâu dài, đòi hỏi ý thức, tri thức và hành động liên tục. Mỗi thanh niên hôm nay cần khẳng định tinh thần yêu nước qua việc học tập tốt, rèn luyện bản thân và tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ biển đảo. Chỉ khi mỗi người trẻ nhận thức sâu sắc và hành động cụ thể, chủ quyền biển đảo mới thực sự được bảo vệ vững chắc.

Thế hệ trẻ hôm nay chính là người giữ ngọn lửa yêu nước và bảo vệ chủ quyền biển đảo cho mai sau. Việc giữ gìn biển đảo không chỉ là nghĩa vụ mà còn là niềm tự hào, là cách thể hiện tình yêu Tổ quốc thiết thực nhất. Mỗi chúng ta cần sống có trách nhiệm, trân trọng và góp sức để đất nước mãi bình yên và vững mạnh.