I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Người có tính khiêm tốn thường hay tự cho mình là kém, còn phải phấn đấu thêm, trau dồi thêm, cần được trao đổi, học hỏi nhiều thêm nữa. Người có tính khiêm tốn không bao giờ chịu chấp nhận sự thành công của cá nhân mình trong hoàn cảnh hiện tại, lúc nào cũng cho sự thành công của mình là tầm thường, không đáng kể, luôn luôn tìm cách để học hỏi thêm nữa.

Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thế? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu tranh bất tận, mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là những giọt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la. Sự hiểu biết của mỗi cá nhân không thể đem so sánh với mọi người cùng chung sống với mình. Vì thế, dù tài năng đến đâu cũng luôn luôn phải học thêm, học mãi mãi.

Tóm lại, con người khiêm tốn là con người hoàn toàn biết mình, hiểu người, không tự mình đề cao vai trò, ca tụng chiến công của cá nhân mình cũng như không bao giờ chấp nhận một ý thức chịu thua mang nhiều mặc cảm tự ti đối với mọi người.

Khiêm tốn là một điều không thể thiếu cho những ai muốn thành công trên đường đời.

    (Trích Tinh hoa xử thế, Lâm Ngữ Đường, Ngữ văn 7, tập 2,

 NXB Giáo dục, 2015, tr.70 – 71)

(0,5 điểm) Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên?

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích, đánh giá đoạn trích trong bài thơ “Quê hương” của tác giả Nguyễn Đình Huân.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài

Giới thiệu tác giả và tác phẩm:

- Nguyễn Đình Huân, một nhà thơ nổi tiếng với các tác phẩm mang đậm tình cảm quê hương và gia đình.

- "Quê Hương", một bài thơ tiêu biểu thể hiện tình cảm sâu sắc đối với quê hương.

2. Thân bài

* Giới thiệu chung về bài thơ:

- Đoạn trích diễn tả những hình ảnh và cảm xúc liên quan đến quê hương của tác giả.

- Hình ảnh “dáng mẹ” được mô tả với tình cảm chân thành, thể hiện sự gắn bó sâu nặng với quê hương.

* Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật

- Những hình ảnh đặc trưng:

+ Cánh đồng, những cơn mưa: Tạo nên bức tranh cụ thể về cuộc sống nông thôn.

+ Dáng mẹ yêu: Thể hiện tình cảm kính trọng và yêu thương đối với mẹ và gia đình.

- Tình cảm được thể hiện:

+ Sự yêu mến và nỗi nhớ quê hương.

+ Tinh thần quý trọng các giá trị truyền thống và kỷ niệm tuổi thơ.

+ Thông điệp: Quê hương không chỉ là nơi chôn rau cắt rốn mà còn là nơi mang lại những kỷ niệm và giá trị tinh thần sâu sắc.

- Phân tích nghệ thuật:

+ Hình ảnh sinh động và cụ thể giúp tạo ra một không gian thơ mộng và chân thực.

+ Biểu tượng “cánh đồng vàng” gợi nhắc về cuộc sống bình dị và vẻ đẹp quê hương.

+ Biện pháp tu từ:

# Điệp từ: “quê hương là”

# So sánh, liệt kê: Quê hương – cánh đồng vàng, dáng mẹ yêu, những cơn mưa, những hàng dừa, nơi chôn rau cắt rốn.

# Hoán dụ: Áo nâu nón lá (mẹ)

# Nhân hóa: “quê hương mang nặng nghĩa tình”

+ Sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu, gần gũi với cuộc sống hàng ngày.

+ Lời thơ thể hiện sự chân thành và tình cảm sâu sắc.

+ Phân tích nhịp điệu ổn định và cách dùng vần điệu để nhấn mạnh cảm xúc và ý nghĩa của bài thơ.

* Đánh giá chung

- Bài thơ phản ánh tình yêu quê hương và giá trị văn hóa truyền thống.

- Có sức lan tỏa và ảnh hưởng đến cảm xúc của người đọc về quê hương và gia đình.

3. Kết bài

- Tóm tắt những điểm chính đã phân tích về nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của bài thơ.

- Đưa ra nhận xét tổng quát về giá trị của bài thơ trong việc thể hiện tình cảm đối với quê hương và những đóng góp của tác giả trong văn học.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Giải thích:

+ Lòng khiêm tốn là phẩm chất của người biết đánh giá đúng giá trị bản thân, không kiêu căng, không khoe khoang.

+ Người khiêm tốn luôn học hỏi, lắng nghe và tôn trọng người khác.

- Vai trò:

+ Giúp con người hoàn thiện bản thân, không ngừng tiến bộ.

+ Tạo dựng được sự yêu mến, tin tưởng từ người xung quanh.

+ Khiêm tốn là nền tảng của trí tuệ và đạo đức, giúp tránh tự mãn, ngộ nhận.

+ Góp phần xây dựng xã hội văn minh, nhân ái.

- Dẫn chứng:

+ Nhiều danh nhân, người thành công vẫn giữ thái độ khiêm nhường (như Bác Hồ, các nhà khoa học...).

+ Trong học tập và công việc, người khiêm tốn dễ được hỗ trợ và phát triển hơn.

- Phản đề: phê phán thái độ kiêu ngạo, coi thường người khác; cũng không nên hiểu sai khiêm tốn là tự ti.

- Kết luận: lòng khiêm tốn là phẩm chất đáng quý, mỗi người cần rèn luyện và gìn giữ.