Văn bản ngữ liệu

MỘT TRÍ KHÔN HƠN TRĂM TRÍ KHÔN

Gà Rừng và Chồn là đôi bạn thân nhưng Chồn vẫn ngầm coi thường bạn. Một hôm, Chồn hỏi Gà Rừng:

- Cậu có bao nhiêu trí khôn?

- Mình chỉ có một thôi.

- Ít thế sao? Mình thì có hàng trăm.

Một buổi sáng, đôi bạn dạo chơi trên cánh đồng. Chợt thấy một người thợ săn, chúng cuống quýt nấp vào một cái hang. Nhưng người thợ săn đã thấy dấu chân chúng. Ông reo lên: "Có mà trốn đằng trời!" Nói rồi, ông lấy gậy thọc vào hang. 

Gà Rừng thấy nguy quá, bảo Chồn:

- Cậu có trăm trí khôn, nghĩ kế gì đi!

Chồn buồn bã:

- Lúc này, trong đầu mình chẳng còn một trí khôn nào cả.

Đắn đo một lúc, Gà Rừng nghĩ ra một mẹo, ghé tai Chồn:

- Mình sẽ làm như thế, còn cậu cứ thế nhé!

Mọi chuyện xảy ra đúng như Gà Rừng đoán. Người thợ săn lôi Gà Rừng ra, thấy cứng đờ, tưởng Gà Rừng đã chết. Ông ta quẳng nó xuống đám cỏ, rồi thọc gậy vào hang bắt Chồn. Thình lình, Gà Rừng vùng chạy. Người thợ săn đuổi theo. Chỉ chờ thế, Chồn vọt ra, chạy biến vào rừng.

Hôm sau, đôi bạn gặp lại nhau. Chồn bảo Gà Rừng:

- Một trí khôn của cậu còn hơn cả trăm trí khôn của mình.

 (Nguồn sưu tầm)

Truyện Một trí khôn hơn trăm trí khôn thuộc thể loại gì?

Ngôi kể: Ngôi thứ ba. Giúp người kể giữ được sự khách quan, dễ dàng miêu tả hành động và lời thoại của các nhân vật.

- Gà Rừng: thông minh, bình tĩnh, nhanh trí.

- Chồn: khoe khoang, kiêu ngạo, bất lực khi gặp nguy hiểm.

- Người thợ săn: tạo tình huống thử thách.

Gà Rừng giả chết để đánh lừa thợ săn, chờ cơ hội thoát thân và cứu được cả Chồn.

Vì Chồn chỉ nói khoác, thực chất không có trí khôn thật sự, nên khi rơi vào tình huống nguy cấp thì hoảng loạn, bất lực.

Chi tiết người thợ săn góp phần làm nổi bật ý nghĩa truyện như thế nào?

Lời thú nhận cho thấy Chồn nhận ra sự giả dối của mình và khẳng định trí khôn thực chất, có thể ứng dụng vào đời sống mới là đáng quý.

Là sự hiểu biết, kĩ năng sống, khả năng ứng xử linh hoạt và sáng suốt để giải quyết vấn đề, chứ không phải lời khoe khoang hay tri thức sáo rỗng.

Không nên khoe khoang, tự mãn mà cần rèn luyện thực lực, học hỏi sự khôn ngoan và bình tĩnh từ người khác.

Trong cuộc sống, giá trị thực chất quan trọng hơn lời khoe khoang rỗng tuếch; trí khôn thật sự, dù chỉ một, vẫn đáng quý hơn hàng trăm “trí khôn” giả dối.

Gợi ý:

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

- Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

- Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

b. Xác định đúng yêu cầu của đoạn văn: trình bày suy nghĩ bài học rút ra từ câu chuyện Một trí khôn hơn trăm trí khôn.

c. Hệ thống ý

- Gà Rừng chỉ có một trí khôn nhưng biết vận dụng đúng lúc để thoát nạn, còn Chồn khoe khoang có trăm trí khôn nhưng khi gặp nguy hiểm lại không làm được gì.

