I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

XUÂN VỀ

        Nguyễn Bính

Đã thấy xuân về với gió đông,

Với trên màu má gái chưa chồng.

Bên hiên hàng xóm, cô hàng xóm

Ngước mắt nhìn giời, đôi mắt trong.

 

Từng đàn con trẻ chạy xun xoe,

Mưa tạnh trời quang, nắng mới hoe.

Lá nõn, nhành non ai tráng bạc?

Gió về từng trận, gió bay đi...

 

Thong thả, dân gian nghỉ việc đồng,

Lúa thì con gái mượt như nhung

Đầy vườn hoa bưởi hoa cam rụng,

Ngào ngạt hương bay, bướm vẽ vòng.

 

Trên đường cát mịn, một đôi cô,

Yếm đỏ, khăn thâm, trẩy hội chùa.

Gậy trúc dắt bà già tóc bạc,

Lần lần tràng hạt niệm nam vô.

(Trích từ Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh, NXB Văn học, 1997, tr.351)

(0,5 điểm) Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên là gì?

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích nội dung, nghệ thuật bài Xuân về.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài

- Dẫn dắt, giới thiệu tác giả Nguyễn Bính và bài thơ “Xuân về”.

- Nêu cảm nhận chung nhất về tác phẩm.

2. Thân bài

a. Chủ đề và mạch cảm xúc của bài thơ:

- Chủ đề: bức tranh thiên nhiên và con người ở làng quê Việt Nam khi xuân về.

- Mạch cảm xúc: cảm hứng trữ tình, say đắm với vẻ đẹp mà mùa xuân mang lại.

b. Phân tích tác phẩm:

- Bức tranh thiên nhiên mùa xuân:

+ Gió xuân về: làm ửng hồng gò má của “gái chưa chồng”; mang cái lạnh se se, cứ đến rồi lại đi.

+ Những cơn mưa mùa xuân qua đi, trời quang mây tạnh.

+ Ánh nắng dịu nhẹ, ấm áp bắt đầu xuất hiện.

+ Lộc non đâm chồi, phủ lên lớp “tráng bạc” sau cơn mưa xuân.

+ Đồng lúa vào “thì con gái” xanh mướt, “mượt như nhung”.

+ Các vườn cây tràn ngập màu sắc và mùi hương của các loài hoa, thu hút bướm ong về tụ họp.

- Hình ảnh con người:

+ Đôi má đỏ hây hây của “gái chưa chồng”.

+ Cô hàng xóm với “đôi mắt trong” ngước nhìn bầu trời.

+ Con trẻ nô đùa, “chạy xun xoe” dưới ánh nắng mùa xuân.

+ Sự thong thả của người nông dân được “nghỉ việc đồng” sau những tháng này làm lụng vất vả.

+ Hình ảnh nô nức khi đi trẩy hội chùa, từ những cô gái trẻ với “yếm đỏ, khăn thâm” tới những cụ già “tóc bạc”.

c. Đánh giá:

- Nội dung:

+ Cảnh ngày xuân nơi làng quê giản dị, mộc mạc.

+ Bức tranh thiếu nữ duyên dáng đi hội chùa.

- Nghệ thuật:

+ Hình ảnh thơ chân thực, gần gũi.

+ Ngôn ngữ trong sáng, giản dị, được sử dụng khéo léo.

+ Các biện pháp tu từ.

+ Nhịp thơ chậm rãi, cách ngắt nghỉ nhịp nhàng.

 Nét đẹp dân dã đặc trưng của thơ Nguyễn Bính.

3. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị tư tưởng và giá trị thẩm mĩ của bài thơ.

- Khẳng định lại ý nghĩa của bài thơ đối với bản thân.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Giải thích: nét truyền thống làng quê gồm: phong tục tập quán, lễ hội dân gian, kiến trúc đình chùa, nghề thủ công truyền thống, lối sống nghĩa tình, hiếu lễ,...

- Ý nghĩa:

+ Là bản sắc văn hóa dân tộc, giúp gắn kết cộng đồng.

+ Góp phần giáo dục thế hệ trẻ về lòng tự hào, yêu quê hương đất nước.

+ Là tài nguyên văn hóa để phát triển du lịch, kinh tế bền vững.

- Thực trạng – vấn đề đặt ra:

+ Một số nét truyền thống đang bị mai một do đô thị hóa, lối sống hiện đại.

+ Một bộ phận người trẻ thờ ơ, không hiểu và không quý trọng giá trị truyền thống.

- Giải pháp – kết luận:

+ Cần bảo tồn qua giáo dục, truyền thống, tổ chức lễ hội, khuyến khích nghề truyền thống.

+ Mỗi người, đặc biệt là giới trẻ, cần có ý thức gìn giữ và phát huy văn hóa quê hương.