- Bài học rút ra: Trong cuộc sống, giá trị thực chất quan trọng hơn lời khoe khoang; sự thông minh thực tế, biết bình tĩnh xử lí tình huống mới đem lại thành công.

- Liên hệ bản thân: Người học sinh cần rèn luyện kiến thức, kỹ năng sống, biết khiêm tốn, tránh phô trương, học cách vận dụng trí tuệ để giải quyết vấn đề trong học tập và cuộc sống.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chỉnh, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Bố cục rõ ràng, lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

Đoạn văn tham khảo

Dựa vào câu chuyện Một trí khôn hơn trăm trí khôn, ta rút ra một bài học ý nghĩa. Trong truyện, Gà Rừng tuy chỉ có một trí khôn nhưng biết suy nghĩ, vận dụng linh hoạt để thoát khỏi người thợ săn, còn Chồn dù tự nhận có trăm trí khôn nhưng khi gặp nguy hiểm lại lúng túng, chẳng nghĩ ra được cách gì. Điều đó cho thấy, trong cuộc sống, trí tuệ thực sự không nằm ở số lượng những điều ta khoe khoang mà ở khả năng áp dụng hiệu quả trong tình huống cụ thể. Con người không cần khoác lác hay phô trương, mà cần rèn luyện sự bình tĩnh, sáng suốt và khéo léo khi xử lí khó khăn. Bài học ấy đặc biệt quan trọng với học sinh: thay vì chỉ nói suông, chúng ta phải chăm chỉ học tập, trau dồi kỹ năng và biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Chỉ có sự nỗ lực thật sự và thái độ khiêm tốn mới giúp ta vững vàng, vượt qua thử thách. Vì vậy, mỗi người hãy học cách sống thiết thực, “một trí khôn đúng lúc” còn giá trị hơn trăm lời khoe khoang vô nghĩa.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: đức hy sinh.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài

- Giới thiệu vấn đề: Trong cuộc sống, mỗi con người đều cần có tình yêu thương. Một trong những biểu hiện cao đẹp nhất của tình yêu thương chính là đức hy sinh.

- Khẳng định ý nghĩa: Đức hy sinh là một phẩm chất đáng quý, giúp xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.

* Thân bài

- Giải thích khái niệm:

+ Hy sinh là sự sẵn sàng từ bỏ lợi ích cá nhân, thậm chí cả sự an toàn hay hạnh phúc riêng để đem lại niềm vui, sự bình yên cho người khác.

+ Đức hy sinh thể hiện tấm lòng vị tha, biết đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cá nhân.

- Biểu hiện trong cuộc sống:

+ Cha mẹ hy sinh công sức, tuổi trẻ để nuôi dưỡng, chăm lo cho con cái.

+ Thầy cô hy sinh thời gian, tâm huyết để dạy dỗ học sinh.

+ Những chiến sĩ, bác sĩ, tình nguyện viên… hy sinh vì sự bình yên và hạnh phúc của cộng đồng.

+ Trong đời thường, mỗi người biết sẻ chia, giúp đỡ bạn bè, hàng xóm, hay hy sinh chút lợi ích nhỏ để xây dựng tình cảm lớn.

- Ý nghĩa của đức hy sinh:

+ Tạo nên sức mạnh gắn kết cộng đồng.

+ Góp phần xây dựng xã hội nhân văn, giàu tình thương.

+ Giúp bản thân trở nên cao thượng, được mọi người yêu quý, kính trọng.

- Phê phán:

+ Phê phán lối sống ích kỷ, chỉ biết nghĩ cho bản thân, thờ ơ với người khác.

+ Những kẻ lợi dụng lòng tốt của người khác để trục lợi cũng đáng bị lên án.

- Bài học nhận thức và hành động:

+ Đức hy sinh không phải là điều xa vời, mà hiện hữu trong cuộc sống hằng ngày.

+ Biết quan tâm, sẻ chia, sẵn sàng hy sinh những điều nhỏ bé của bản thân để đem lại niềm vui, hạnh phúc cho người khác.

* Kết bài

- Khẳng định lại vai trò, ý nghĩa cao đẹp của đức hy sinh trong cuộc sống.

- Liên hệ bản thân: Là học sinh, em sẽ cố gắng sống yêu thương, biết nhường nhịn, sẻ chia và hy sinh để xây dựng những mối quan hệ tốt đẹp, góp phần làm cuộc sống ngày càng giàu nhân ái.

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Trong cuộc sống, tình yêu thương luôn là sợi dây gắn kết con người với nhau. Một trong những biểu hiện cao đẹp nhất của tình yêu thương chính là đức hy sinh – sẵn sàng từ bỏ lợi ích riêng để đem lại niềm vui, sự bình yên cho người khác. Đức hy sinh là một phẩm chất quý báu, làm cho cuộc đời trở nên ấm áp và giàu ý nghĩa hơn.

Hy sinh có thể hiểu là sự chấp nhận mất mát hay thiệt thòi của bản thân vì lợi ích chung hoặc vì hạnh phúc của người khác. Đó có thể là sự nhường nhịn những điều nhỏ bé trong đời thường, cũng có thể là sự dũng cảm chấp nhận hiểm nguy để bảo vệ cộng đồng. Đức hy sinh là minh chứng của một trái tim nhân hậu, biết sống vì người khác.

Trong cuộc sống, đức hy sinh hiện diện ở nhiều nơi. Cha mẹ hy sinh công sức, tuổi trẻ và niềm vui riêng để nuôi dạy con cái trưởng thành. Thầy cô lặng lẽ hy sinh thời gian, tâm huyết cho sự nghiệp trồng người. Những chiến sĩ, bác sĩ, tình nguyện viên đã không ngại gian khổ, hiểm nguy để bảo vệ sự bình yên, sức khỏe của nhân dân. Thậm chí, trong đời thường, mỗi hành động nhỏ như nhường ghế cho người già, giúp đỡ bạn bè, hay san sẻ công việc với người thân cũng là biểu hiện giản dị của đức hy sinh.

Đức hy sinh đem lại nhiều giá trị to lớn. Nó giúp con người gần gũi, gắn bó và biết trân trọng nhau hơn. Một xã hội có nhiều người sẵn sàng hy sinh sẽ trở nên nhân văn, tốt đẹp và giàu tình thương. Hơn nữa, đức hy sinh cũng làm cho bản thân mỗi người trở nên cao thượng, được người khác yêu mến và kính trọng. Ngược lại, những ai sống ích kỷ, chỉ biết đến lợi ích riêng, thờ ơ trước khó khăn của người khác sẽ khiến cuộc sống trở nên lạnh lẽo, vô nghĩa.

Mỗi chúng ta cần nhận thức rằng đức hy sinh không phải điều gì quá xa vời, mà có thể bắt đầu từ những hành động nhỏ trong đời sống hằng ngày. Hãy biết sẻ chia, biết nhường nhịn và sẵn sàng hi sinh một chút lợi ích cá nhân để mang lại hạnh phúc cho những người xung quanh. Đó chính là cách để ta sống ý nghĩa và để cuộc đời thêm phần tươi đẹp.

Đức hy sinh là biểu hiện của tình yêu thương, là thước đo vẻ đẹp tâm hồn và cũng là động lực để xã hội tiến bộ, nhân văn hơn. Với học sinh, đức hy sinh có thể bắt đầu từ việc chia sẻ khó khăn cùng bạn bè, chăm ngoan để cha mẹ bớt nhọc nhằn, hay nỗ lực học tập để cống hiến mai sau. Mỗi hy sinh dù lớn hay nhỏ đều góp phần làm cho cuộc đời thêm đẹp đẽ và ý nghĩa.